Νέοι Κανόνες στο Εκλογικό Παιχνίδι: Οι Πέντε Μεγάλες Αλλαγές

Οι 5 μεγάλες αλλαγές στις βουλευτικές εκλογές: Τι διαφοροποιείται στις έδρες, στα ψηφοδέλτια και στην πολιτική διαφήμιση… Πέντε νομοθετήματα αναμορφώνουν το εκλογικό πλαίσιο, εκ των οποίων τα τέσσερα έχουν ήδη τεθεί ενώπιον της Βουλής, ενώ το πέμπτο αναμένεται να κατατεθεί εντός των επόμενων ημερών.

Στην Επιτροπή Εσωτερικών βρίσκονται ήδη για εξέταση τέσσερα νομοσχέδια που επιφέρουν σημαντικές μεταβολές ενόψει των βουλευτικών εκλογών. Το Υπουργείο Εσωτερικών πρόκειται σύντομα να καταθέσει και πέμπτο νομοσχέδιο, το οποίο θα αναθεωρεί τον τρόπο με τον οποίο αντικαθίσταται ένας ανεξάρτητος ή μεμονωμένος βουλευτής σε περίπτωση κένωσης της έδρας του.

Τα υπό συζήτηση νομοσχέδια προωθούν ευρείας κλίμακας τροποποιήσεις στους εκλογικούς νόμους. Οι αλλαγές αφορούν, μεταξύ άλλων, την ανακατανομή των βουλευτικών εδρών, τον τρόπο διαμόρφωσης των ψηφοδελτίων, τις προδιαγραφές διαφάνειας στην πολιτική διαφήμιση και τα κριτήρια επιλεξιμότητας υποψηφίων. Στο νέο πλαίσιο εντάσσονται πλέον και μέλη των σωμάτων ασφαλείας, όπως αστυνομικοί και πυροσβέστες, οι οποίοι δύνανται να θέσουν υποψηφιότητα.

Ειδικότερα, οι πέντε αλλαγές έχουν ως εξής:

1. Μεταφορά βουλευτικής έδρας από τη Λευκωσία στην Πάφο

Με βάση τον πρόσφατα ανανεωμένο εκλογικό κατάλογο, το Υπουργείο Εσωτερικών εισηγείται τη μετακίνηση μίας έδρας από τη Λευκωσία προς την Πάφο. Η πρόταση αιτιολογείται αναλυτικά στο σημείωμα που συνοδεύει το νομοσχέδιο.

Η τρέχουσα κατανομή των εδρών ανά επαρχία έχει ως εξής: Λευκωσία – 20, Λεμεσός – 12, Αμμόχωστος – 11, Λάρνακα – 6, Πάφος – 4, Κερύνεια – 3.

Με βάση τα στοιχεία του μόνιμου καταλόγου, ο οποίος ενημερώθηκε με τον συμπληρωματικό κατάλογο της 2ας Οκτωβρίου 2025, οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι ανέρχονται σε 561.253 και κατανέμονται ως εξής: Λευκωσία 195.728, Λεμεσός 115.885, Αμμόχωστος 114.735, Λάρνακα 59.655, Πάφος 46.543 και Κερύνεια 28.707.

Το μέτρο κατανομής των εδρών προκύπτει από τη διαίρεση του συνολικού αριθμού εγγεγραμμένων (561.253) με τις 56 έδρες της ελληνικής κοινότητας, αφήνοντας κατά μέρος το δεκαδικό μέρος. Έτσι προκύπτει το μέτρο 10.022. Διαιρώντας τους ψηφοφόρους κάθε περιφέρειας με το μέτρο αυτό, προκύπτει ότι στη Λευκωσία αναλογούν 19 έδρες με υπόλοιπο 5.310. Τα αντίστοιχα αποτελέσματα για τις υπόλοιπες επαρχίες είναι: Λεμεσός – 11 έδρες, υπόλοιπο 5.643∙ Αμμόχωστος – 11 έδρες, υπόλοιπο 4.493∙ Λάρνακα – 5 έδρες, υπόλοιπο 9.545∙ Πάφος – 4 έδρες, υπόλοιπο 6.455∙ Κερύνεια – 2 έδρες, υπόλοιπο 8.663.

