Στις ανακατατάξεις παγκόσμιας εμβέλειας που προκαλεί η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, ήσσονος σημασίας είναι και όσα τεκταίνονται στον χώρο της οικουμενικής Ορθοδοξίας. Φαίνεται ότι είναι το μεγάλο θύμα και μάλιστα υπό συνθήκες σιωπής. Δεν υπάρχει καν στις αναλύσεις, όπου φαίνεται ότι άλλες είναι οι σκοπιμότητες. Η Ορθοδοξία δέχεται πλήγματα σε πολύ συγκεκριμένους όρους, καθώς στο έδαφος της Ουκρανίας που από αιώνες είναι ριζωμένη, μπορεί να ειπωθεί ότι βάλλεται άμεσα.

Μία δομή της Ορθοδόξου Εκκλησίας συνασπίζεται γύρω από το κράτος και καταφέρεται κατά άλλης παραδοσιακής και εξ ίσου ιστορικής ορθόδοξης δομής που διατηρεί τη σχέση της με τη Μόσχα. Αποτέλεσμα είναι να προσφέρεται πολύτιμο έδαφος σε πνευματικό και διοικητικό επίπεδο στην Ουνία και το Βατικανό. Το άλλο έμμεσο, αλλά πολύ πιο ουσιαστικής σημασίας γεγονός αφορά στην παντελή απώλεια ενότητας, επικοινωνίας και συνοχής μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Πρόκειται για κατάσταση που δεν έχει καμιά ανάλογη στο πρόσφατο παρελθόν.

Από το 2018 με την απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου για παραχώρηση τόμου Αυτοκεφάλου σε Εκκλησία της Ουκρανίας έχει επέλθει κατάσταση διάσπασης και παρόλο που δημοσίως δεν ομολογείται σχίσματος στην Ορθοδοξία. Αντιδρώντας στην συγκεκριμένη ενέργεια, το Πατριαρχείο της Μόσχας προέβη σε διακοπή την ευχαριστιακής επικοινωνίας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τη μη μνημόνευση κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Πρόκειται προφανώς για διασάλευση θεμελιώδους και όχι μόνο συμβολικής αξίας ενέργεια, δεδομένου ότι με το μυστήριο αυτό διασφαλίζεται η πνευματική συνοχή και ενότητα της Εκκλησίας παρά τις κατά τόπο και έθνος εκφάνσεις της.

Δεν είναι του παρόντος και ούτε –κατά τα θεολογικά και εκκλησιαστικά– αρμοδιότητα η λεπτομερειακή ανάλυση πτυχών της υπόθεσης με σκοπό τον καταλογισμό ευθυνών. Εκείνο όμως που ευκόλως διαπιστώνει κανείς είναι ότι πλέον ο κόσμος της οικουμενικής Ορθοδοξίας έχει γίνει μύλος. Παρενέργεια των αντιθέσεων είναι και η υιοθέτηση πρακτικών πιέσεων έως και εκβιασμών στο χώρο των ιεραρχών και προκαθημένων μέσω άνευ προηγουμένου αήθειας σε δημοσιεύσεις και αναρτήσεις.

Ειδικά στην περίπτωση του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου –προσωπικότητα αδιαμφισβήτητα ακέραια σε κάθε κατεύθυνση– η επιθετικότητα είναι ενδεικτική της κατάστασης. Ας αναφερθεί ότι ο εν λόγω Ιεράρχης είναι παγκοσμίως γνωστός τόσο για την θεολογική του κατάρτιση όσο και για τους αγώνες δεκαετιών για ενότητα μεταξύ των Ορθοδόξων, αλλά και για το αλάνθαστο κριτήριό του σε ζητήματα διασύνδεσης της Ορθοδοξίας με παγκόσμιες γεωπολιτικές.

Μια ελπιδοφόρα προσέγγιση την Ορθοδοξία

Στο πλαίσιο αυτό, μάλιστα, έχει ενδιαφέρον η προσέγγισή του για τον ρόλο και τη θέση του Ελληνισμού σε ένα παγκοσμιοποιημένο και  οικουμενικό κόσμο, όπως τον έχει αναλύσει σε βιβλία, ακαδημαϊκές διαλέξεις και  άρθρα του. Η επιθετικότητα προς το πρόσωπό του, πέραν των άλλων, αναδεικνύει αφενός την απώλεια ευγένειας σε χώρους που η ευγένεια θα έπρεπε να αποτελεί ουσιαστικό συστατικό και χώρο θεραπείας της, αφετέρου δε μικρόνοια στην διαχείριση στρατηγικής σημασίας για τον Ελληνισμό ζητημάτων. Και τούτο θέλει πολύ χώρο να αναλυθεί.

Αφορμή για την επίθεση η νηφάλια στάση που τηρεί στην κρίση –σχίσμα στην ουσία– που έχει επέλθει στην Ορθοδοξία, δεδομένου ότι έχουν διασαλευτεί πυλώνες θεμελιώδους σημασίας για την Ορθοδοξία κατά τους χειρισμούς περί του Ουκρανικού: η Θεία Ευχαριστία όπως προαναφέρθηκε, η Αποστολική Διαδοχή (υπάρχει θέμα για την κανονική τάξη του Μητροπολίτη Κιέβου Επιφάνειου στον οποίο το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει επιδώσει το προνόμιο του Αρχιεπισκόπου) και της Συνοδικότητας (τυπικό χαρακτηριστικό της Ορθοδόξου Εκκλησίας που την διακρίνει από άλλες χριστιανικές δομές και ομολογίες). Ως εκ τούτου είναι εύκολο να υποτεθεί από που προέρχονται οι επιθέσεις και πιο το κίνητρό τους.

«Η υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου για την Ουκρανία ήταν ζωτικής σημασίας». Μέσα σε μια τέτοια ιστορική συγκυρία που επιφέρει συνέπειες, όπως αυτές που περιγράφονται και ορατούς κινδύνους τόσο για το κύρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου όσο και του Ελληνισμού γενικότερα, μία πρόσφατη ανακοίνωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αλβανία (11 Μαρτίου 2023) παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Δεν αφορά απλά απάντηση σε ανήθικη και ουσιαστικά χωρίς νόημα επίθεση στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου. Είναι η δημοσιοποίηση θέσης του Προκαθημένου της, που εάν υιοθετηθεί και αποτελέσει αφετηρία για άλλη προσέγγιση του ζητήματος της Ορθοδοξίας θα επιφέρει όντως ιστορικά αποτελέσματα για την αποκατάσταση της συνοχής στο χώρο της οικουμενικής Ορθοδοξίας.

Η «Πανορθόδοξος Σύνοδος ή Σύναξη, συμφώνως προς την αρχή της συνοδικότητας, είναι η μόνη δυνάμενη να επιλύει βασικά προβλήματα και να εξασφαλίζει την ενότητα και την ειρήνη της ανά τον κόσμο Ορθοδόξου Εκκλησίας», αναφέρει η ανακοίνωση. Ενώ σε άλλο σημείο υποδεικνύει και τον τρόπο αποκατάστασης του ρόλου και του κύρους του Πατριαρχείου: «Πανορθόδοξος Σύνοδος, ως γνωστόν, συγκαλείται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, συνέρχεται και ενεργεί, έστω και αν ορισμένες τοπικές Εκκλησίες απουσιάζουν, όπως συνέβη και με την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Κρήτη το 2016».

Πηγή: slpress.gr

Vouli TV