Το άριστο επίπεδο και ο στρατηγικός χαρακτήρας των σχέσεων Κύπρου–ΗΠΑ επιβεβαιώθηκαν κατά τη συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών, Κωνσταντίνου Κόμπου, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάρκο Ρούμπιο, στην Ουάσιγκτον.

Παράλληλα, στο επίκεντρο βρέθηκαν οι τρόποι με τους οποίους η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να συμβάλει στο Σχέδιο του Αμερικανού Προέδρου για ειρήνη, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και ανοικοδόμηση της Γάζας, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών. Όπως αναφέρει το ΥΠΕΞ, η συνάντηση, διάρκειας περίπου 35–40 λεπτών, «επιβεβαίωσε το άριστο επίπεδο και τη στρατηγική φύση των σχέσεων Κύπρου–ΗΠΑ».

Συγκεκριμένα, τέθηκαν ζητήματα διμερών σχέσεων και τρόποι περαιτέρω εμβάθυνσης της συνεργασίας στους τομείς άμυνας και ασφάλειας, περιλαμβανομένης της πρόσβασης της Κύπρου σε αμερικανικά αμυντικά προγράμματα για προμήθεια στρατιωτικού υλικού και εκπαίδευσης.

Στη συζήτηση συμπεριλήφθηκαν και θέματα ενεργειακής συνεργασίας, με στόχο την προώθηση του ενεργειακού σχεδιασμού της Κύπρου, όπου κρίσιμο ρόλο διαδραματίζουν αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ.

Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε ανταλλαγή απόψεων για τα επόμενα βήματα του σχήματος συνεργασίας 3+1 (Κύπρος – Ελλάδα – Ισραήλ – ΗΠΑ) στην Ανατολική Μεσόγειο, με αναφορά στην πρόσφατη συνεδρία του σχηματισμού για την προώθηση σημαντικών έργων οικονομικής και ενεργειακής διασύνδεσης.

Υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη ενίσχυσης των ενεργειακών υποδομών της περιοχής, περιλαμβανομένων έργων διασυνδεσιμότητας μεταξύ ομονοούντων κρατών στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο τη σταθερότητα και την ευημερία.

Στη συζήτηση εντάχθηκε και το Κυπριακό. Ο Υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε τη βούληση και δέσμευση της Λευκωσίας για επίτευξη λύσης διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Ο κ. Κόμπος ενημέρωσε επίσης για τις προτεραιότητες της επικείμενης Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πρώτο εξάμηνο του 2026, ενώ εξετάστηκαν τρόποι ενίσχυσης της σχέσης ΕΕ–ΗΠΑ και της διατλαντικής συνεργασίας.

Η αμερικανική πλευρά εξέφρασε ζωηρό ενδιαφέρον για την κυπριακή προεδρία, εγείροντας συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με επενδύσεις, άμυνα, προστασία αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών και το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Η Λευκωσία, αναγνωρίζοντας το διεθνές βάρος που συνεπάγεται η προεδρία, τη θεωρεί ευκαιρία για τόνωση του διαλόγου ΕΕ–ΗΠΑ, ο οποίος παραμένει σε χαμηλότερο επίπεδο από το επιθυμητό.

Επιπλέον, στο επίκεντρο τέθηκαν περιφερειακές εξελίξεις, με έμφαση στη Μέση Ανατολή, τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου, καθώς και τον ρόλο της Κύπρου στο Σχέδιο του Αμερικανού Προέδρου Trump για ειρήνη, ανθρωπιστική υποστήριξη και ανοικοδόμηση.

Η κυπριακή πλευρά υπογράμμισε την ουσιαστική της συμβολή στις αμερικανικές πρωτοβουλίες, τόσο στο ανθρωπιστικό σκέλος όσο και στην προετοιμασία της ανοικοδόμησης.

Στη συζήτηση εντάχθηκε και η κατάσταση στη Συρία, με ιδιαίτερη αναφορά στη διατήρηση της σταθερότητας και την προστασία μειονοτήτων, ειδικά των χριστιανικών κοινοτήτων.

