Ένας άνευ προηγουμένου άξονας Ινδίας–Ελλάδας–Κύπρου αναπτύσσεται ραγδαία μέσω της αμυντικής συνεργασίας, αντισταθμίζοντας άμεσα την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας και αναγκάζοντας την Άγκυρα να εκδώσει αυστηρή προειδοποίηση σχετικά με αναγκαία στρατιωτικά αντίμετρα.

Μια βαθιά αναδιάταξη των συσχετισμών ισχύος βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτέλεσμα της στοχευμένης απόφασης του Νέου Δελχί να αμφισβητήσει έναν γεωπολιτικό αντίπαλο στο ίδιο του το «γειτονικό» περιβάλλον. Η αποφασιστική στρατηγική στροφή της Ινδίας προς την Ελλάδα και την Κύπρο θεωρείται από τους αναλυτές όχι μόνο ως οικονομική ευκαιρία, αλλά και ως άμεση απάντηση στην πολυετή και έντονη υποστήριξη που παρέχει η Τουρκία στο Πακιστάν, ιδίως μετά τα πρόσφατα συνοριακά επεισόδια και τις περιφερειακές εντάσεις.

Η αναδυόμενη τριμερής συμμαχία, με συχνές κοινές ναυτικές ασκήσεις, υψηλού επιπέδου αμυντικές συμφωνίες και νέους οικονομικούς διαδρόμους, λειτουργεί πλέον ως στρατηγικό αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή και τη διεκδικητική στάση της Τουρκίας υπό τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdoğan. Η παρουσία της Ινδίας στο Αιγαίο και στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου «εξάγει» ουσιαστικά την περίπλοκη αντιπαλότητα της Νότιας Ασίας, μετατρέποντας την Ανατολική Μεσόγειο σε νέο πεδίο γεωπολιτικού ανταγωνισμού.

Ο νέος γεωπολιτικός άξονας συνδυάζει ισχυρές οικονομικές και στρατιωτικές φιλοδοξίες. Στο οικονομικό επίπεδο, η συνεργασία εναρμονίζεται με τον India–Middle East–Europe Economic Corridor (IMEC), καθιστώντας την Ελλάδα και την Κύπρο σημαντικές πύλες για το εμπόριο της Ινδίας στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας παραδοσιακές διαδρομές. Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικοί δεσμοί ενισχύθηκαν: πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες κοινές ναυτικές ασκήσεις, ενώ το ελληνικό αμυντικό κατεστημένο έχει ζητήσει μόνιμη παρουσία των ινδικών ενόπλων δυνάμεων στη Μεσόγειο και στην Ερυθρά Θάλασσα.

Ο άξονας Νέο Δελχί–Αθήνα–Λευκωσία

Η Ινδία, αξιοποιώντας τη θέση της ως παγκόσμιου παραγωγού αμυντικού εξοπλισμού και πάροχο ασφάλειας, βρίσκει πρόθυμους εταίρους στην Αθήνα και τη Λευκωσία, που συμμερίζονται κοινές ανησυχίες σχετικά με τον μεγαλύτερο γείτονά τους, την Τουρκία.

Αμυντική συνεργασία: Ινδία και Κύπρος δεσμεύονται για ενίσχυση της συνεργασίας σε άμυνα, κυβερνοασφάλεια και ασφάλεια στη θάλασσα, όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός Narendra Modi. Παράλληλα, η Ινδία επιταχύνει τη στρατιωτική συνεργασία με την Ελλάδα, στοχεύοντας σε μια πιο διαρκή επιχειρησιακή παρουσία στην περιοχή.

Διασυνδεσιμότητα και πρόσβαση: Η απευθείας αεροπορική σύνδεση μεταξύ Ινδίας και Ελλάδας, πρωτοφανής εξέλιξη, ενισχύει τόσο πρακτικά όσο και συμβολικά την ταχύτατα αναπτυσσόμενη οικονομική και στρατηγική σχέση.

