Χριστοδουλίδης – Αννίτα: Το παρατεταμένο παιχνίδι εξουσίας και εντυπώσεων

Όταν πριν από λίγες ημέρες κατά τη διάρκεια των εορτασμών για την Ημέρα της Ευρώπης στη Βουλή, αυτό που συζητήθηκε στα πολιτικά πηγαδάκια ήταν το τετ α τετ του προέδρου της Δημοκρατίας με την πρόεδρο της Βουλής. Η αμηχανία ήταν έκδηλη, όπως επίσης και η ψυχρότητα στον μεταξύ τους χαιρετισμό, σε αντίθεση βεβαίως με τη θέρμη με την οποία η Αννίτα Δημητρίου καλωσόριζε την ίδια στιγμή στη Βουλή τον υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Ιωάννου. Η συνάντηση εκείνη ήταν αρκετή για να επιβεβαιώσει αυτό που συζητείται εδώ και καιρό. Πως μεταξύ των δύο πολιτικών προσώπων επικρατεί ισχυρός ανταγωνισμός. Ένα παιχνίδι εξουσίας για το ποιος θα επικρατήσει στον χώρο της Δεξιάς με γνώμονα το 2028. Σε αυτό το παιχνίδι δύναμης μεταξύ των δύο, πολλά θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των επικείμενων εκλογών. Από αυτή την αμφίρροπη μάχη αμφότερες οι πλευρές ρισκάρουν πολλά, και με δεδομένο ότι στις επικείμενες εκλογές δεν υπάρχει σαφές πολιτικό αφήγημα, τότε το διακύβευμα μετατρέπεται καθαρά σε προσωπικό.

Οι δύο όψεις

Για πολλούς ο Νίκος Χριστοδουλίδης και η Αννίτα Δημητρίου αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Δύο νέα πολιτικά πρόσωπα που αναρριχήθηκαν ραγδαία στην εξουσία, αποφεύγοντας τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, δίδοντας ισχυρή έμφαση στην εικόνα τους και την προσωπική επαφή, αντί στην παρουσίαση πολιτικών θέσεων. Και οι δύο ευνοήθηκαν από τους δύο τέως Αναστασιάδη-Νεοφύτου στην αρχή της πολιτικής τους πορείας, ενώ η φύση των τελευταίων τους καλογυαλισμένων πόστων, αυτό της προέδρου της Βουλής για την Αννίτα Δημητρίου και η θέση του υπουργού Εξωτερικών για τον Νίκο Χριστοδουλίδη, ήταν η αιτία να αποκτήσουν μεγάλη δημοτικότητα. Πλέον και οι δύο έχουν να διαχειριστούν τη φθορά που έρχεται αναπόφευκτα από καίριες θέσεις που ανέλαβαν στη συνέχεια, όπως αυτή του αρχηγού του κράτους και του αρχηγού ενός κόμματος. Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένο ότι οι δύο απευθύνονται στην ίδια δεξαμενή ψήφων, δημιουργείται απευθείας ανταγωνισμός και έριδες, που τις πλείστες φορές δεν έχουν να κάνουν με πολιτικές διαφωνίες αλλά με τακτικισμούς για το ποιος θα καταφέρει να έχει την περισσότερη επιρροή και να επικρατήσει.

