Με σημείο αναφοράς τη Μεσόγειο και το Ισραήλ, ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Hakan Fidan παραχώρησε στο TRT αναλυτική συνέντευξη, περιγράφοντας το εύρος και τις προτεραιότητες της τουρκικής διπλωματίας. Στάθηκε στην επιχείρηση επαναπατρισμού ακτιβιστών της Global Sumud Flotilla και στη διεθνή πίεση που ασκείται προς το Ισραήλ, ανέδειξε την ιδέα ενός «περιφερειακού συμφώνου σταθερότητας», ενώ παράλληλα άσκησε αιχμηρή κριτική στον Benjamin Netanyahu. Επισήμανε, επίσης, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τον Donald Trump στο προσκήνιο, οφείλουν να αναλάβουν τον ρόλο του ουσιαστικού μεσολαβητή για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Παράλληλα, υπερασπίστηκε με θέρμη την τουρκική αμυντική βιομηχανία, μίλησε για την ανάγκη άρσης περιορισμών σε προμήθειες και ανέπτυξε τις τουρκικές θέσεις για Συρία και τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας.

Σχετικά με το μεσογειακό πεδίο, ο Fidan παραδέχθηκε ότι η περιοχή εξακολουθεί να αποτελεί εστία πολλαπλών κρίσεων, όπου συγκρούονται ναυτιλιακά συμφέροντα, ενεργειακοί ανταγωνισμοί και στρατιωτικές παρουσίες, δημιουργώντας «πεδία τριβής» με διεθνείς επιπτώσεις. Ειδικά για το Ισραήλ, υιοθέτησε ιδιαίτερα αυστηρή ρητορική περί «διαρκούς επιθετικότητας» και τόνισε ότι η Τουρκία, μέσα από συντονισμένες κινήσεις, προσπαθεί να αποτρέψει κλιμάκωση που θα έθετε σε κίνδυνο τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το πλαίσιο ενέταξε και την κοινή διπλωματική δράση με κράτη της Ιβηρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας–Ειρηνικού, με σκοπό την αποστολή ενός «συλλογικού μηνύματος» ότι οι ακτιβιστές της Global Sumud Flotilla δεν είναι «απροστάτευτοι» και ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να στηρίζουν ειρηνικές δράσεις, στο πλαίσιο του διεθνούς και ανθρωπιστικού δικαίου.

Αναλύοντας τις λεπτομέρειες του επαναπατρισμού των ακτιβιστών, ο Τούρκος ΥΠΕΞ σημείωσε ότι αξιοποιήθηκαν δίαυλοι μέσω της Milli İstihbarat Teşkilatı και της τουρκικής πρεσβείας, με «δεκάδες στελέχη» να συμμετέχουν σε μια «σιωπηρή αλλά πολυεθνικά συντονισμένη» αποστολή. Εξέφρασε δημόσια ευχαριστίες προς τον José Manuel Albares για τη συμβολή της Ισπανίας, ενώ ανέφερε πως μικρός αριθμός ακτιβιστών παραμένει ακόμη υπό διαδικασίες στο Ισραήλ, με την Άγκυρα να ασκεί πίεση για άμεση επίλυση και επιστροφή τους.

Σε ό,τι αφορά τη Γάζα, ο Hakan Fidan κατηγόρησε τον Benjamin Netanyahu ότι «διατηρεί πάντοτε το ενδεχόμενο υπονόμευσης» των προσπαθειών για κατάπαυση πυρός. Τόνισε ότι «απαιτείται αμερικανική σοβαρότητα και αποφασιστικότητα», προσδιορίζοντας τον Donald Trump ως παράγοντα που πρέπει να παραμείνει «δεσμευμένος στον ρόλο του μεσολαβητή» με την ενθάρρυνση ηγετών της περιοχής, περιλαμβανομένου του Recep Tayyip Erdoğan. Παράλληλα, επαίνεσε τη στάση της Hamas στις διαπραγματεύσεις ως «πραγματιστική» και «σεβόμενη τον ρόλο των μεσολαβητών», επισημαίνοντας ωστόσο τα όρια που θέτει ο παλαιστινιακός λαός. Σύμφωνα με τον ίδιο, η «παγκόσμια συνείδηση» μετατοπίζεται σταδιακά υπέρ των Παλαιστινίων, κάτι που αντανακλάται σε πολιτικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αλλά και σε τμήματα της αμερικανικής Δεξιάς.