Οι δηλώσεις Κόμπου

Στον απολογισμό του μετά τη συνάντηση, ο Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι επρόκειτο για «ιδιαίτερα εποικοδομητική συζήτηση», σημειώνοντας ότι καλύφθηκε ευρύ φάσμα θεμάτων διμερούς και περιφερειακού ενδιαφέροντος, από τη Γάζα μέχρι τη Συρία. «Η σχέση έχει σταθερότητα, συνέπεια και συνέχεια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Επισημαίνοντας τη σημασία της εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων, τόνισε: «Αποτελεί για εμάς πυξίδα της εξωτερικής πολιτικής μας. Και υπάρχει κοινή βούληση να εργαστούμε εντατικότερα για περαιτέρω ενίσχυση αυτής της συνεργασίας».

Σε ό,τι αφορά τα διμερή ζητήματα, συζητήθηκε η πρόοδος στον Στρατηγικό Διάλογο, το ενδεχόμενο ενδιάμεσης αξιολόγησης, αλλά και η σύγκληση τεχνοκρατικής συζήτησης για τη Μέση Ανατολή.

Αναφορικά με την επικείμενη προεδρία της Κύπρου στο Συμβούλιο της ΕΕ, στο τραπέζι τέθηκαν επενδύσεις, άμυνα, προστασία τεχνολογικών εταιρειών και το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο. Η κυπριακή πλευρά βλέπει σημαντική ευκαιρία ενίσχυσης του διαλόγου ΕΕ–ΗΠΑ.

«Υπάρχει βούληση, και είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι εντοπίζονται τομείς σύγκλισης συμφερόντων ΗΠΑ–ΕΕ, που μπορούν να προχωρήσουν μέσω διαλόγου και διαπραγμάτευσης», ανέφερε ο κ. Κόμπος.

Από την πλευρά του, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε τη σταθερή στήριξη των ΗΠΑ για λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.

Ο ίδιος φάνηκε ιδιαίτερα ενημερωμένος για το Κυπριακό, λόγω της προηγούμενης θητείας του στη Γερουσία, όπου είχε συντάξει από κοινού με τον Ρόμπερτ Μενέντεζ το East Med Act. Η Ουάσιγκτον επανέλαβε την πάγια θέση υπέρ λύσης εντός του πλαισίου που έχει καθορίσει το Συμβούλιο Ασφαλείας.

Νέα δεδομένα που ενδέχεται να επηρεάσουν την πορεία της «παγωμένης» ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (Great Sea Interconnector – GSI) φαίνεται να δημιουργεί η πιθανή ενίσχυση της εμπλοκής των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για την ένταξη νέων επενδυτών στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, με στόχο τόσο τη γεωπολιτική όσο και την οικονομική βιωσιμότητα του GSI. Η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη στην Αθήνα και οι επαφές στις Βρυξέλλες πραγματοποιούνται σε μια περίοδο έντονων διεργασιών για τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο.

Συγκεκριμένα, εξετάζεται η πιθανότητα συμμετοχής Αμερικανών επενδυτών, ενδεχομένως μέσω ταμείων που επενδύουν σε υποδομές, όπως ο οργανισμός χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων DFC (U.S. International Development Finance Corporation).

Δεδομένου ότι οργανισμοί όπως ο DFC έχουν ιδρυθεί για να δημιουργούν χρηματοδοτικά αντίβαρα σε περιοχές με έντονη κινεζική παρουσία και με δηλωμένο το αμερικανικό ενδιαφέρον για έργα ενεργειακής διασυνδεσιμότητας, είναι σαφές ότι στην ατζέντα βρίσκεται και ο σχεδιασμός του Διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC).

Υπενθυμίζεται ότι ο DFC έχει ήδη επενδύσει 125 εκατ. δολάρια στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, ενώ σχεδιάζει χρηματοδότηση και άλλων υποδομών, κυρίως λιμενικών. Παράλληλα, η Ελλάδα επιδιώκει να αποτελέσει μία από τις πύλες εισόδου του IMEC στην Ευρώπη. Στο έργο ενδιαφέρον εκφράζουν επίσης το Ισραήλ και χώρες του Κόλπου.

Συνομιλίες στις Βρυξέλλες

Η κινητικότητα γύρω από την ηλεκτρική διασύνδεση επιβεβαιώνεται και από τη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας, Σταύρου Παπασταύρου και Γιώργου Παπαναστασίου, με τον αρμόδιο επίτροπο Νταν Γιόργκενσεν στις Βρυξέλλες.