Οριοθετώντας τις γραμμές

Κατά τον τελευταίο χρόνο έχουν γίνει πολλά που κατέδειξαν πως οι σχέσεις τους δεν είναι και οι πλέον ειλικρινείς. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης προσπάθησε από την αρχή να δεσμεύσει τον Συναγερμό να προσδεθεί στο κυβερνητικό σχήμα, πρώτα μέσω δημόσιων προσκλήσεων, ή χρησιμοποιώντας μεσάζοντες γι’ αυτό, όπως ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης. Η κίνηση αυτή, σε συνδυασμό με την ανοικτή πόρτα επικοινωνίας που είχε ο πρόεδρος με συγκεκριμένα στελέχη, τη στιγμή που η Αννίτα Δημητρίου είχε πάρει ξεκάθαρη θέση μέσω συνεδρίου πως ο ΔΗΣΥ ανήκει στην αντιπολίτευση, έστειλε το μήνυμα της εσωτερικής υπόσκαψης του ΔΗΣΥ με πρωτεργάτη τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Αυτός είναι και ο λόγος που η ίδια εδώ και καιρό έχει μπει σε μία διαδικασία να προσπαθεί να οριοθετήσει τις δικές της γραμμές. Καθόλου τυχαία η επιστολή που απέστειλε πέρυσι στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ζητώντας από την ηγεσία του τη μη συμπερίληψη των υπουργών τού Νίκου Χριστοδουλίδη στις προπαρασκευαστικές υπουργικές συναντήσεις του ΕΛΚ. Η «Κ» είχε αποκαλύψει και το έντονο παράπονο της κας Δημητρίου προς τον Μάνφρεντ Βέμπερ, για το γεγονός ότι οι αρχηγοί κρατών-μελών που συμμετέχουν στο ΕΛΚ –περιλαμβανομένου και του Νίκου Χριστοδουλίδη– δεν μένουν να ακούσουν και τις ομιλίες των αρχηγών των κομμάτων στις συναντήσεις που γίνονται. Έντονη ήταν και η δυσφορία της προέδρου του ΔΗΣΥ για τη θέρμη με την οποία προσεγγίζει τον Νίκο Χριστοδουλίδη η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον ανθρωπιστικό διάδρομο στη Γάζα. Η κόντρα τους συνεπώς δεν έχει γίνει απλώς γνωστή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά προκαλεί και πονοκέφαλο, καθώς το EPP θέλει προφανώς να διατηρήσει τις ισορροπίες με τον ΔΗΣΥ, το ενδιαφέρει περισσότερο όμως να έχει αρχηγούς κρατών στο εσωτερικό του παρά αρχηγούς κομμάτων. Αυτή η συγκατοίκηση στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι ένα από τα κύρια θέματα που ενοχλούν την Αννίτα Δημητρίου και που στο περιβάλλον της αναφέρει συχνά πως ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κληροδότησε από τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Μαζί με αυτό προστίθεται και η έντονη –χωρίς οποιαδήποτε συζήτηση των δύο εμπλεκόμενων μερών– φημολογία των τελευταίων μηνών, ότι ο Χάρης Γεωργιάδης είναι ο εκλεκτός του προέδρου για την Κομισιόν. Αυτό, όπως λέει στο περιβάλλον της, θα αποτελεί αιτία πολέμου, όμως αιτία πολέμου παραδόξως για την ίδια δεν θα αποτελεί το ενδεχόμενο ανανέωσης της θητείας τής τέως αντιπροέδρου του ΔΗΣΥ Στέλλας Κυριακίδου. Πέραν του ευρωπαϊκού σκηνικού στο οποίο παρουσιάζεται μία προσπάθεια του ποιος θα επικρατήσει, ζητήματα υπήρξαν και στο εσωτερικό. Η Αννίτα Δημητρίου αντέδρασε στην προσπάθεια του Νίκου Χριστοδουλίδη να κάνει το state of the union στη Βουλή, ενώ ζητήματα υπήρξαν και στην περίπτωση του Λιβάνου μετά την κρίση του μεταναστευτικού. Η κα Δημητρίου είχε ενημερώσει την Πινδάρου για την πρόθεσή της να προχωρήσει σε πρωτοβουλίες με την πρέσβειρα του Λιβάνου, όμως μόλις αποχώρησε από το κόμμα, άκουσε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας να προτίθεται να επισκεφθεί τον Λίβανο. Αυτό το συμβάν όχι μόνο ενόχλησε την πρόεδρο του ΔΗΣΥ, αλλά άνοιξε και για την ίδια ζητήματα διαρροών εκ των έσω. Ούτε βεβαίως ο Νίκος Χριστοδουλίδης προσπάθησε να τιθασεύσει τις ανησυχίες τής Αννίτας Δημητρίου. Δεν έχει επιδιώξει απευθείας διαβούλευση μαζί της όλο αυτό το διάστημα για περαιτέρω συνεργασία, ενώ η κίνησή του να στείλει με τον Μάκη Κεραυνό νομοσχέδιο για το συνταξιοδοτικό των βουλευτών, ενέτεινε την άσχημη σχέση, όχι μόνο μαζί της και με βουλευτές του ΔΗΣΥ, αλλά και με τα συγκυβερνώντα κόμματα. Όσο όμως κι αν η υπόγεια μεταξύ τους κόντρα μαίνεται και παρουσιάζεται ως το κύριο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν, η αλήθεια είναι πως τα προβλήματά τους είναι πολύ βαθύτερα, ενώ οι παράγοντες που θα κρίνουν την πορεία τους στην πολιτική σκακιέρα ευρύτεροι.

