Η Μεγάλη Αναδιάταξη Δυνάμεων: Η Ρωσία γυρίζει Ανατολικά ενώ οι ΗΠΑ ενισχύονται στην Ευρώπη

Οι ενεργειακοί πόροι της Ρωσίας υπήρξαν καθοριστικοί για τη διαμόρφωση της κυρίαρχης θέσης της στο παγκόσμιο σύστημα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά τη μετασοβιετική περίοδο, η πλειονότητα των ρωσικών υδρογονανθράκων διοχετευόταν στην Ευρώπη, αντικατοπτρίζοντας την πολιτική της Μόσχας για ανάπτυξη δεσμών και προσανατολισμό προς τη Δύση. Ωστόσο, από το 2008 και έπειτα, η αμερικανική πολιτική απέναντι στη Ρωσία άλλαξε από προσπάθεια ενσωμάτωσης στη δυτική σφαίρα στην προσπάθεια περιορισμού της. Στο πλαίσιο αυτό, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να αξιοποιήσει το κύριο στρατηγικό κεφάλαιο του Ψυχρού Πολέμου εναντίον της Μόσχας: την ίδια την Ευρώπη.

Οι οικονομίες της Ε.Ε. και της Ρωσίας ήταν βαθιά διασυνδεδεμένες και αλληλοεξαρτώμενες. Η Ε.Ε. εισήγαγε μεγάλες ποσότητες ρωσικών υδρογονανθράκων, ενώ σε αντάλλαγμα εξήγαγε στη Ρωσία ενδιάμεσα και τελικά βιομηχανικά προϊόντα και προηγμένη τεχνολογία. Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να διαταράξουν αυτή την αλληλεξάρτηση, προωθώντας πολιτική και οικονομική αντιπαλότητα μεταξύ των δύο πλευρών. Η κρίση του Μαϊντάν το 2014 αποτέλεσε την πρώτη σημαντική πολιτική ρήξη στις σχέσεις Ευρώπης–Ρωσίας, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίχθηκε σε θεμελιώδη οικονομική διένεξη.

Καθώς τα ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν σταθερά στην Ουκρανία, οι ηγέτες της Δύσης συνεχίζουν να θεωρούν ότι η αποσύνδεση της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή οικονομία θα αποσταθεροποιήσει το πολιτικό και οικονομικό της σύστημα. Οι ΗΠΑ πέτυχαν εν μέρει να αντικαταστήσουν τη Ρωσία στην ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού υδρογονανθράκων και, υπό τη διοίκηση Τραμπ, πώλησαν μεγάλες ποσότητες όπλων στους ευρωπαίους συμμάχους αντί να εφοδιάζουν την Ουκρανία με δικά τους έξοδα. Ωστόσο, τα οικονομικά μέτρα δεν άλλαξαν την πορεία του πολέμου ούτε υπονόμευσαν τη σταθερότητα της Ρωσίας, αντανακλώντας τον στρατηγικό επαναπροσανατολισμό της Μόσχας μακριά από την Ευρώπη.

Με τις νέες εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα στην Ανατολική Μεσόγειο, οι χώρες του ΝΑΤΟ παρουσιάζουν ως επιτυχία την απομάκρυνση της Ρωσίας από την περιοχή. Παρά τη μείωση της επιρροής της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ρωσία ενισχύει ταυτόχρονα το στρατηγικό της αποτύπωμα στη Δυτική Ασία, μέσω εμβάθυνσης της συνεργασίας με το Ιράν και ενίσχυσης των σχέσεων με την Ινδία τα τελευταία χρόνια, ενώ παράλληλα προσεγγίζει την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.

Στην πράξη, ενώ η Ρωσία χάνει έναν θαλάσσιο χώρο επιρροής, αναδεικνύεται ως βασικός χερσαίος εταίρος για χώρες στον Περσικό Κόλπο και την Αραβική Θάλασσα. Σημαντικό είναι επίσης ότι οι σχέσεις Ρωσίας–Ινδονησίας εισέρχονται σε νέα εποχή. Παράλληλα, η Ρωσία παραμένει κυρίαρχη στην Αρκτική, με στρατιωτική παρουσία, στόλο παγοθραυστικών, έλεγχο της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής και οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή.

Οι ΗΠΑ επιδίωξαν να αντικαταστήσουν πλήρως την πολιτική και οικονομική επιρροή της Ρωσίας στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπερηφανεύονται για την αποκοπή της Ρωσίας, ενώ η ίδια η Ρωσία σκόπιμα στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς την Ασία, σηματοδοτώντας μια ιστορική αλλαγή στρατηγικής μετά από τρεις αιώνες, από τη Δύση στην Ανατολή.

Η Ρωσία αναπροσανατολίζει επίσης τη θαλάσσια/ναυτική στρατηγική της από τη Βαλτική και τη Μεσόγειο προς την Κασπία Θάλασσα και τον Αρκτικό Ωκεανό, επεκτείνοντας παράλληλα το ρόλο της ως χερσαίος εταίρος για χώρες νότια της Ασίας. Η ηπειρωτική πολιτική μετατοπίζεται από τις ενεργειακές διαδρομές και εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη προς νέες ενεργειακές και εμπορικές οδούς στην Ασία, αξιοποιώντας την ασιατική ενδοχώρα.

Παρά την αντικατάσταση της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ, η Ρωσία εμβαθύνει την ενσωμάτωσή της στον Παγκόσμιο Νότο και εδραιώνει τη θέση της στο αναδυόμενο κέντρο παγκόσμιας ισχύος, την Ασία, ενώ επιβάλλει κυριαρχία στη Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή, μια στρατηγική θαλάσσια οδό του μέλλοντος. Προβάλλει τη χερσαία οικονομική ισχύ προς τα ανατολικά, ενώ κυριαρχεί παράλληλα σε θαλάσσια οδό που μπορεί να αναδιαμορφώσει τον γεωπολιτικό χάρτη.

Οι ΗΠΑ πέτυχαν τον στόχο να αντικαταστήσουν τη Ρωσία στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά και να προκαλέσουν ρήξη στις σχέσεις Βρυξελλών–Μόσχας, αλλά η Ρωσία στρέφεται με επιτυχία προς την Ανατολή, αναδιατάσσοντας οικονομικές και γεωπολιτικές σχέσεις. Μετά από μια δεκαετία έντονων τριβών με τη Μόσχα, σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου στην Ουκρανία και αμερικανική πίεση μέσω της στρατηγικής αποσύνδεσης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε. εμφανίζεται σε θέση υποχώρησης και περιορισμένης αυτονομίας, αδυνατώντας να διαμορφώσει συνεκτική και ανεξάρτητη γεωπολιτική ταυτότητα.

ΠΗΓΗ: MILITAIRE .gr