Κομβικό σημείο της συνέντευξης αποτέλεσε η αμυντική βιομηχανία. Απαντώντας σε όσα χαρακτήρισε «εκστρατείες παραπληροφόρησης», ο Fidan μίλησε για «δεκαετίες συσσωρευμένης δουλειάς» χιλιάδων μηχανικών στις ASELSAN, TAI, Roketsan, Havelsan, Baykar, BMC και άλλες εταιρείες, υπογραμμίζοντας ότι το ποσοστό εγχώριας συνεισφοράς έχει αυξηθεί από «περίπου 20%» σε «σχεδόν 80%». Ως πρώην επικεφαλής υπηρεσιών πληροφοριών, υποστήριξε ότι η επιχειρησιακή εμπειρία σε Συρία και Ιράκ τροφοδότησε βελτιώσεις σε UAV, ηλεκτρονικό πόλεμο και πυρομαχικά. Δήλωσε, επίσης, ότι θεωρεί προσωπικό του καθήκον την άρση επίσημων και ανεπίσημων περιορισμών σε διεθνείς προμήθειες: «Καναδάς, Ολλανδία, Νορβηγία, Βέλγιο — σε μεγάλο βαθμό επιλύθηκαν· στη Γερμανία προχωρήσαμε· στις ΗΠΑ κάποια ζητήματα αίρονται, άλλα παραμένουν». Αν οι δίοδοι συνεχίσουν να παραμένουν κλειστές, προειδοποίησε, η Τουρκία θα αναζητήσει «εναλλακτικές λύσεις» για να καλύψει τις ανάγκες των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TSK) και της βιομηχανίας.

Για τη Μεσόγειο, ο Fidan μίλησε για «φαινόμενα ορατών και αόρατων περιορισμών» που επιχειρούνται εις βάρος της Τουρκίας μέσω περιφερειακών σχηματισμών. Υποστήριξε ότι η διπλωματία πρέπει να προλαμβάνει στρατιωτικές εντάσεις, με αποτέλεσμα «τα διπλωματικά αντίμετρα να λαμβάνονται εγκαίρως». Σύνδεσε αυτή τη στρατηγική με ένα ευρύτερο σχέδιο για τη δημιουργία μηχανισμού περιφερειακής σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, που θα βασίζεται στον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ασφάλειας, ώστε να μειώνονται οι ευκαιρίες εξωτερικής ανάμειξης και η αξιοποίηση «μη κρατικών δρώντων». «Πρώτος στόχος δεν είναι η αποτροπή, αλλά η εμπιστοσύνη», είπε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι η πρωτοβουλία αυτή «φέρει την υπογραφή» του Recep Tayyip Erdoğan.

Αναφορικά με τη Συρία, έκανε λόγο για μια διαδικασία «σταδιακής θεσμοποίησης» με εκλογές, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη εξάλειψης εστιών που απειλούν τη «φυσική ενότητα» της χώρας, από τον ρόλο της YPG έως το «ζήτημα των Δρούζων» στον νότο. Ξεκαθάρισε ότι η Άγκυρα απορρίπτει κάθε τετελεσμένο που θα οδηγούσε σε διχοτόμηση. Παράλληλα, κάλεσε για χαλάρωση αμερικανικών κυρώσεων και «πιο τολμηρά» βήματα από την ΕΕ, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για επενδύσεις και οικονομική ανάκαμψη, που συνδέεται άμεσα με την προοπτική «ασφαλών επιστροφών» προσφύγων.