Η Αννίτα Δημητρίου ανέλαβε τον Δημοκρατικό Συναγερμό σε ένα ομολογουμένως εκρηκτικό σκηνικό. Δεν ήταν μόνο η ήττα των προεδρικών εκλογών που ενέτεινε την αίσθηση της διάσπασης το πρόβλημα, ήταν η μεγάλη κόντρα μεταξύ των Νεοφύτου-Αναστασιάδη που έπρεπε να διαχειριστεί, το σοβαρό πλήγμα που προκάλεσε η δεκαετής διακυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη, αλλά και μία σοβαρή οικονομική τρύπα. Μόνο που η νέα πρόεδρος του ΔΗΣΥ δεν επιχείρησε να διαχειριστεί τις κρίσεις αλλά να τις κρύψει κάτω από το χαλί, επικαλούμενη την ενότητα και να δημιουργήσει καινούργια θέματα.

• Δεν έχει δημιουργήσει μία στενή και δυνατή ομάδα γύρω της στο κόμμα, ενώ οι σχέσεις με την υπόλοιπη ηγεσία και κυρίως με τον Ευθύμιο Δίπλαρο που έχει τη δική του ατζέντα δεν είναι οι καλύτερες.

• Έχει καταφέρει να διχάσει ακόμη περισσότερο το κόμμα με τους χειρισμούς που έγιναν στις δημοτικές εκλογές, ενώ η επαμφοτερίζουσα θέση για την απόφαση πειθαρχικών ποινών δεν βοηθά στην επούλωση των εσωκομματικών πληγών.

• Η παλιά φρουρά στελεχών έφυγε, στερώντας έτσι και την πολιτική εμπειρία στη διαχείριση μεγάλων ζητημάτων την οποία και χρειάζονται, με αποτέλεσμα να στέλνουν πολλές φορές το μήνυμα πως δεν υπάρχει ούτε σοβαρότητα ούτε πολιτικό βάθος.

• Έχει κρατήσει κοντά τον Νίκο Αναστασιάδη, στέλνοντας το μήνυμα πως εκείνος σκιωδώς, κυβερνά το κόμμα.

Αυτό που διαφαίνεται από τις κινήσεις της είναι πως η ίδια έχει μπει –μάλλον ακούσια– σε μία διαδικασία διαχείρισης ήττας. Το κόμμα κατάφερε να χειριστεί επιτυχώς την κρίση που είχε προκαλέσει η αποχώρηση του Μάριου Πελεκάνου, προτάσσοντας τη θέση ότι αυτός εξυπηρετεί προσωπική ατζέντα, ενώ έχει αφήσει αρκετές αιχμές για τον ρόλο του Αβέρωφ Νεοφύτου –μέχρι πρότινος το πρόσωπο που την ανέδειξε. Το ερώτημα είναι πόσο θα μπορέσει να πείσει αυτό το αφήγημα του κομματικού πατριωτισμού και πώς κάτι τέτοιο μπορεί να λειτουργήσει συνενωτικά για τον ΔΗΣΥ.

