Η πρωτοβουλία της Αθήνας, ώστε Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος, Λιβύη και Αίγυπτος να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι, έρχεται σε συνέχεια των επαφών του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον αμερικανικό παράγοντα και, σύμφωνα με αναλυτές, αποτελεί μια κίνηση ενεργητικής διπλωματίας. Η Ελλάδα επιχειρεί να θέσει πρώτη κάτι που, αργά ή γρήγορα, θα την απασχολήσει.

Όπως λέει ο λαός τους τελευταίους δέκα μήνες: «Βάρδα μην ασχοληθεί ο Τραμπ μαζί μας και με την Ανατολική Μεσόγειο». Παρ’ όλα αυτά, όλα δείχνουν ότι κάτι αρχίζει να κινείται. Ας δούμε τα γεγονότα με σειρά.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε την πρόταση της Αθήνας για τη δημιουργία ενός πολυμερούς σχήματος με τίτλο «5×5»: πέντε παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου — Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Τουρκία και Λιβύη — και πέντε θεματικές ενότητες συνεργασίας: οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών, μεταναστευτικό, συνδεσιμότητα, προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και πολιτική προστασία.

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η Ελλάδα παραδοσιακά στηρίζει τριμερή και πολυμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, ιδιαίτερα με χώρες που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις. Υπογράμμισε επίσης ότι κάτι τέτοιο είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ, λόγω των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, η πρόταση έρχεται μετά από προσεκτική αξιολόγηση των δεδομένων και ενδέχεται να προηγείται διεργασιών που τρέχουν το τελευταίο διάστημα.

Ο ρόλος του συμπέθερου

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον Ειδικό Σύμβουλο του Προέδρου Τραμπ για την Αφρική, Μασάντ Μπούλος, στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, είχε ιδιαίτερη σημασία, παρά τη μικρή δημοσιότητα που έλαβε.

Ο Μασάντ Μπούλος, λιβανέζικης καταγωγής και συμπέθερος του Ντόναλντ Τραμπ — ο γιος του, Μάικλ Μπούλος, έχει παντρευτεί την κόρη του προέδρου των ΗΠΑ, Τίφανι Τραμπ — έχει επίσης πραγματοποιήσει επαφές με εκπροσώπους της Τουρκίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου, προωθώντας την πολιτική της προεδρίας Τραμπ για ενίσχυση του διαλόγου στη Μεσόγειο.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, αναλυτές υπογραμμίζουν τη σημασία του γεγονότος ότι η Ελλάδα θέτει πρώτη την ιδέα αυτή, αναγνωρίζοντας τις γεωπολιτικές αλλαγές που έρχονται και επιδιώκοντας να διαμορφώνει τις εξελίξεις αντί να αντιδρά.

Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η Αθήνα «διαθέτει ισχυρό διπλωματικό αποτύπωμα» και επιδιώκει να ενεργεί «βάσει του διεθνούς δικαίου», χωρίς να διστάζει να επεκταθεί πέρα από το διμερές πλαίσιο. Η κίνηση αυτή δίνει στην Ελλάδα την πρωτοβουλία μέσα από ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας.

Η στρατηγική ενεργητικής διπλωματίας

Το σχήμα 5×5 ερμηνεύεται ως στρατηγική ενεργητικής διπλωματίας: η Ελλάδα δεν περιορίζεται σε παθητική αντίδραση απέναντι στην τουρκική πίεση ή σε μονομερείς ενέργειες, αλλά προωθεί έναν ευρύτερο διάλογο — ακόμη και με την Τουρκία — στο πλαίσιο ενός πολυμερούς μηχανισμού.

Την ίδια λογική υπηρετεί και ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, ο οποίος δήλωσε ότι «η Ελλάδα ασκεί ενεργητική και συνεπή εξωτερική πολιτική, βασισμένη στις οικουμενικές αξίες του διεθνούς δικαίου και χωρίς ετεροκαθορισμό».

Στην πράξη, η Ελλάδα θέτει μια προληπτική βάση για το πώς θέλει να διαμορφωθεί η επόμενη ημέρα, με στόχο να μην είναι απλός παρατηρητής. Αναλυτές σχολιάζουν ότι η Αθήνα επιδιώκει να «προλάβει» τις κινήσεις Τραμπ και να μην καθορίζεται από αυτές.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, σχετικά με τα ελληνοτουρκικά: «Εγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα 6 μίλια. Αυτά μπορούν να συζητηθούν… σε ορισμένα σημεία…». Τα σχόλια αυτά δείχνουν ότι η Τουρκία εντάσσει την εξωτερική της πολιτική σε όρους διαλόγου και πίεσης, υπογραμμίζοντας τη σημασία κάθε κίνησης της Ελλάδας, η οποία διατηρεί την πρωτοβουλία.

Η πρόταση της Αθήνας εμφανίζεται σε μια περίοδο γεωπολιτικών ανακατατάξεων (Ανατολική Μεσόγειος, ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες), με στόχο η Ελλάδα να θέσει τον δικό της ρυθμό. Η σύνδεση με τις αμερικανικές επαφές ενισχύει τη διάσταση ότι η χώρα ενεργεί σε συντονισμό με το διεθνές πλαίσιο. Το πλεονέκτημα για την Ελλάδα είναι ότι δεν θα αντιδρά σε πρωτοβουλίες τρίτων, ενώ η ένταξη πέντε θεματικών διευρύνει το πλαίσιο, που πλέον αφορά ολόκληρη την περιφέρεια.

Το βέβαιο είναι ότι η περιφερειακή «κανονικότητα» στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκεται σε μετασχηματισμό. Αν η Ελλάδα κατορθώσει να ηγηθεί της διαδικασίας, η πρόταση 5×5 μπορεί να ανοίξει νέα φάση περιφερειακής στρατηγικής. Ταυτόχρονα, μένει να δούμε κατά πόσο οι άλλες πλευρές, ιδιαίτερα η Τουρκία, θα αποδεχθούν και θα στηρίξουν το πλαίσιο στην πράξη.

Πηγή: Protagon.gr