Οι τέσσερις αδιάθετες έδρες αποδίδονται με βάση τη σειρά των μεγαλύτερων αχρησιμοποίητων υπολοίπων: Λάρνακα, Κερύνεια, Πάφος, Λεμεσός. Έτσι, η τελική κατανομή διαμορφώνεται σε: Λευκωσία 19, Λεμεσός 12, Αμμόχωστος 11, Λάρνακα 6, Πάφος 5, Κερύνεια 3.

Σε σύγκριση με την υφιστάμενη κατανομή, προκύπτει μεταφορά μίας έδρας από τη Λευκωσία στην Πάφο, γεγονός που αναδιατάσσει την εκπροσώπηση των περιοχών.

Η έδρα ανήκει στην Πάφο

Η υλοποίηση της μεταφοράς απαιτεί νομοθετική τροποποίηση. Για να εγκριθεί, χρειάζεται η στήριξη της πλειοψηφίας των κομμάτων. Το κλίμα εμφανίζεται θετικό, καθώς —σύμφωνα με επαφές του «Π»— υπάρχει σχεδόν ομόφωνη εκτίμηση ότι η Πάφος δικαιούται επιπλέον έδρα βάσει των νέων δεδομένων.

Αμετάβλητη η ημερομηνία των εκλογών

Όσον αφορά το ενδεχόμενο αλλαγής της ημερομηνίας των εκλογών λόγω της συναυλίας των Iron Maiden και του Final Four της EuroLeague, τα κόμματα τάσσονται στην πλειοψηφία τους εναντίον, επικαλούμενα τρεις λόγους:

Δυνατότητα ψήφου από την Αθήνα: Οι εκλογείς που θα βρίσκονται στην Αθήνα το τριήμερο 22–24 Μαΐου μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους εκεί, εφόσον υποβάλουν αίτηση από Ιανουάριο έως 2 Απριλίου 2026 για ένταξη σε εκλογικό κέντρο Αθήνας.

Αποκλεισμός αλλαγής ημερομηνίας: Η μεταφορά στις 31 Μαΐου απορρίπτεται, καθώς συμπίπτει με το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος και αναμένεται ακόμη χαμηλότερη συμμετοχή. Επιπλέον, η επίσπευση των εκλογών θα δημιουργούσε σοβαρές τεχνικές δυσκολίες στην επεξεργασία ενστάσεων και αιτήσεων στον εκλογικό κατάλογο.

Κίνδυνος δημιουργίας προηγούμενου: Η συχνή αλλαγή ημερομηνίας λόγω μεγάλων εκδηλώσεων θα δημιουργούσε προβληματικό προηγούμενο για το μέλλον.

2. Χρήση υποκοριστικών ή επωνύμων συζύγων στα ψηφοδέλτια σε περίπτωση συνωνυμίας

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ρυθμίζει τις περιπτώσεις συνωνυμίας μεταξύ υποψηφίων της ίδιας περιφέρειας και του ίδιου συνδυασμού — όπως συνέβη πρόσφατα στον ΔΗΣΥ Λευκωσίας με τους δύο Δημήτρη Δημητρίου (βουλευτή και πρώην υπαρχηγό Αστυνομίας). Σε αυτές τις περιπτώσεις θα επιτρέπεται η χρήση υποκοριστικών (όχι παρατσουκλιών) ή των επωνύμων των συζύγων, ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση.

Το νομοσχέδιο προσθέτει διάταξη στον εκλογικό νόμο που ορίζει ότι το όνομα στο ψηφοδέλτιο πρέπει να ταυτίζεται με αυτό του εκλογικού καταλόγου ή του Αρχείου Πληθυσμού. Επιτρέπει τη χρήση αρχικού πατρωνύμου, όχι όμως παρωνυμίων, τίτλων ή τοπωνυμίων. Επιπλέον, ο υποψήφιος μπορεί:
(a) να χρησιμοποιεί γνωστό του υποκοριστικό είτε σε παρένθεση είτε ως πλήρη αντικατάσταση του ονόματος, και/ή
(b) να προσθέτει το επώνυμο του/της συζύγου με διαχωριστική παύλα.

Σε περίπτωση που είναι ήδη καταχωρισμένος με το επώνυμο του/της συζύγου, μπορεί να προσθέσει και το προηγούμενο επώνυμό του.

Επίσης, όταν υπάρχει συνωνυμία, ο έφορος μπορεί να επιτρέψει την αναγραφή του πλήρους πατρωνύμου, της ιδιότητας ή του επαγγέλματος για λόγους σαφήνειας.

3. Υποχρεωτική δήλωση χορηγών και ποσών σε πολιτικές διαφημίσεις

Το εναρμονιστικό αυτό νομοσχέδιο ενισχύει τη διαφάνεια στις προεκλογικές εκστρατείες, ρυθμίζοντας πλήρως τον τομέα των πολιτικών διαφημίσεων — σε έντυπα, ηλεκτρονικά ΜΜΕ, ιστοσελίδες, πλατφόρμες, εφαρμογές αλλά και διαδικτυακά παιχνίδια.

Βασικά σημεία:

• Όλες οι πληρωμένες ή στοχευμένες πολιτικές διαφημίσεις θα πρέπει να επισημαίνονται και να αναφέρουν: χρηματοδότη, εκλογική διαδικασία, ποσό πληρωμής και τυχόν τεχνικές στόχευσης.

• Η στόχευση ψηφοφόρων μέσω διαδικτύου θα επιτρέπεται μόνο με ρητή συγκατάθεση. Απαγορεύεται η χρήση ευαίσθητων δεδομένων (πολιτικές απόψεις, εθνικότητα κ.λπ.) για profiling.

• Διαφημίσεις χρηματοδοτούμενες από τρίτες χώρες θα απαγορεύονται για διάστημα τριών μηνών πριν από εκλογές ή δημοψήφισμα σε κράτος μέλος της ΕΕ, μετά τις αποκαλύψεις περί ρωσικής παρέμβασης σε εκλογές Ρουμανίας, Γαλλίας και Τσεχίας.

• Δημιουργούνται δημόσια μητρώα πολιτικών διαφημίσεων και εισάγεται ανεξάρτητη εποπτεία από εθνικές Αρχές.

• Παραβάτες —υποψήφιοι ή πάροχοι υπηρεσιών— θα αντιμετωπίζουν ποινική δίωξη με ποινή φυλάκισης έως ενός έτους ή χρηματική ποινή που μπορεί να φθάσει τις €10.000 ή και συνδυασμό των δύο.

• Η χρηματική ποινή δεν μπορεί να υπερβαίνει το 6% του ετήσιου εισοδήματος ή κύκλου εργασιών του παραβάτη.

4. Συμμετοχή στα ψηφοδέλτια για αστυνομικούς και πυροσβέστες

Με τροποποιητικούς κανονισμούς που κατέθεσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, τα μέλη της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής δύνανται πλέον να διεκδικούν αξιώματα όπως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, βουλευτής ή δήμαρχος χωρίς να απαιτείται παραίτηση. Θα διαθέτουν, δηλαδή, αντίστοιχα πολιτικά δικαιώματα με άλλους δημόσιους υπαλλήλους.

Η μεταβολή κρίθηκε αναγκαία μετά από απόφαση του Εφετείου, το οποίο τον Μάρτιο 2025 έκρινε αντισυνταγματική την προηγούμενη απαγόρευση, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση που είχε δικαιώσει τον αστυνομικό Χριστόδουλο Χριστοδούλου, ο οποίος επιθυμούσε να είναι υποψήφιος το 2021. Πλέον, τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας θα μπορούν να θέτουν υποψηφιότητα λαμβάνοντας άδεια 40 ημερών.

«Όχι» για τους στρατιωτικούς

Η νέα ρύθμιση δεν επεκτείνεται στους στρατιωτικούς, καθώς το Υπουργείο Άμυνας και το ΓΕΕΦ αντιτάχθηκαν έντονα, εκτιμώντας ότι κάτι τέτοιο θα επηρέαζε την πειθαρχία και τη λειτουργία του στρατεύματος.

5. Κένωση έδρας ανεξάρτητου ή μεμονωμένου βουλευτή

Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, αν κενωθεί έδρα ανεξάρτητου βουλευτή, προβλέπεται η διεξαγωγή αναπληρωματικής εκλογής — διαδικασία με υψηλό κόστος για το κράτος. Το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί σύντομα προτείνει η πλήρωση της θέσης να γίνεται με βάση τη διαδικασία της δεύτερης κατανομής, καταργώντας την ανάγκη διεξαγωγής νέας εκλογικής διαδικασίας.