Τι ζητά ο Erhürman πριν καν αρχίσουν οι συνομιλίες

Οι επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό μετά τη συνάντηση της Πέμπτης ανάμεσα στους δύο ηγέτες διαμορφώνουν ένα σύνθετο σκηνικό, στο οποίο η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να διατηρήσει το θετικό κλίμα, την ώρα που η τουρκοκυπριακή πλευρά επανέρχεται με δημόσιες αιχμές και πρόσθετες «μεθοδολογικές» προϋποθέσεις. Στο επίκεντρο βρίσκονται ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς Μενέλαος Μενελάου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Tufan Erhürman, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης και η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Maria Angela Holguin, η οποία αναμένεται εκ νέου στο νησί τις επόμενες ημέρες.

Ο Μενέλαος Μενελάου, μιλώντας στο Omega TV, σκιαγράφησε τα επόμενα βήματα της διαδικασίας. Όπως εξήγησε, βασικός στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς παραμένει η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο στο οποίο διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017, με πλήρη διαφύλαξη του κεκτημένου – τόσο των συγκλίσεων όσο και των έξι σημείων του Γενικού Γραμματέα. Στο πλαίσιο αυτό, το επόμενο διάστημα αναμένεται να αρχίσουν συναντήσεις των δύο διαπραγματευτών, του ίδιου και του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή Mehmet Dana, με στόχο να προετοιμάσουν το έδαφος για την επόμενη «διευρυμένη» συνάντηση.

Σύμφωνα με τον Μενελάου, η επίσκεψη της Maria Angela Holguin στη Λευκωσία στις αρχές Δεκεμβρίου, καθώς και οι επαφές της σε Αθήνα και Άγκυρα, θα αποτελέσουν κρίσιμη φάση της προεργασίας. Η απεσταλμένη του ΟΗΕ αναμένεται να έχει χωριστές συναντήσεις με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Tufan Erhürman, αλλά και με άλλους εμπλεκόμενους παράγοντες, ώστε –όπως είπε– «να πάμε στην επόμενη διευρυμένη με σαφέστερο πλαίσιο και προοπτική ουσιαστικών αποτελεσμάτων». Υπενθύμισε ότι στις δύο προηγούμενες διευρυμένες συναντήσεις, τον Μάρτιο και τον Ιούλιο, δεν υπήρξε διέξοδος σε θέματα ουσίας λόγω της επιμονής της τουρκικής πλευράς στη «κυριαρχική ισότητα» και στα δύο κράτη, θέσεις που βρίσκονται εκτός του συμφωνημένου πλαισίου της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ο Μενελάου εντόπισε ωστόσο μια πρώτη διαφορά στην πρόσφατη ρητορική του Tufan Erhürman σε σχέση με τον προκάτοχό του, σημειώνοντας ότι η αναφορά στην «κυριαρχική ισότητα» φαίνεται να αντικαθίσταται από τον όρο «πολιτική ισότητα». Όπως εξήγησε, η πολιτική ισότητα «είναι έννοια που εντάσσεται στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας», σε αντίθεση με την κυριαρχική ισότητα, η οποία συνδέεται με λογική δύο κρατών. Παρά ταύτα, επισήμανε ότι οι μεθοδολογικές εισηγήσεις του Τουρκοκύπριου ηγέτη «εμπεριέχουν στοιχεία που πρέπει να ξεκαθαρίσουν», δείχνοντας πως εξακολουθεί να υπάρχει απόσταση μέχρι το σημείο όπου η επανέναρξη των συνομιλιών θα καταστεί πραγματικά απτή.

Στον αντίποδα, ο Tufan Erhürman, με δημόσια ανάρτησή του, επέλεξε να απαντήσει στις δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη κατά την τελετή απονομής μεταλλίων στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου στη Μαλούντα, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε διαμηνύσει ότι «για εμάς λύση του Κυπριακού χωρίς αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή» και ότι λύση μπορεί να υπάρξει «μόνο με κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση του τουρκικού στρατού».

Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης υποστήριξε ότι στη συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη την προηγουμένη, οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει να αποφύγουν δημόσιες δηλώσεις μέσω των ΜΜΕ, ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο εποικοδομητικό κλίμα. Όπως υποστήριξε, η συμφωνία αυτή «παραβιάστηκε» με τη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «άκυρη και ανυπόστατη». Παράλληλα, κατηγόρησε την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι δεν μπορεί να διαμορφώνει θέσεις χωρίς τη βούληση του «τουρκοκυπριακού λαού», τον οποίο περιέγραψε ως έναν από τους δύο «ισότιμους συνιδρυτές εταίρους» του νησιού, ασκώντας κριτική και για τις αμυντικές συμφωνίες που η Λευκωσία έχει υπογράψει με κράτη που δεν είναι εγγυήτριες δυνάμεις.

Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την πλευρά της, επιχειρεί να κρατήσει χαμηλούς τόνους, επιμένοντας ότι το θετικό κλίμα που δημιουργήθηκε κατά τη συνάντηση της Πέμπτης δεν πρέπει να μείνει «στο τυπικό επίπεδο», αλλά να μετατραπεί σε επόμενο βήμα. Ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Αντωνίου, σε δηλώσεις του, υπογράμμισε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά «δεν πρόκειται να δεχθεί οποιαδήποτε προσέγγιση οδηγεί σε λογική δύο χωριστών κρατών», αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι η επιμονή του Erhürman να τίθεται θέμα αλλαγής του στάτους κβο για τους Τουρκοκυπρίους, σε περίπτωση αποτυχίας του διαλόγου με ευθύνη της ελληνοκυπριακής πλευράς, «υπηρετεί αυτή τη λογική».

Ο Αντωνίου σημείωσε ότι προσεγγίσεις του τύπου «ας δούμε από τώρα ποια θα είναι η επόμενη μέρα αν δεν υπάρξει κατάληξη» δεν βοηθούν τον διάλογο και τόνισε πως η Λευκωσία αποφεύγει να σχολιάσει οτιδήποτε θα μπορούσε να υπονομεύσει την προσπάθεια, «δηλητηριάζοντας το κλίμα» εξαρχής. Παράλληλα, χαρακτήρισε «θετική και δημιουργική» τη συνάντηση των δύο ηγετών, προσθέτοντας ότι «δεν είμαστε εκεί που ήμασταν πριν» και ότι η συνάντηση «επιτρέπει να συνεχίσουμε, υπό προϋποθέσεις, ώστε η συνέχεια να αποδειχθεί πιο δημιουργική».

Σε πιο τεχνοκρατικό επίπεδο, ο Μενέλαος Μενελάου επανήλθε, υπογραμμίζοντας ότι «υπάρχει δρόμος» μέχρι την ουσιαστική επανέναρξη της διαδικασίας. Μίλησε για ανάγκη «εξαντλητικής προεργασίας» πριν από την επόμενη διευρυμένη συνάντηση, ώστε αυτή να μην περιοριστεί σε μια τυπική ανταλλαγή θέσεων, αλλά να οδηγήσει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Ως προς τις προϋποθέσεις και τη μεθοδολογία που θέτει η τουρκοκυπριακή πλευρά, υπογράμμισε ότι γνώμονας πρέπει να είναι η διαμόρφωση πλαισίου εντός του συμφωνημένου παραμέτρου της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, κάτι που –όπως υπενθύμισε– η ελληνοκυπριακή πλευρά επαναλαμβάνει σταθερά έναντι των θέσεων για λύση δύο κρατών.

Ο διαπραγματευτής αναφέρθηκε και στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, σημειώνοντας ότι θα γίνει νέα προσπάθεια προώθησής τους, με άξονα και τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης. Τα ΜΟΕ, σύμφωνα με τη Λευκωσία, εντάσσονται στην ευρύτερη στρατηγική δημιουργίας ενός κλίματος που θα διευκολύνει την επιστροφή σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο στον εσωτερικό τουρκοκυπριακό διάλογο πρόσθεσε, τέλος, ο Τουρκοκύπριος δήμαρχος Λευκωσίας Mehmet Harmanci. Αν και δήλωσε ότι στηρίζει τις συνολικές προσπάθειες του Tufan Erhürman, εξέφρασε επιφυλάξεις για μέρος των προϋποθέσεων που θέτει ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, καλώντας να «χαλαρώσουν όσο μπορούν» οι όροι, προκειμένου να υπάρξει πραγματική πρόοδος. Διαφορετικά, όπως είπε χαρακτηριστικά, «θα υπάρξουν δυσκολίες».