Μετά τη συνάντηση, ο κ. Παπασταύρου τόνισε ότι υπογραμμίστηκε «η ανάγκη επικαιροποίησης των οικονομικών και τεχνικών στοιχείων της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου και Ελλάδας», όπως είχαν ήδη αναφέρει ο πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ενόψει του δυνητικού επενδυτικού ενδιαφέροντος.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά τη συνάντησή του με τον κ. Χριστοδουλίδη, ανέφερε ότι τα νέα δεδομένα ενισχύουν την αξία των έργων διασυνδεσιμότητας. «Προχωράμε στην άμεση επικαιροποίηση των οικονομοτεχνικών παραμέτρων του έργου του καλωδίου διασύνδεσης, ώστε δυνητικά να ενισχυθεί από την είσοδο νέων ισχυρών επενδυτών», τόνισε χαρακτηριστικά.

Νέες μελέτες

Η Αθήνα και η Λευκωσία ζητούν από την Κομισιόν τρόπους που θα διευκολύνουν την ένταξη τρίτων επενδυτών στο GSI. Αυτό καθιστά απαραίτητη τη διενέργεια νέων μελετών για την οικονομική βιωσιμότητα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου, καθώς η υφιστάμενη μελέτη του 2016 πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

Η Κομισιόν αναμένεται να παραμείνει στο σχήμα, όχι μόνο ως εγγυήτρια ενός έργου με γεωπολιτική αξία (συμπεριλαμβανομένου του IMEC), αλλά και λόγω της ένταξης του έργου ως έργου κοινού ενδιαφέροντος (PCI).

Το επόμενο βήμα

Σημαντικό επόμενο βήμα για την εμπλοκή των ΗΠΑ θα είναι η συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον, με αντικείμενο τη συζήτηση για την ένταξη του GSI στον IMEC, γεγονός που αιτιολογεί και γεωπολιτικά την αμερικανική συμμετοχή.

Οι εξελίξεις ακολουθούν τις συμφωνίες που υπεγράφησαν στην Αθήνα με στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης, ενώ υπάρχει κοινή αντίληψη Αθήνας – Λευκωσίας για τη σημασία της βαθύτερης εμπλοκής των ΗΠΑ στην περιοχή.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης τόνισε την ανάγκη «ευθυγράμμισης» της Ευρώπης με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σε θέματα Μέσης Ανατολής. «Είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να συνεργαστούμε μαζί του. Στην περιοχή μας είναι ο ηγέτης και βλέπουμε θετικές εξελίξεις λόγω της ηγεσίας του Τραμπ», σημείωσε.

Η πρωτοβουλία της Αθήνας

Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί την ιδέα ενός πενταμερούς φόρουμ (Ελλάδα, Λιβύη, Τουρκία, Αίγυπτος, Κύπρος) για συζήτηση πέντε θεματικών: μεταναστευτικό, προστασία θαλασσίων οικοσυστημάτων, συνδεσιμότητα, οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και πολιτική προστασία.

Η πρόταση προέρχεται από την ελληνική πρωτοβουλία και στοχεύει στη διατήρηση της Κύπρου στο πλαίσιο των εξελίξεων. Οι Αμερικανοί προτιμούν ένα τετραμερές σχήμα με έμφαση στη διευθέτηση επικάλυψης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, ενώ η Άγκυρα και η Τρίπολη θα επιδιώξουν την εκπροσώπηση και των Τουρκοκυπρίων.

Παράλληλα, παραμένει ζητούμενο η μορφή εκπροσώπησης της Λιβύης, λόγω της συνεχιζόμενης αντιπαράθεσης Τρίπολης – Βεγγάζης.

Σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικών ανατροπών, αβεβαιότητας και αστάθειας, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης επιβεβαίωσαν τον καθοριστικό ρόλο των Διακυβερνητικών Συνόδων στην περαιτέρω ενδυνάμωση της συνεργασίας Ελλάδας και Κύπρου, με στόχο τη διασφάλιση σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το διμερές πλαίσιο συνεργασίας καλύπτει θεσμικούς, αμυντικούς, οικονομικούς, ενεργειακούς και εκπαιδευτικούς τομείς, ενισχύοντας πρακτικά την καθημερινότητα των πολιτών και τη σχέση τους με το κράτος.

