Η Λευκωσία διατηρεί επιφυλακτική στάση ενόψει της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 16 και 17 Ιουλίου στη Νέα Υόρκη. Στόχος της κυπριακής πλευράς είναι να αποτρέψει την εισαγωγή και συζήτηση προτάσεων που εκφεύγουν του υφιστάμενου πλαισίου του ΟΗΕ, ιδίως όσων σχετίζονται με εναλλακτικά μοντέλα λύσης, όπως η συνομοσπονδία.

Η Λευκωσία προσεγγίζει τη διαδικασία έχοντας κατά νου δύο βασικά δεδομένα: αφενός την πάγια τουρκική θέση υπέρ λύσης δύο κρατών και της αναγνώρισης κυριαρχικής ισότητας, και αφετέρου τις παρασκηνιακές κινήσεις τρίτων που επιδιώκουν μια συζήτηση χωρίς περιορισμούς. Η κυπριακή κυβέρνηση θεωρεί ότι τέτοιες προσεγγίσεις ανοίγουν το δρόμο για ενίσχυση των τουρκικών αξιώσεων μέσω έμμεσης αποδοχής τους ως διαπραγματεύσιμων.

Παρά τις διαβεβαιώσεις πως η άτυπη Πενταμερής δεν θα οδηγήσει σε ουσιαστική πρόοδο, η Λευκωσία δεν εφησυχάζει. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η ομάδα του προετοιμάζουν εναλλακτικά σενάρια παρέμβασης, προκειμένου να σπάσει το υφιστάμενο αδιέξοδο και να υπάρξουν πρωτοβουλίες με προοπτική.

Η Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, κατά την πρόσφατη παραμονή της στην Κύπρο, επιχείρησε να διασφαλίσει κάποια μορφή αποτελέσματος που θα μπορούσε να ανακοινώσει ο Αντόνιο Γκουτέρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος της ήταν να υπάρξει έστω και συμβολική πρόοδος, όπως η επαναλειτουργία οδοφραγμάτων ή η σύσταση τεχνικών επιτροπών. Πάντως, οι προσπάθειές της για το άνοιγμα του οδοφράγματος Πυρόιου–Αθηένου προσέκρουσαν στην άρνηση της τουρκικής πλευράς, όπως και η πρόταση για τα Κόκκινα.

Ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο δημιουργίας οδοφράγματος για πεζούς στην παλιά Λευκωσία, στην οδό Λιδίνης. Παράλληλα, αν και θεωρείται απλή η συμφωνία για αποναρκοθέτηση, στην πράξη αντιμετωπίζει προβλήματα, καθώς υπάρχουν διαφωνίες για το πού βρίσκονται τα ναρκοπέδια.

Ο ΟΗΕ θεωρεί ότι υπάρχει κάποια προοπτική προόδου στο ζήτημα της Πύλας, χωρίς όμως να είναι σαφές αν αυτό αντανακλά αλλαγή στάσης της Άγκυρας. Ενδιαφέρον αναμένεται να έχει και η τελευταία παρέμβαση του Ειδικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο Στιούαρτ συνταξιοδοτείται στις 7 Αυγούστου και αναμένεται να τοποθετηθεί για ζητήματα που μέχρι σήμερα απέφευγε.

Η Τουρκία δεν εμφανίζεται να έχει θέσει το Κυπριακό στις άμεσες προτεραιότητές της, επικεντρώνοντας περισσότερο σε γεωπολιτικά ζητήματα της περιοχής. Παρ’ όλα αυτά, η Λευκωσία παραμένει κομβικό στοιχείο στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας. Η Τουρκία δεν αναμένεται να αντιταχθεί στην προοπτική νέας Πενταμερούς, κάτι που μπορεί να παρουσιαστεί ως έστω και περιορισμένο αποτέλεσμα.

Κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης, ο επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας, υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, θα επιχειρήσει να προβάλλει ήπιο προφίλ, ενώ ο Ερσίν Τατάρ θα αναλάβει τον ρόλο του «κακού» και του επικοινωνιακού αποσταθεροποιητή, καθώς προετοιμάζεται και για τις παράνομες «εκλογές» στα κατεχόμενα. Παράλληλα, οι διεργασίες στο εσωτερικό του ψευδοκράτους βρίσκονται σε εξέλιξη, με την Άγκυρα να μην έχει αποφασίσει ακόμη ποιον υποψήφιο θα στηρίξει, γεγονός που εντείνει την εσωτερική κινητικότητα και τους ανταγωνισμούς.

Η κατοχική πλευρά, σύμφωνα με πληροφορίες, προτίθεται να εγείρει εκ νέου το θέμα των συλλήψεων και διώξεων ατόμων που εμπλέκονται στη σφετερισμό ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Αυτό το θέμα θα τεθεί απευθείας στον Γενικό Γραμματέα, με την τουρκική πλευρά να επιχειρεί να το παρουσιάσει ως πρόβλημα που υπονομεύει την ειρηνευτική διαδικασία. Οι πιέσεις που ασκήθηκαν προς τον ΟΗΕ αποδίδονται εν μέρει στην αναφορά που περιέχεται στην πρόσφατη έκθεση Γκουτέρες, η οποία – σύμφωνα με διπλωματικές πηγές – φέρει εμφανώς το αποτύπωμα του Κόλιν Στιούαρτ.

Παρότι σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις στελέχη των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζουν πως οι διώξεις συνδέονται άμεσα με τη στρατηγική των δύο κρατών που προωθεί η Τουρκία, η πίεση παραμένει υπαρκτή, ενισχύοντας την ανάγκη η Λευκωσία να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων.