«Δεν έχουμε ανάγκη από γραφειοκρατίες άμυνας· χρειαζόμαστε πολεμιστές». Με αυτή τη φράση, ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε το εκτελεστικό διάταγμα που επαναφέρει τον ιστορικό τίτλο «Υπουργείο Πολέμου» στο Πεντάγωνο. Αν και η αλλαγή είναι περισσότερο συμβολική – η νομική ονομασία παραμένει «Υπουργείο Άμυνας» – το μήνυμα είναι ηχηρό: οι ΗΠΑ θέλουν να προβάλλουν μια πιο σκληρή, επιθετική εικόνα.

Την ίδια ώρα, όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε την παύση νέων προγραμμάτων στρατιωτικής βοήθειας σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ένα μέτρο που αφήνει κυρίως τις Βαλτικές χώρες χωρίς την αμερικανική «ομπρέλα» εκπαίδευσης και εξοπλισμού. «Ήρθε η ώρα οι Ευρωπαίοι να πληρώσουν για τη δική τους ασφάλεια», σχολίασε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, επιβεβαιώνοντας ότι η Ουάσιγκτον αποσύρει σταδιακά το πρόγραμμα Section 333.

Στην Κύπρο: από το εμπάργκο στις ισραηλινές πυραυλικές ασπίδες

Στη Λευκωσία, η είδηση βρήκε το Υπουργείο Άμυνας να προχωρά ήδη στην εγκατάσταση του ισραηλινού συστήματος Barak MX. «Η Κύπρος γυρίζει σελίδα, αφήνει πίσω τα ρωσικά οπλικά συστήματα και μπαίνει σε δυτικές αλυσίδες προμήθειας», σημειώνει ανώτερη στρατιωτική πηγή. Με το κοίτασμα «Αφροδίτη» να βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο ανάπτυξης, η συζήτηση για ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας αποκτά επείγον χαρακτήρα.

Στην Ελλάδα: η Σούδα μεγαλώνει

Η Σούδα αναδεικνύεται στον απόλυτο κόμβο παρουσίας των ΗΠΑ στη Μεσόγειο. Πρόσφατα ξεκίνησαν έργα δεκάδων εκατομμυρίων για την επέκταση εγκαταστάσεων. «Η βάση αυτή είναι το πιο πολύτιμο περιουσιακό μας στοιχείο στην περιοχή», λέει Αμερικανός αξιωματούχος. Στην Αθήνα, η εικόνα είναι διπλή: από τη μία, οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη· από την άλλη, φόβος ότι η Τουρκία θα αξιοποιήσει τη νέα συγκυρία για να ανεβάσει τις απαιτήσεις της.

Στην Τουρκία: τα F-16 ως διαπραγματευτικός μοχλός

Η Άγκυρα, που ζητά εδώ και μήνες την παράδοση νέων F-16V και κιτ εκσυγχρονισμού, βλέπει την αμερικανική στροφή με μεικτά συναισθήματα. Από τη μια, οι περικοπές στην Ανατολική Ευρώπη αυξάνουν το «βάρος» της Τουρκίας στον Νότο του ΝΑΤΟ. Από την άλλη, η ρήξη με το Ισραήλ και η συνεχής ένταση με την Ελλάδα καθιστούν την εξίσωση περίπλοκη. «Η Τουρκία παραμένει αναντικατάστατος σύμμαχος, αλλά χρειάζεται διαχείριση», σχολιάζει Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Στο Ισραήλ: αμερικανική στήριξη, περιφερειακές ανησυχίες

Για το Ισραήλ, το μήνυμα είναι διαφορετικό: η Ουάσιγκτον συνεχίζει να επενδύει στην ασφάλειά του. Συμπληρωματικά κονδύλια για την αεράμυνα και νέες ασκήσεις με τον 6ο Στόλο δείχνουν σταθερή δέσμευση. Κι όμως, η εικόνα περιπλέκεται από την ένταση με τη Χεζμπολάχ και τον Λίβανο. «Αν οι ΗΠΑ περιορίζουν την παρουσία τους στην Ευρώπη, θα πρέπει να βάλουν ακόμα περισσότερα βάρη στο Ισραήλ», εκτιμά Ισραηλινός αναλυτής.

Το νέο γεωπολιτικό παζλ

Στη ΝΑ Μεσόγειο, η αμερικανική στρατηγική θυμίζει «δίκοπο μαχαίρι». Από τη μία, επενδύει σε σκληρή εικόνα με το «Υπουργείο Πολέμου» και σε βασικά οχυρά όπως η Σούδα. Από την άλλη, αποσύρει χρήματα και προγράμματα από την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η συγκυρία μπορεί να εξελιχθεί σε ευκαιρία: περισσότερη αμερικανική παρουσία σημαίνει μεγαλύτερη γεωστρατηγική αξία. Για την Τουρκία, ανοίγει παράθυρο διαπραγμάτευσης. Και για το Ισραήλ, παραμένει η σταθερή αμερικανική αγκαλιά – αλλά με αυξημένες ευθύνες.

Το ερώτημα είναι αν αυτή η νέα «στρατηγική Τραμπ» θα φέρει μεγαλύτερη ασφάλεια στη ΝΑ Μεσόγειο ή αν θα τροφοδοτήσει νέους γύρους ανταγωνισμού. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η Ουάσιγκτον μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο «μήνυμα ισχύος» και την πραγματική στήριξη των συμμάχων της.