Μετά από σχεδόν 60 χρόνια παγκόσμιας δράσης, ο Οργανισμός Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID) παύει οριστικά να υφίσταται, καθώς η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε τη διάλυσή του, κρίνοντας πως δεν εξυπηρετεί πλέον τα στρατηγικά συμφέροντα της χώρας.

Η απόφαση τίθεται σε ισχύ την 1η Ιουλίου, με τις αρμοδιότητες του οργανισμού να μεταφέρονται στο Υπουργείο Εξωτερικών, υπό τον έλεγχο του υπουργού Μάρκο Ρούμπιο. Σε επίσημη ανακοίνωση του, ο Ρούμπιο δήλωσε ότι τα προγράμματα εξωτερικής βοήθειας που ευθυγραμμίζονται με την κυβερνητική πολιτική θα υλοποιούνται πλέον «με μεγαλύτερη υπευθυνότητα, στρατηγική και αποτελεσματικότητα» από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Ο ίδιος χαρακτήρισε τον USAID «ξεπερασμένο», υποστηρίζοντας ότι «μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η μόνη του παρακαταθήκη ήταν η δημιουργία ενός διεθνούς δικτύου ΜΚΟ με έξοδα των Αμερικανών φορολογουμένων».

Διεθνής ανησυχία για τις επιπτώσεις

Η διάλυση του USAID ανακοινώθηκε την ίδια ημέρα που δημοσιεύτηκε έκθεση του περιοδικού The Lancet, η οποία προειδοποιεί ότι η παύση της αμερικανικής χρηματοδότησης μπορεί να οδηγήσει σε πάνω από 14 εκατομμύρια επιπλέον θανάτους έως το 2030, εκ των οποίων το ένα τρίτο θα είναι παιδιά.

Η έκθεση συνέπεσε με διεθνές συνέδριο για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης στην Ισπανία, από το οποίο οι ΗΠΑ απουσίαζαν. Η απουσία αυτή, σε συνδυασμό με την απόφαση κατάργησης του USAID, προκάλεσε έντονη ανησυχία στον ανθρωπιστικό τομέα παγκοσμίως.

Ο οργανισμός, που ιδρύθηκε από τον Τζον Φ. Κένεντι το 1961, διαχειριζόταν ετήσιο προϋπολογισμό 42,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καλύπτοντας σχεδόν το 42% της παγκόσμιας ανθρωπιστικής βοήθειας. Η απόφαση του Λευκού Οίκου θέτει πλέον σε κίνδυνο σημαντικά προγράμματα των Ηνωμένων Εθνών και μεγάλων ΜΚΟ που εξαρτώνταν από αμερικανική στήριξη.

Πολιτικές αντιδράσεις και αποχαιρετισμοί

Πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ όπως ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Τζορτζ Μπους, αλλά και προσωπικότητες όπως ο τραγουδιστής Bono, απέτισαν φόρο τιμής στο έργο του USAID. Ο Ομπάμα χαρακτήρισε την κατάργηση του οργανισμού «κολοσσιαίο λάθος» και «ανεξήγητη απόφαση», ενώ ο Μπους υπερασπίστηκε το πρόγραμμα PEPFAR για την καταπολέμηση του AIDS, που ξεκίνησε επί της προεδρίας του μέσω του USAID.

Η κατάργηση του οργανισμού ήταν μία από τις πρώτες ενέργειες του Τραμπ μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο. Με εκτελεστικό διάταγμα στις 20 Ιανουαρίου, πάγωσε την εξωτερική βοήθεια και διέταξε επανεξέταση όλων των προγραμμάτων που σχετίζονται με ζητήματα όπως η άμβλωση, ο οικογενειακός προγραμματισμός και η προώθηση της διαφορετικότητας, τα οποία χαρακτήρισε αντίθετα με τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Αντιδράσεις και διαψεύσεις από την κυβέρνηση

Παρά τις προειδοποιήσεις ειδικών και μελετών, ο Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε σε κοινοβουλευτική επιτροπή ότι «δεν θα πεθάνει κανείς εξαιτίας της απόφασης», ενώ κυβερνητικά στελέχη επιμένουν ότι η εξωτερική βοήθεια δεν καταργείται, αλλά “αναδιοργανώνεται”. Ωστόσο, οργανώσεις και παρατηρητές επισημαίνουν ότι οι συνέπειες θα είναι βαθιές και άμεσες, ιδίως για ευάλωτους πληθυσμούς στον αναπτυσσόμενο κόσμο.