Ο ρόλος της Κύπρου: Η συνεργασία με την Κύπρο είναι καθοριστική, καθώς το Νέο Δελχί επιδιώκει να ενσωματώσει τη στρατηγική του στον τομέα άμυνας και οικονομίας στα βασικά νησιά και θαλάσσια πεδία της Ανατολικής Μεσογείου.

Η αντίδραση της Άγκυρας: Μια άμεση προειδοποίηση

Η δημιουργία αυτού του στρατηγικού τριγώνου δεν έχει περάσει απαρατήρητη στην Άγκυρα. Τούρκοι αξιωματούχοι παρακολουθούν με ανησυχία την εμβάθυνση των δεσμών, θεωρώντας τις συνεργασίες στρατηγικού «περικυκλώματος».

Η ένταση αποτυπώθηκε με σαφήνεια από τον Υπουργό Εξωτερικών Hakan Fidan, ο οποίος τόνισε:

«Υπάρχουν ζώνες συμμαχιών κατά της Τουρκίας στη Μεσόγειο… Θα λάβουμε διπλωματικά και στρατιωτικά μέτρα».

Η τοποθέτηση αυτή, από την «καρδιά» της τουρκικής διπλωματίας, δείχνει ότι η Άγκυρα θεωρεί τις νέες συνεργασίες εχθρικές «περιοχές συμμαχιών» και είναι έτοιμη να αντιδράσει, ενδεχομένως με διπλωματικά και στρατιωτικά αντίμετρα.

Το κλίμα αυτό αντικατοπτρίζεται και στις ανησυχίες της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ), με δηλώσεις του Προέδρου της «Βουλής», ο οποίος επέκρινε την κλιμάκωση της στρατιωτικής συνεργασίας Ισραήλ–Κύπρου, απορρίπτοντας συμμαχίες που απειλούν τα τουρκικά συμφέροντα.

Το τέλος μιας ανεμπόδιστης περιφερειακής κυριαρχίας;

Η παρέμβαση της Ινδίας «διεθνοποιεί» μια μακρόχρονη περιφερειακή διένεξη. Ευθυγραμμίζοντας στρατηγικά τα συμφέροντά της με εκείνα της Ελλάδας και της Κύπρου, το Νέο Δελχί αλλάζει τη «μήτρα» ισχύος, μετατρέποντας μια τοπική αντιπαράθεση σε ζήτημα διεθνούς ασφάλειας.

Για την Τουρκία, η αυξανόμενη παρουσία του ινδικού Πολεμικού Ναυτικού και η θεσμοθέτηση αυτών των αμυντικών δεσμών σηματοδοτούν πιθανό τέλος μιας περιόδου σχεδόν ανεμπόδιστης περιφερειακής κυριαρχίας. Η πρόκληση περιπλέκεται καθώς Ελλάδα και Κύπρος συνεργάζονται στενά με περιφερειακούς αντιπάλους της Άγκυρας, όπως Αίγυπτο και Ισραήλ, αλλά και με μουσουλμανικές χώρες (Κατάρ, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία). Οι εκτεταμένες αυτές συμμαχίες δημιουργούν ένα πολύπλοκο πλέγμα στρατηγικών συνεργασιών, αμφισβητώντας τις τουρκικές θαλάσσιες διεκδικήσεις και τη διπλωματική επιρροή, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή πολυπολικής ασφάλειας στη Μεσόγειο.

Η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου προκάλεσε έντονο εκνευρισμό στην Άγκυρα, η οποία παράλληλα εκφράζει έντονη δυσαρέσκεια για τις κινήσεις Ελλάδας και Κύπρου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο (καλώδιο, θαλάσσια πάρκα, συμφωνίες εξόρυξης, μπλοκάρισμα του προγράμματος SAFE κ.ά.).

Με ανακοίνωσή του, ο εκπρόσωπος Τύπου του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, διαστρεβλώνοντας για ακόμη μία φορά την πραγματικότητα, αρνείται την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και επικαλείται εκ νέου τον αβάσιμο ισχυρισμό ότι τα νησιά δεν διαθέτουν ΑΟΖ, καλώντας με προκλητικό τρόπο τη Διεθνή Κοινότητα να αντιταχθεί στις συμφωνίες που υπέγραψε η Λευκωσία.

Όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Κωνσταντινούπολη, Μανώλης Κωστίδης, η Λευκωσία κατοχυρώνει για μία ακόμη φορά τις θέσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο με μια διεθνή συμφωνία, κλείνει κεφάλαια και ενισχύει τη διαπραγματευτική της θέση, ενώ απαιτείται επαγρύπνηση για την επόμενη περίοδο όσον αφορά ενδεχόμενη τουρκική αντίδραση.

Στα σχέδια της Τουρκίας περιλαμβάνεται, όπως φαίνεται, για ακόμη μία φορά η παράβαση του διεθνούς δικαίου, με αναλυτή που μίλησε σε εκπομπή του CNN Turk να δηλώνει χαρακτηριστικά: «Τώρα θα πρέπει να γίνουν κινήσεις από την ’Βόρεια Κύπρο’ και τη Συρία».

Σε ερώτηση σχετικά με τη νομική ισχύ αυτής της συμφωνίας θαλασσίων περιοχών ευθύνης μεταξύ της «ελληνοκυπριακής πλευράς» (Κυπριακή Δημοκρατία) και του Λιβάνου, ο αναλυτής Νετζμετίν Μουτλού επεσήμανε ότι «θα προκαλέσει συζητήσεις, καθώς το ζήτημα είναι αν θα λαμβάνεται υπόψη η ηπειρωτική χώρα ή τα νησιά.

Η Τουρκία υποστηρίζει ότι βασικό κριτήριο είναι η ηπειρωτική χώρα, ενώ Ελλάδα και Ελληνοκύπριοι θεωρούν ότι τα νησιά έχουν επήρεια στις θαλάσσιες ζώνες. Όπως γνωρίζετε, στα ανοιχτά της Αττάλειας βρίσκεται το Καστελόριζο, και διεκδικούν θαλάσσιες ζώνες 20.000 τ.χλμ για ένα νησί μόλις 10 τ.χλμ».

Σε άλλη ερώτηση για το αν η συμφωνία επηρεάζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και της «ΤΔΒΚ» στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Μουτλού τόνισε ότι «από εδώ και πέρα μεγάλη σημασία θα έχουν οι κινήσεις που θα κάνουν η ’βόρεια Κύπρος’ και η Συρία, καθώς η Τουρκία στηρίζει την επιχειρηματολογία της στη συμφωνία με τη Λιβύη και τη ’βόρεια Κύπρο’».

Απόρρητο επιχειρησιακό σχέδιο 1.200 σελίδων, το οποίο αφορά πιθανό σενάριο πολέμου με τη Ρωσία, έχει εκπονήσει το Βερολίνο, σύμφωνα με τη Wall Street Journal. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η μετακίνηση έως και 800.000 στρατιωτών του ΝΑΤΟ στο ανατολικό μέτωπο.

Το σχέδιο παρουσιάζει με λεπτομέρεια τον τρόπο με τον οποίο περίπου 800.000 Γερμανοί, Αμερικανοί και λοιποί νατοϊκοί στρατιώτες θα μεταφερθούν προς την πρώτη γραμμή. Περιλαμβάνει χάρτες με τα λιμάνια, τα ποτάμια, τις σιδηροδρομικές γραμμές και τις οδικές αρτηρίες που θα χρησιμοποιηθούν, καθώς και τον τρόπο ανεφοδιασμού και προστασίας τους καθ’ όλη τη διαδρομή. Η φιλοσοφία του σχεδίου είναι σύγχρονη και πολυεπίπεδη: ο πόλεμος δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως αποκλειστικά στρατιωτική υπόθεση, αλλά απαιτεί τη συμμετοχή δημοσίων υπηρεσιών, επιχειρήσεων, κρίσιμων δομών, νοσοκομείων και ακόμη και των τοπικών αρχών.

