Η Ρωσία φέρεται να έχει δημιουργήσει ένα υποθαλάσσιο δίκτυο παρακολούθησης στην Αρκτική με σκοπό την κατασκοπεία σε βάρος του ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας τεχνολογία που απέκτησε μέσω ενός πλέγματος εταιρειών-βιτρινών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και εταιρεία εγγεγραμμένη στην Κύπρο. Η αποκάλυψη προέρχεται από έρευνα του International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) σε συνεργασία με διεθνή μέσα ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων η Washington Post.

Η κυπριακή εταιρεία που εντοπίστηκε είναι η Mostrello Commercial Ltd., η οποία, σύμφωνα με το μητρώο του Εφόρου Εταιρειών, είναι καταχωρημένη στη διεύθυνση 155, Λεωφόρος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Proteas Tower, 5ος όροφος, 3026 Λεμεσός.

Η εταιρεία αυτή εντάχθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2024 στη λίστα κυρώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της Ρωσίας. Όπως αναφέρει το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών, η Mostrello είχε στην κατοχή της «πλοία με ρωσική σημαία», τα οποία πραγματοποιούσαν εργασίες τοποθέτησης υποθαλάσσιων καλωδίων και άλλες συναφείς δραστηριότητες για λογαριασμό της ρωσικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας.

Η διεθνής έρευνα, που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, αποκάλυψε ότι το ρωσικό δίκτυο παρακολούθησης δημιουργήθηκε με τη χρήση εξαρτημάτων δυτικής τεχνολογίας, τα οποία αποκτήθηκαν μέσω της Mostrello Commercial Ltd., η οποία φέρεται να λειτουργούσε ως εταιρεία-βιτρίνα. Το δίκτυο, γνωστό ως «Harmony», έχει σχεδιαστεί για την προστασία των πυρηνικών υποβρυχίων βαλλιστικών πυραύλων της Μόσχας, με στόχο την ενίσχυση της ρωσικής παρουσίας και την αντιμετώπιση της κυριαρχίας του ναυτικού των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Αρκτικής.

Σύμφωνα με έγγραφα που εξέτασαν η Washington Post και το ICIJ, το σύστημα Harmony έχει εγκατασταθεί στον βυθό της Αρκτικής Θάλασσας, όπου ανιχνεύει υποβρύχια που εισέρχονται στα ύδατά της. Οι αισθητήρες του μεταδίδουν τα δεδομένα μέσω οπτικών ινών σε κέντρα ελέγχου στην ξηρά.

Διαρρεύσαντα έγγραφα της Mostrello αποκαλύπτουν ότι η εταιρεία είχε συναλλαγές με περισσότερους από 50 προμηθευτές, κυρίως ευρωπαϊκούς, οι οποίοι προμήθευσαν ευαίσθητα εξαρτήματα για το δίκτυο Harmony, σύμφωνα με την έρευνα του ICIJ.

Τα έγγραφα προμηθειών δείχνουν ότι η Mostrello είχε αγοράσει σόναρ ερευνών αμερικανικής κατασκευής, από εταιρείες όπως η EdgeTech και η R2Sonic. Τα συγκεκριμένα συστήματα επιτρέπουν τη χαρτογράφηση του βυθού σε υψηλή ανάλυση, απαραίτητη για την ακριβή τοποθέτηση των αισθητήρων. Τιμολόγια και συμβόλαια που περιλαμβάνονται στην έρευνα φέρουν ρωσικούς όρους και υπογραφές μισθωτών με έδρα τη Μόσχα.

Δεδομένα από τα δρομολόγια των πλοίων δείχνουν ότι το δίκτυο Harmony σχηματίζει ένα εκτεταμένο τόξο από το Μούρμανσκ προς τα ανατολικά, τη Νόβαγια Ζεμλιά και βόρεια προς τη Γη του Φραγκίσκου Ιωσήφ, δημιουργώντας ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την προστασία των βάσεων του Ρωσικού Βόρειου Στόλου.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι νορβηγικές αρχές ματαίωσαν την πώληση ενός συστήματος ακουστικού εντοπισμού υψηλής ταχύτητας από την Kongsberg στη Mostrello, όταν οι μυστικές υπηρεσίες της Νορβηγίας εντόπισαν τη συναλλαγή. Προηγούμενα στοιχεία δείχνουν ότι η Ρωσία άρχισε να αποκτά τέτοια συστήματα ήδη από το 2015.

Στρατιωτικοί αναλυτές που μίλησαν στη Washington Post εκτιμούν ότι το δίκτυο Harmony ενισχύει την ανθυποβρυχιακή άμυνα της Ρωσίας, προσφέροντας μεγαλύτερη ασφάλεια στα πυρηνικά υποβρύχιά της, όπως τα Borei.

Παράλληλα, γερμανική έρευνα του 2024, με τη συνδρομή των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Mostrello λειτουργούσε ως βιτρίνα για τη ρωσική εταιρεία UPT, με έδρα τη Μόσχα, η οποία διατηρεί ιστορικούς δεσμούς με τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας. Μετά τα πορίσματα αυτά, το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις τόσο στη Mostrello όσο και σε συνδεδεμένες οντότητες.

Σε δήλωσή του στο νορβηγικό δίκτυο NRK, ο αντιναύαρχος Nils Andreas Stensønes, επικεφαλής της νορβηγικής υπηρεσίας πληροφοριών, τόνισε ότι η Ρωσία συνεχίζει να επιχειρεί να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις και τους εξαγωγικούς περιορισμούς.

«Μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται», εξήγησε, «είναι η δημιουργία πολύπλοκων δικτύων προμηθειών που αξιοποιούν ευρωπαϊκές εταιρείες ως ενδιάμεσους κρίκους. Εκμεταλλεύονται την ελεύθερη αγορά της ΕΕ για να αποκτούν δυτική τεχνολογία, ενώ ταυτόχρονα αποκρύπτουν κρίσιμα τμήματα της αλυσίδας εφοδιασμού και τον τελικό ρωσικό αποδέκτη».

Σύμφωνα με το ICIJ, δημοσιογράφοι της ολλανδικής δημόσιας τηλεόρασης KRO-NCRV επισκέφθηκαν το δηλωμένο γραφείο της Mostrello στη Λεμεσό το φθινόπωρο και το βρήκαν εγκαταλελειμμένο, γεγονός που δείχνει ότι οι διαχειριστές του δικτύου είχαν ήδη μεταφέρει τις δραστηριότητές τους αλλού μετά την αποκάλυψη.