Προσωπικό διακύβευμα οι εκλογές

Ήδη η Αννίτα Δημητρίου εργάζεται εντατικά για να συγκρατήσει τη δυναμική του κόμματος, γυρίζοντας όλη την Κύπρο. Τη βοηθά βεβαίως η καλή της εικόνα και η πολύ καλή επικοινωνία που έχει με τη βάση. Αν υπάρξει ένα καλό αποτέλεσμα στις επικείμενες εκλογές, ενισχύεται και το ηγετικό της προφίλ, ενώ κλείνουν τουλάχιστον προς το παρόν οι όποιες φωνές εσωστρέφειας και ενδεχόμενης αμφισβήτησής της. Σε ένα τέτοιο σενάριο η ίδια θα μπορεί με αξιώσεις να διεκδικήσει για ακόμη μία φορά την προεδρία της Βουλής, ενισχύοντας και το πολιτικό της βάρος, αλλά την ίδια στιγμή έχοντας στο χέρι της ένα σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί για αυτούς με τους οποίους θα θέλει να συνεργαστεί το 2028, αν τελικώς αποφασίσει να είναι υποψήφια.

Για την όλη προσπάθεια, σημαντικό είναι για την ίδια η εκλογή του Κωνσταντίνου Πετρίδη στις ευρωεκλογές, καθώς κάτι τέτοιο θα σηματοδοτήσει το τέλος της κόντρας μεταξύ των υποστηρικτών της υπέρβασης στον β΄ γύρο και της υπόλοιπης βάσης. Σημαντικό όμως είναι για την ίδια και οι νίκες σε συγκεκριμένους δήμους. Η εκλογή του Νίκου Τορναρίτη αποτελεί προσωπικό της στοίχημα, όχι μόνο για την πολύ στενή σχέση που έχουν. Πέραν του ότι αποτελεί η πρωτεύουσα παραδοσιακά προπύργιο του ΔΗΣΥ, τυχόν ήττα του θα ενεργοποιήσει όλες εκείνες τις φωνές που διαφώνησαν με τον χειρισμό της Λευκωσίας και την αυθαίρετη –μετά το κάψιμο πολλών υποψηφιοτήτων– απόφαση για υποψηφιότητα Τορναρίτη. Το ίδιο βεβαίως ισχύει και για την περίπτωση του Κωστάκη Κωνσταντίνου. Η Πινδάρου, με τις παραινέσεις βεβαίως του Νίκου Αναστασιάδη, πόνταρε στη σίγουρη εκλογή Κωνσταντίνου και τον στήριξε μέχρι τέλους, δημιουργώντας σοβαρές ρωγμές στο κόμμα, αναμοχλεύοντας την κρίση των προεδρικών εκλογών και επιβεβαιώνοντας πως δεν ακολουθεί συνεπή στάση ευνοώντας «αποστάτες». Ένα κακό αποτέλεσμα σίγουρα δεν θα ανοίξει τώρα μία συζήτηση αμφισβήτησης και αντικατάστασης της Αννίτας Δημητρίου, αλλά θα ενισχύσει την γκρίνια που υπάρχει εδώ και καιρό, ανοίγοντας τον δρόμο και της φθοράς της και της υπόσκαψης.

Μία σαφής νίκη του Δημοκρατικού Συναγερμού είναι κάτι που σίγουρα δεν θέλει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ένας ενισχυμένος Συναγερμός θα ενισχύσει παράλληλα και τις αντιπολιτευτικές φωνές, καθώς το κόμμα ίσως να ερμηνεύσει τη νίκη του ως επιβράβευση για την επιμονή του να μείνει στην αντιπολίτευση. Το κυριότερο όμως για τον Νίκο Χριστοδουλίδη είναι το γεγονός ότι και η κύρια πολιτική αντίπαλός του, Αννίτα Δημητρίου, θα είναι ενισχυμένη πολιτικά, χωρίς ιδιαίτερη αμφισβήτηση στο κόμμα και με περισσότερη αυτοπεποίθηση να ασκήσει –αν χρειαστεί– αντιπολιτευτικό ρόλο απέναντι στην κυβέρνηση. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας αν και νιώθει ενθαρρυμένος από την επίσκεψη Φον ντερ Λάιεν, τις επικροτήσεις για τον ανθρωπιστικό διάδρομο στη Γάζα και τις πρωτοβουλίες του στον Λίβανο που φαίνεται να ενίσχυσαν την αυτοπεποίθησή του, ωστόσο μία σειρά ζητημάτων προκαλεί ζητήματα για το πώς θα συνεχίσει στο μέλλον.

