Η ιστοσελίδα Axios αποκάλυψε το λεγόμενο τελικό σχέδιο της αμερικανικής κυβέρνησης υπό τον Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πρόταση επιδιώκει να προσφέρει ένα πλαίσιο μακροχρόνιας ειρήνης, με την απάντηση του Κιέβου να αναμένεται σήμερα, Τετάρτη 23 Απριλίου.

Το σχέδιο έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, καθώς προβλέπει σημαντικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία, περιλαμβανομένης της αναγνώρισης της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους και της de facto αναγνώρισης των υπό ρωσικό έλεγχο περιοχών του Λουγκάνσκ, του Ντόνετσκ, της Χερσώνας και μέρους της Ζαπορίζια.

Τι παίρνει η Ρωσία

Η πρόταση περιλαμβάνει:

  • De jure αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους από τις ΗΠΑ.

  • De facto αναγνώριση των εδαφών που κατέχει η Ρωσία από το 2022.

  • Δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά ενδεχομένως στην ΕΕ.

  • Άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από το 2014.

  • Οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας, με έμφαση στην ενέργεια και τη βιομηχανία.

Τι παίρνει η Ουκρανία

Αντιστρόφως, στην Ουκρανία προτείνεται:

  • Εγγυήσεις ασφάλειας από ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς άμεση συμμετοχή των ΗΠΑ.

  • Επιστροφή περιορισμένου εδάφους στην περιφέρεια Χάρκοβο.

  • Πρόσβαση στον ποταμό Δνείπερο, κρίσιμο για τις νότιες περιοχές της χώρας.

  • Υποσχέσεις αποζημίωσης και ανοικοδόμησης, χωρίς σαφή αναφορά στην πηγή χρηματοδότησης.

Το κρίσιμο ζήτημα της Ζαπορίζια

Ξεχωρίζει η πρόταση για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, που, ενώ θα θεωρείται ουκρανικό έδαφος, θα λειτουργεί υπό αμερικανική διαχείριση, παρέχοντας ηλεκτρική ενέργεια και στις δύο χώρες. Η ρύθμιση αυτή, αν και πρωτοφανής, ίσως αποτελέσει βάση για μελλοντικά ενεργειακά μοντέλα συνεργασίας.

Παρασκήνιο και αντιδράσεις

Το σχέδιο φέρεται να διαμορφώθηκε μετά από συνάντηση του ειδικού απεσταλμένου του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος, σύμφωνα με τους Financial Times, προσφέρθηκε να αναστείλει τις επιχειρήσεις κατά μήκος της πρώτης γραμμής – μια κίνηση καλής θέλησης, τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα, αν και οι Ευρωπαίοι παραμένουν επιφυλακτικοί.

Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, δήλωσε πως ο Γουίτκοφ θα επιστρέψει στη Ρωσία για νέες συνομιλίες μέσα στην εβδομάδα. Ταυτόχρονα, ο Λευκός Οίκος δεν αποκλείει την πλήρη απόσυρση της διαμεσολαβητικής του προσπάθειας εάν δεν υπάρξει συμφωνία σύντομα.

Το δίλημμα του Κιέβου

Ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει επανειλημμένα δηλώσει πως δεν αποδέχεται την απώλεια της Κριμαίας ή άλλων περιοχών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αποδοχή του σχεδίου. Η απάντηση του Κιέβου θα είναι κρίσιμη για την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης και της σύγκρουσης γενικότερα.

Η πρόταση Τραμπ «μοιράζει την πίτα» με τρόπο που ευνοεί τη σταθεροποίηση της σύγκρουσης, αλλά όχι απαραίτητα την ειρήνη όπως την οραματίζεται η Ουκρανία. Πέρα από τις εδαφικές παραχωρήσεις, εγείρονται και ζητήματα κυριαρχίας, ασφάλειας και ηθικής τάξης.

Το ερώτημα παραμένει: πρόκειται για μια πραγματιστική προσέγγιση ειρήνης ή για ένα επικίνδυνο προηγούμενο υποχωρητικότητας έναντι της βίας;