Όπως επισημαίνει η WSJ, «σε ανώτερο επίπεδο, το σχέδιο αποτελεί την πιο σαφή έως τώρα έκφραση αυτού που οι συντάκτες του ορίζουν ως μια προσέγγιση “ολόκληρης της κοινωνίας” στον πόλεμο». Η θόλωση των ορίων μεταξύ πολιτικού και στρατιωτικού τομέα θυμίζει Ψυχρό Πόλεμο, αλλά προσαρμόζεται στις σύγχρονες απειλές και αδυναμίες — από την καταπονημένη γερμανική υποδομή μέχρι την περιοριστική νομοθεσία και τη συρρικνωμένη δύναμη του στρατεύματος.

Γερμανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως εκτιμούν ότι η Ρωσία θα είναι επιχειρησιακά έτοιμη και πρόθυμη να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ το 2029. Ωστόσο, μια σειρά πρόσφατων περιστατικών κατασκοπείας, δολιοφθορών και παραβιάσεων εναέριου χώρου, τα οποία δυτικές μυστικές υπηρεσίες αποδίδουν στη Μόσχα, δείχνουν ότι μια επίθεση ίσως μπορούσε να έρθει νωρίτερα.

Αναλυτές επισημαίνουν επίσης ότι ενδεχόμενη ανακωχή στην Ουκρανία —την οποία οι ΗΠΑ φέρεται να προωθούν αυτή την εβδομάδα— θα μπορούσε να επιτρέψει στη Ρωσία να ανακατανείμει χρόνο και πόρους προετοιμάζοντας μια ενδεχόμενη κίνηση κατά νατοϊκών μελών στην Ευρώπη.

Εάν η Ευρώπη ενισχύσει έγκαιρα την ανθεκτικότητά της, οι εμπνευστές του σχεδίου θεωρούν πως μπορεί όχι μόνο να εξασφαλίσει την υπεροχή της, αλλά και να μειώσει τις πιθανότητες πολεμικής σύγκρουσης. «Ο στόχος είναι η αποτροπή, κάνοντας σαφές στους αντιπάλους μας ότι, αν μας επιτεθούν, δεν θα επιτύχουν», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματικός και ένας από τους βασικούς συντάκτες του σχεδίου, γνωστού ως OPLAN DEU (Operational Plan Germany – Operationsplan Deutschland).

Το OPLAN DEU αποτελεί το πρώτο ολοκληρωμένο αμυντικό σχέδιο της Γερμανίας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η εφαρμογή του προχωρά με ταχύτητα η οποία, όπως επισημαίνουν οι επιτελείς, θα ήταν αδιανόητη πριν από το 2022.

Ορισμένα από τα σημαντικότερα προσκόμματα που αντιμετωπίζουν οι σχεδιαστές του γερμανικού στρατού αφορούν τους κανόνες προμηθειών, τη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα και διάφορους κανονισμούς που θεσπίστηκαν σε περιόδους ειρήνης.

Η υλοποίηση του Σχεδίου απαιτεί σημαντική αλλαγή νοοτροπίας, ανατρέποντας συνήθειες μιας ολόκληρης γενιάς. «Πρέπει να ξαναμάθουμε όσα στο μεταξύ ξεχάσαμε», σημείωσε ο υφυπουργός Άμυνας, Νιλς Σμιντ. «Χρειάζεται ακόμη και να φέρουμε πίσω από τη συνταξιοδότηση ανθρώπους που έζησαν την προηγούμενη εποχή, για να μας υπενθυμίσουν τις διαδικασίες».

Ωστόσο, η υστέρηση των υποδομών, οι θεσμικές αγκυλώσεις και η κλιμάκωση των υβριδικών επιθέσεων αφήνουν ανοικτό ένα κρίσιμο ερώτημα: διαθέτει η Ευρώπη τον απαραίτητο χρόνο για να προετοιμαστεί; Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς το διατύπωσε με χαρακτηριστική ωμότητα τον Σεπτέμβριο: «Δεν είμαστε σε πόλεμο. Αλλά δεν ζούμε πλέον σε εποχή ειρήνης».