GSI: Η NAVTEX της Αθήνας που ανοίγει τον δρόμο για τα «παγωμένα» κεφάλαια

Η πρόσφατη συνεδρίαση του σχήματος «3+1» (Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ με συμμετοχή ΗΠΑ) στην Αθήνα υπήρξε ιδιαίτερα κρίσιμη, παρέχοντας σαφές στίγμα για τις επόμενες κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην κοινή δήλωση ξεχωρίζει η αναφορά στον ευρύτερο σχεδιασμό του διαδρόμου IMEC, κάτι που ερμηνεύεται ως έμμεση στήριξη σε περιφερειακά έργα διασυνδεσιμότητας, όπως το Great Sea Interconnector (GSI), χωρίς να κατονομάζεται ρητά.

Το θετικό στοιχείο είναι η επανενεργοποίηση του σχήματος «3+1», το οποίο λειτουργεί ως φόρουμ συνεργασίας Ελλάδας και Κύπρου, χωρίς να εμπλέκεται η Τουρκία. Παρόλα αυτά, η αμερικανική στήριξη δεν επαρκεί για να υπερβεί το βασικό γεωπολιτικό εμπόδιο: τις τουρκικές αξιώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Άγκυρα προβάλλει τη θέση ότι καμία υποδομή δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τη δική της συναίνεση.

Η συνάντηση της Τετάρτης

Την ερχόμενη Τετάρτη 12 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες νέα συνάντηση των Υπουργών Ενέργειας Παπασταύρου και Παπαναστασίου με την Κομισιόν για το έργο. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά οικονομικά ζητήματα:

– Δεν έχει καθοριστεί η ετήσια συνεισφορά των 25 εκατ. ευρώ (125 εκατ. ευρώ συνολικά στην πενταετία) εκ μέρους της Κύπρου.
– Υφίσταται διαφορά μεταξύ των 251 εκατ. ευρώ δαπανών που δηλώνει ο ΑΔΜΗΕ και των 82 εκατ. ευρώ που αναγνωρίζει η ΡΑΕΚ.

Συγκλίσεις έχουν υπάρξει μόνο σε δευτερεύοντα θέματα, όπως η μεταβίβαση της σύμβασης παραχώρησης στον φορέα GSI και η αλλαγή από πλευράς Κύπρου στη μεθοδολογία υπολογισμού των εσόδων του έργου. Η Αθήνα και ο ΑΔΜΗΕ εξακολουθούν να επισημαίνουν δημόσια και στο παρασκήνιο πως το βασικό πρόβλημα για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες είναι η στάση του Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, ο οποίος έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να αποτελέσει εμπόδιο σε ένα έργο που υποστηρίζεται από την ΕΕ.

Υπενθυμίζεται ότι ο Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Νταν Γιόργκενσεν, χαρακτήρισε τον GSI ως έργο στρατηγικής σημασίας και ξεκαθάρισε ότι η Κομισιόν στηρίζει πλήρως το έργο, ενώ οι απειλές της Τουρκίας είναι έωλες και δεν μπορούν να σταματήσουν ένα πρότζεκτ ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Η Λευκωσία θέτει έντονα το ζήτημα της γεωπολιτικής διάστασης και της Τουρκίας, ειδικά μετά τα περσινά γεγονότα με την έκδοση NAVTEX από την Ελλάδα για τις βυθομετρήσεις στην Κάσο. Τότε, το σκάφος της γαλλικής NEXANS επρόκειτο να διενεργήσει έρευνες για την πόντιση του καλωδίου, αλλά η Τουρκία επιχείρησε και πέτυχε να παρεμποδίσει τις εργασίες, απαντώντας στη NAVTEX.

Συνεπώς, για να αμβλυνθούν οι όποιες ανησυχίες και εκατέρωθεν εντάσεις, η Αθήνα θα έπρεπε να επιδείξει έμπρακτα τη δέσμευση και αποφασιστικότητά της για την υλοποίηση του έργου. Ένα πρώτο ουσιαστικό βήμα θα ήταν η έκδοση νέας NAVTEX για τη συνέχιση και ολοκλήρωση των ερευνών, ενώ παράλληλα η Λευκωσία θα μπορούσε να ξεπαγώσει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ.

O GSI απάντηση σε Ερχιουρμάν

Την ίδια στιγμή, η πρόοδος του GSI από πλευράς Λευκωσίας θα πρέπει να στείλει μήνυμα και προς τον νέο κατοχικό ηγέτη, Έρχιουρμαν, ο οποίος πρόσφατα επανέλαβε τη θέση ότι οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν «έναν από τους δύο ισότιμους συνιδρυτές του νησιού» και τόνισε πως «δεν μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς τη δική μας συναίνεση σε ζητήματα όπως η ενέργεια και οι θαλάσσιες ζώνες δικαιοδοσίας, παρακάμπτοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων». Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε και στις αντιδράσεις της τουρκοκυπριακής πλευράς σχετικά με το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector (GSI).