Σχετικά με τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας, ο Fidan μίλησε για μια περίοδο «εντεινόμενης προετοιμασίας» και «αυξημένης έντασης», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι «σε λίγους ακόμη μήνες» μπορεί να διαμορφωθεί παράθυρο πολιτικής λύσης, καθώς οι βασικές διαφορές έχουν πλέον παγιωθεί. Αναφέρθηκε σε διεργασίες που, όπως είπε, βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ Vladimir Putin, Donald Trump, της ουκρανικής ηγεσίας και Ευρωπαίων εταίρων, ενώ σχολίασε τις ευρωπαϊκές ανησυχίες για τη χρηματοδότηση του Κιέβου, περιλαμβανομένης της χρήσης κερδών από δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. «Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και πόρους είναι τεράστιο· απαιτείται ένα ρεαλιστικό τέλος», σημείωσε.

Τέλος, για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ο Hakan Fidan χαρακτήρισε την πρόσφατη επαφή Erdoğan–Trump «παραγωγική», τονίζοντας ότι το κανάλι κορυφής μπορεί να αποδώσει τόσο σε ζητήματα διμερών σχέσεων (εμπόριο, ενέργεια, άμυνα) όσο και σε περιφερειακές κρίσεις. Τόνισε ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει «σαφή εντολή» να αξιοποιήσει το θετικό μομέντουμ με συγκεκριμένα έργα ανά υπουργείο.

ΠΗΓΗ: IBNA

Καθώς συνεχίζονται οι ισραηλινές επιθέσεις κατά του Global Sumud Flotilla, που επιχειρεί να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, ένα από τα πλοία της αποστολής κατάφερε να διαπεράσει τον αποκλεισμό και να προσεγγίσει τα παλαιστινιακά χωρικά ύδατα. Όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του στολίσκου, το σκάφος Mikeno έφτασε σε απόσταση μόλις 15 χιλιομέτρων από τις ακτές, παρά τις παρεμβάσεις του ισραηλινού ναυτικού.

Η αποστολή ξεκίνησε με 44 πλοία, αλλά έχει ήδη δεχθεί ισχυρά πλήγματα: 19 εξ αυτών στοχοποιήθηκαν από ισραηλινές δυνάμεις, ενώ αρκετά συνεχίζουν ακόμη την πορεία τους. Μεταξύ όσων αναχαιτίστηκαν βρίσκονται τα Alma, Sirius, Adara, Spectre, Aurora, Otaria, Grande Blu και το ελληνικό Oxygono.

Επιθέσεις και καταγγελίες

Σύμφωνα με ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση, στο πλοίο Captain Nikos Ισραηλινοί στρατιώτες πραγματοποίησαν ένοπλη εισβολή, συλλαμβάνοντας ακτιβιστές. Οι εικόνες που μεταδόθηκαν προκάλεσαν κύμα κατακραυγής διεθνώς.

Ο εκπρόσωπος του στολίσκου, Saif Abukeshek, σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του υποστήριξε ότι εκατοντάδες ακτιβιστές από διάφορες χώρες —ανάμεσά τους Έλληνες, Ισπανοί, Ιταλοί, Τούρκοι, Γάλλοι, Ιρλανδοί, Αλγερινοί και Αμερικανοί— κρατούνται παράνομα. Τόνισε ότι οι επιθέσεις του Ισραήλ έχουν γεννήσει ένα παγκόσμιο κύμα αλληλεγγύης και διαδηλώσεων, κάνοντας λόγο για «τη γέννηση ενός διεθνούς κινήματος αντίστασης απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης».

Παράλληλα, η τουρκική αντιπροσωπεία γνωστοποίησε ότι ο αριθμός των Τούρκων ακτιβιστών που τελούν υπό κράτηση ανέρχεται πλέον σε 25.

Διεθνείς αντιδράσεις

Η αναχαίτιση του Global Sumud Flotilla έχει προκαλέσει νέο κύκλο αντιδράσεων παγκοσμίως. Στην Ισπανία, η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εργασίας Yolanda Díaz κατήγγειλε την ισραηλινή επέμβαση ως «έγκλημα κατά του διεθνούς δικαίου», απαιτώντας την άμεση απελευθέρωση των συλληφθέντων. Παράλληλα, σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διοργανώθηκαν μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας.

Το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών, με ανάρτηση στην πλατφόρμα Χ, διαβεβαίωσε ότι οι ακτιβιστές είναι ασφαλείς και μεταφέρονται στο Ισραήλ, όπου θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες απέλασής τους προς την Ευρώπη. Ωστόσο, ακτιβιστές που επέβαιναν στο ολλανδικό σκάφος Mohammad Bhar δήλωσαν ότι ξεκινούν απεργία πείνας, αρνούμενοι τροφή από «ένα κράτος που λιμοκτονεί τους Παλαιστινίους».

Τα ελληνικά πληρώματα στο στόχαστρο

Έντονη ανησυχία επικρατεί για την τύχη των ελληνικών πληρωμάτων που συμμετέχουν στην αποστολή. Σύμφωνα με το March to Gaza Greece, τέσσερα ελληνικά πλοία —το Oxygono, το Vangelis Pissias, το Ahed Tamimi και το Pavlos Fyssas— έχουν αναχαιτιστεί από ισραηλινές δυνάμεις σε διεθνή ύδατα.

Στο Oxygono επέβαιναν επτά άτομα, ανάμεσά τους η βουλευτής Πέτη Πέρκα, ενώ στα Vangelis Pissias, Ahed Tamimi και Pavlos Fyssas επέβαιναν εννέα μέλη πληρώματος το καθένα. Όλοι τους, σύμφωνα με τις καταγγελίες, έχουν απαχθεί και κρατούνται από τις ισραηλινές αρχές.

Σε ανακοίνωσή του, το March to Gaza Greece κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να διασφαλίσει την προστασία των πληρωμάτων και να προβεί σε όλες τις αναγκαίες διπλωματικές κινήσεις. «Το Ισραήλ, με μία ακόμη πράξη πειρατείας, παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας», τονίζεται χαρακτηριστικά.

ΠΗΓΗ: ΙΒΝΑ

Η εικόνα στον Λευκό Οίκο το βράδυ της Δευτέρας ήταν εντυπωσιακή, ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu ανακοίνωσαν ότι βρίσκονται «πολύ κοντά» σε μια ιστορικής σημασίας συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Το κείμενο της πρωτοβουλίας αυτής, το οποίο έγινε αποδεκτό από το Ισραήλ, περιλαμβάνει για πρώτη φορά ρητή αναφορά στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται ορόσημο, καθώς υποδηλώνει ότι η λύση των δύο κρατών εξακολουθεί να αποτελεί επιλογή τόσο για την Ουάσιγκτον όσο και για την περιοχή και, υπό όρους, για τον ίδιο τον Netanyahu.

Ωστόσο, η συμφωνία συνοδεύεται από προϋποθέσεις. Όπως διευκρίνισαν οι δύο ηγέτες, το σχέδιο απευθύνεται πρωτίστως στη Hamas: είτε θα το αποδεχθεί, είτε θα βρεθεί απομονωμένη διεθνώς, ενώ το Ισραήλ θα διατηρήσει τη νομιμοποίηση να συνεχίσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις με αμερικανική υποστήριξη. Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, το Κατάρ δεσμεύτηκε απέναντι στον Λευκό Οίκο ότι θα πιέσει τη Hamas να πει «ναι» στη συμφωνία, στοιχείο που ώθησε τον Netanyahu να κάνει ένα βήμα πίσω, ακόμη και με προσωπικό διπλωματικό κόστος.

Πέρα από τον πολιτικό αντίκτυπο, η συμφωνία υπόσχεται και συγκεκριμένα οφέλη για το Ισραήλ. Κυριότερο όλων είναι η επιστροφή των ομήρων, ζήτημα που είχε παραμεριστεί τα δύο τελευταία χρόνια αλλά πλέον τίθεται στην κορυφή της ατζέντας Netanyahu. Παράλληλα, διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει πλήρης αποχώρηση από τη Γάζα. Αντίθετα, οι όποιες μερικές αποσύρσεις στρατευμάτων θα συνοδευτούν από ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης σταθεροποίησης και συνέχιση του αφοπλισμού, με αποτέλεσμα η ισραηλινή παρουσία να παραμείνει ενεργή και στη «μεταπολεμική» περίοδο.