• Πλέον έχει εμπεδώσει πως ο Συναγερμός δεν θα προσδεθεί στο άρμα της κυβέρνησης, ενώ ανοικτός είναι ο κίνδυνος να μη συναινεί σε διάφορα νομοσχέδια ενόψει των βουλευτικών του 2026.

• Οι σχέσεις με τα κόμματα της συγκυβέρνησης δεν είναι η καλύτερη, καθώς έχει πλέον εμπεδωθεί στο εσωτερικό τους ότι είναι πρόεδρος μιας πενταετίας.

• Δεν έχει κτίσει τις καλύτερες σχέσεις με το Υπουργικό του Συμβούλιο –πλην των παροικούντων στο Προεδρικό. Κάποιοι θεωρούν πως είναι αναλώσιμοι στην πρώτη κρίση, ενώ άλλοι υπουργοί, που έχουν προσωπική ατζέντα, διατηρούν σχέσεις είτε με το ΑΚΕΛ είτε με τον ΔΗΣΥ.

• Βρίσκεται υπό τον συνεχή εκβιασμό αποχώρησης συγκυβερνώντων κομμάτων, δυσκολεύοντας όποιες κινήσεις του στο Κυπριακό –αν βεβαίως ο ίδιος θέλει να προχωρήσει σε τολμηρά βήματα αλλά και στο εσωτερικό.

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θέλει σίγουρα και μία συντριβή του Συναγερμού, καθώς αυτό θα ανακινήσει τις φωνές ότι ο ίδιος είναι ο υπαίτιος της ήττας και της διάσπασης του κόμματος. Αν και δεν διάγει την καλύτερη περίοδο με τον πρόεδρο του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλο, φαίνεται να ευνοεί μία καλή παρουσία τού μεγαλύτερου κόμματος της διακυβέρνησης. Αφενός θα διατηρήσει στο πλευρό του το κόμμα του Κέντρου και αφετέρου θα αποτελεί την απάντησή του στα άλλα δύο κόμματα που –δημοσκοπικά τουλάχιστον– παραπαίουν ότι δεν είναι η κυβέρνηση που τους προκάλεσε τη φθορά.

Βεβαίως, ο ίδιος ούτε μπορεί ούτε θέλει να εμπλακεί ενεργά. Πέραν της παρουσίας του στα προεκλογικά συνέδρια των τριών κομμάτων, ο ίδιος δεν έχει το οργανωτικό για να στηρίξει αποτελεσματικά ένα συγκεκριμένο συνδυασμό ή συγκεκριμένους υποψηφίους, ούτε βεβαίως είναι διατεθειμένος να προχωρήσει σε διαμοιρασμό προεκλογικών δώρων όπως έκαναν προκάτοχοί του. Το σίγουρο είναι πως μαζί με ένα καλό αποτέλεσμα του ΔΗΚΟ, ο Νίκος Χριστοδουλίδης επιθυμεί την εκλογή δικών του προσώπων στις τοπικές εκλογές, όπως είναι οι Ανδρέας Παπαχαραλάμπους, Κωστάκης Κωνσταντίνου κ.ο.κ., καθώς θα σταλεί το μήνυμα πως επιβραβεύονται οι υποστηρικτές του, και την ίδια στιγμή θα έχει έναν καλό οργανωτικό δίκτυο για την υπόλοιπη τετραετία, ίσως και για το ενδεχόμενο που θα επιδιώξει επανεκλογή. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει κρατήσει στο πλευρό του μέσω διαφόρων θέσεων και αξιωμάτων πρόσωπα που δούλεψαν ενεργά στον προεκλογικό του, κτίζοντας έτσι μία δυνατή ομάδα και διατηρώντας τους κατ’ επέκταση εκτός ΔΗΣΥ. Αυτές ακριβώς οι κινήσεις όχι μόνο συντηρούν την κόντρα μεταξύ των δύο πολιτικών προσώπων, αλλά αναμένεται να ενταθούν, όχι σε αυτή την εκλογική μάχη, αλλά στις βουλευτικές, όπου πολύ περισσότερα κρίνονται.

Πηγή: Kathimerini