Γράφει ο
Δρ Ευάγγελος Στεργιούλης

Τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται ένας καταιγισμός δηλώσεων και έντονου ενθουσιασμού από πολιτικά πρόσωπα σχετικά με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της Ελλάδας. Χαρακτηρισμοί όπως «ιστορική μέρα για τη χώρα», «αναγνώριση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας των νησιών», ή ακόμη και «αναγνώριση ΑΟΖ με την Κύπρο», έχουν δημιουργήσει εντυπώσεις που δεν ανταποκρίνονται πλήρως στην πραγματικότητα.

Στην ουσία, ο εν λόγω σχεδιασμός δεν αποτελεί κάποιον διπλωματικό θρίαμβο αλλά μια προσπάθεια συμμόρφωσης με τις επιταγές του ευρωπαϊκού δικαίου, η οποία καθυστέρησε χαρακτηριστικά και τελικώς επιβλήθηκε από σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Η αιτία αυτής της καθυστέρησης δεν ήταν τεχνική δυσκολία, όπως υποστηρίχθηκε, αλλά η πάγια επιφυλακτικότητα της Ελλάδας να προβεί σε ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση με την Τουρκία.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2021 η Ελλάδα υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναν πρόχειρο και ελλιπή θαλάσσιο σχεδιασμό, σε μια προσπάθεια να αποφύγει εντάσεις, ο οποίος φυσικά απορρίφθηκε. Επιπλέον, είναι κρίσιμο να σημειωθεί ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός αφορά κυρίως ζητήματα περιβάλλοντος και οικονομικής ανάπτυξης, εστιάζοντας στην προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και στην πράσινη ανάπτυξη, και όχι σε θέματα κυριαρχίας ή οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Αναμφίβολα, το σχέδιο φέρει και μια γεωπολιτική διάσταση, αφού αποτυπώνει μεν τα όρια των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, και ενσωματώνεται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενισχύοντας την ελληνική επιχειρηματολογία έναντι των τουρκικών διεκδικήσεων. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούμε να μιλάμε για “ιστορική στιγμή”.

Αληθινά σημαντική μέρα για την Ελλάδα θα ήταν η επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, κίνηση που θα αμφισβητούσε ευθέως την απειλή πολέμου (casus belli) που έχει εκδώσει η Τουρκία, καταπατώντας το άρθρο 2 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Ωστόσο, η Ελλάδα απέφυγε ακόμη και να απεικονίσει αυτό το δικαίωμα στον χάρτη του χωροταξικού σχεδιασμού, περιοριζόμενη σε μια απλή υποσημείωση για να μην προκαλέσει την Άγκυρα.

Πραγματικά ιστορική πράξη θα ήταν επίσης η οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Κύπρο. Όμως κάτι τέτοιο δεν προχώρησε ποτέ, ενώ έχει καταγραφεί ιστορικά η έκκληση του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2004 προς την Αθήνα για χάραξη ΑΟΖ, η οποία απορρίφθηκε για να μην «ενοχληθεί» η Τουρκία.

Συμπερασματικά, ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, όσο σημαντικός κι αν είναι στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής, δεν αποτελεί ούτε διπλωματικό άθλο ούτε ιστορικό ορόσημο, όπως επιχειρείται να προβληθεί. Η ουσιαστική πολιτική βούληση θα φανεί μέσα από πιο γενναίες εθνικές αποφάσεις και πράξεις.

ΠΗΓΗ: MILITAIRE