Όσον αφορά τη διοίκηση της Γάζας, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, δεν θα περιέλθει ούτε στη Hamas ούτε άμεσα στην Παλαιστινιακή Αρχή. Ωστόσο, η συχνή μνεία της Αρχής στο κείμενο δείχνει ότι ΗΠΑ και Ισραήλ την αντιμετωπίζουν ως τον πιθανό διάδοχο στη διακυβέρνηση, υπό την προϋπόθεση όμως εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων.

Στο πλαίσιο του σχεδίου Trump, μέλη της Hamas που θα παραδώσουν τα όπλα και θα δεσμευτούν στη μη-βία θα τύχουν αμνηστίας, ενώ όσοι αρνηθούν θα θεωρηθούν «νόμιμοι στόχοι». Αυτό το σημείο καθιστά το σχέδιο εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτό από την ηγεσία της Hamas.

Παράλληλα, η συμφωνία ανατρέπει μαξιμαλιστικές προσδοκίες της ισραηλινής ακροδεξιάς: δεν προβλέπεται προσάρτηση εδαφών της Γάζας ούτε μαζική μετακίνηση πληθυσμών. Αντιθέτως, δίνεται έμφαση στην παραμονή και την επιστροφή των Παλαιστινίων. Η αναβάθμιση του ρόλου της Παλαιστινιακής Αρχής αποτελεί επίσης καίριο στοιχείο, παρά τις αντίθετες δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων στο παρελθόν. Ο Netanyahu, προκειμένου να κατευνάσει τους ακροδεξιούς υπουργούς Bezalel Smotrich και Itamar Ben Gvir, ξεκαθάρισε ότι η εμπλοκή της Αρχής θα πραγματοποιηθεί μόνο μετά από «βαθιές και ασυνήθιστες» μεταρρυθμίσεις.

Το πλέον καθοριστικό σημείο, ωστόσο, είναι η παρουσία της φράσης «παλαιστινιακό κράτος» σε μια συμφωνία που το Ισραήλ έχει αποδεχθεί. Η διατύπωση αυτή αναβαθμίζει το σχέδιο σε ιστορικό ορόσημο, ανεξάρτητα από την τελική του εφαρμογή.

Η Ουάσιγκτον κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα σπάνιο πλαίσιο συναίνεσης γύρω από το μέλλον της Γάζας, με τη Hamas να βρίσκεται απομονωμένη. Εκτός από ΗΠΑ και Ισραήλ, θετικά διακείμενες φέρονται να είναι και αραβικές χώρες αλλά και η Τουρκία, γεγονός που εντείνει την πίεση προς τη Hamas να μην απορρίψει τη συμφωνία.

Ο ίδιος ο Trump εμφανίστηκε ιδιαίτερα προσωπικά δεσμευμένος, υπογραμμίζοντας ότι η κινητοποίηση της ισραηλινής κοινωνίας για τους ομήρους και τον τερματισμό του πολέμου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. Θύμισε ότι ήταν εκείνος που είχε πιέσει τον Netanyahu στην προηγούμενη συμφωνία και τόνισε ότι τώρα καθορίζει ο ίδιος το πλαίσιο της τρέχουσας.

Η Hamas βρίσκεται πλέον ενώπιον ενός σκληρού διλήμματος: είτε θα αποδεχθεί τη συμφωνία, περιορίζοντας δραστικά την ισχύ της, είτε θα την απορρίψει, ερχόμενη αντιμέτωπη όχι μόνο με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, αλλά και με μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου. Όπως σημείωσε Ισραηλινός στρατιωτικός αναλυτής, «αν η Hamas αποδεχθεί όλα αυτά και τα εφαρμόσει, θα σημαίνει ότι έχει ουσιαστικά συντριβεί».

Το ερώτημα παραμένει αν το σχέδιο Trump–Netanyahu θα σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους του πολέμου ή αν θα αποτελέσει το προοίμιο μιας νέας φάσης κλιμάκωσης. Η απάντηση θα δοθεί από τη στάση της Hamas τις προσεχείς εβδομάδες.

ΠΗΓΗ: IBNA