Στην εφετινή Σύνοδο, κεντρικό ζήτημα αποτέλεσαν οι τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό. Οι ηγέτες επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για επανεκκίνηση των συνομιλιών με βάση τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, εκφράζοντας την προσδοκία ότι η Τουρκία θα συμβάλει ουσιαστικά στη διαδικασία. Υπογράμμισαν επίσης τη σημασία της ενεργού συμμετοχής της ΕΕ και του Ειδικού Απεσταλμένου, στο πλαίσιο των προσπαθειών του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την επόμενη άτυπη διευρυμένη συνάντηση.

Η Σύνοδος επικεντρώθηκε επίσης στην ενίσχυση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Στον τομέα του Περιβάλλοντος, συμφωνήθηκε από κοινού αντιμετώπιση της λειψυδρίας, αξιοποίηση ανακτημένου νερού, μεταφορά τεχνογνωσίας για αφαλατώσεις και προστασία κρίσιμων υποδομών, όπως φράγματα. Στην Παιδεία, αποφασίστηκε ανταλλαγή καλών πρακτικών, προώθηση ενταξιακής εκπαίδευσης, ενίσχυση παιδιών με αναπηρία και συνεργασία για την πρόληψη ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, με στόχο ασφαλή και συμπεριληπτικά σχολικά περιβάλλοντα.

Στον τομέα της Υγείας, συμφωνήθηκε συνεργασία στα Προγράμματα Προληπτικών Ανιχνευτικών Εξετάσεων και υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας για εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας στην αντιμετώπιση μικροβιακής αντοχής. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στη βελτίωση της λειτουργίας των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών μέσω ανταλλαγής τεχνογνωσίας και εφαρμογής ψηφιακών εργαλείων.

Στον τομέα των Μεταφορών, αποφασίστηκε συντονισμός δράσεων για ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Πλαισίου της ΕΕ 2021-2030. Στον τομέα της Δικαιοσύνης, προωθήθηκε ανταλλαγή τεχνογνωσίας για επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και δημιουργία ενιαίου μετώπου κατά του οικονομικού εγκλήματος, με ενίσχυση συνεργασίας αστυνομικών αρχών και αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων όπως το SIS.

Σημαντική ήταν και η συνεργασία σε Στεγαστική Πολιτική, με κοινές τεχνικές προδιαγραφές, πιλοτικά προγράμματα σε ζώνες έντασης και ενίσχυση της κοινωνικής στέγασης μέσω προγραμμάτων «Σπίτι μου» και «Σπίτι μου 2». Στον τομέα της εκτίμησης φυσικών καταστροφών, συμφωνήθηκε χρήση ψηφιακών εργαλείων για πρόβλεψη και χαρτογράφηση κινδύνων, αξιοποιώντας μεθοδολογίες και εμπειρία από την Ελλάδα. Επίσης, αποφασίστηκε η σύσταση ευρωπαϊκού κέντρου αεροπυρόσβεσης στην Κύπρο, με κοινή εκπαίδευση και επιχειρησιακό σχεδιασμό στο πλαίσιο της ΕΕ και του rescEU.

Στον ψηφιακό τομέα, αποφασίστηκε εμβάθυνση συνεργασίας σε τεχνολογία, κυβερνοασφάλεια και ψηφιακή διακυβέρνηση, προώθηση κοινών ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών υψηλής τεχνολογίας, ανάπτυξη εργαλείων επαλήθευσης ηλικίας και συμμετοχή σε διακρατική πρωτοβουλία AI Gigafactories. Παράλληλα, προγραμματίζονται Μνημόνια Συνεργασίας σε Διαστημική Τεχνολογία και κοινές δράσεις για σύγχρονη νομοθέτηση και ανάλυση συνεπειών.

Η Σύνοδος ολοκληρώθηκε με συμφωνία για συνεργασία ενόψει της Κυπριακής Προεδρίας της ΕΕ το α’ εξάμηνο του 2026 και της Ελληνικής το 2027, καθώς και σε θέματα διεύρυνσης της ΕΕ, προστασίας δικαιωμάτων και σταθερότητας της περιοχής. Τονίστηκε η σημασία κοινών δράσεων σε ανθρωπιστική βοήθεια, αναπτυξιακά προγράμματα και ενίσχυση της ειρηνικής συνεργασίας, με στόχο την επόμενη Διακυβερνητική Σύνοδο στην Κύπρο εντός 2026.