Η Κίνα κατέχει στρατηγικό πλεονέκτημα στον έλεγχο των σπάνιων γαιών, υλικών ζωτικής σημασίας για τη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, τα ηλεκτρικά οχήματα, αλλά και τον τομέα της άμυνας. Συγκεκριμένα, ελέγχει περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής αυτών των πρώτων υλών και σχεδόν το 90% της κατεργασίας τους.

Παρόλο που το Πεκίνο συμφώνησε πρόσφατα να επιταχύνει τη διαδικασία έγκρισης των αδειών εξαγωγής σπάνιων γαιών, παραμένει ασαφές κατά πόσον αυτό θα ισχύσει και για τις αμερικανικές αμυντικές εταιρείες, οι οποίες τις χρησιμοποιούν στην παραγωγή μαχητικών αεροσκαφών και πυραυλικών συστημάτων. Το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Κίνα προειδοποιεί ότι το 75% των αμερικανικών επιχειρήσεων αναμένει εξάντληση των αποθεμάτων τους εντός τριών μηνών.

Οι κινεζικοί περιορισμοί, σε μεγάλο βαθμό ως απάντηση στους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ, αποκάλυψαν την ευαλωτότητα των ΗΠΑ, οι οποίες δεν διαθέτουν επαρκή δυνατότητα διύλισης και επεξεργασίας σπάνιων γαιών εντός της επικράτειάς τους.

Η εξάρτηση της Ευρώπης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτάται σχεδόν πλήρως από την Κίνα για την προμήθεια μαγνητών σπάνιων γαιών – σε ποσοστό 98% – οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε ανταλλακτικά αυτοκινήτων, αεροσκάφη και ιατρικά διαγνωστικά μηχανήματα.

Ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Προμηθευτών Αυτοκινήτων έχει ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, προειδοποιώντας για «σοβαρές αναταράξεις» στον κλάδο εξαιτίας των περιορισμών στις εξαγωγές από την Κίνα. Οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές, με αρκετές γραμμές παραγωγής και εργοστάσια να αναστέλλουν τη λειτουργία τους σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ αναμένονται περαιτέρω συνέπειες τις επόμενες εβδομάδες καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα.

Ο Αλμπέρτο Πρινάι Τσεράι, ερευνητής στο Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών (ISPI), τόνισε ότι οι Βρυξέλλες πρέπει επειγόντως να κερδίσουν χρόνο. Όπως προειδοποίησε, «σε επίπεδο κλίμακας, η Δύση δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την Κίνα». Αν και μια πλήρης αποσύνδεση από την Κίνα δεν είναι ρεαλιστική βραχυπρόθεσμα, ο ίδιος υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να διαχειριστεί αυτή την αλληλεξάρτηση μέσω μιας συνεκτικής βιομηχανικής στρατηγικής.

Ο Γιοστ Βούμπεκε, επικεφαλής του ερευνητικού ινστιτούτου Sinolytics στο Βερολίνο, σημείωσε ότι «ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία βασίζεται στις σπάνιες γαίες της Κίνας». Αν οι εξαγωγές τους σταματήσουν, είπε, «ο αντίκτυπος θα είναι παγκόσμιος».

Στόχος η πολεμική βιομηχανία

Οι αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για την προμήθεια ορυκτών που απαιτούνται για την κατασκευή μικροηλεκτρονικών, κινητήρων drones, διοπτρών νυχτερινής όρασης, συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων και στρατιωτικών δορυφόρων.

Το Πεκίνο περιορίζει τη ροή αυτών των κρίσιμων υλικών προς τους δυτικούς κατασκευαστές αμυντικού εξοπλισμού, προκαλώντας καθυστερήσεις στην παραγωγή και ωθώντας τις εταιρείες να αναζητούν εναλλακτικές προμήθειες παγκοσμίως – μια διαδικασία ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της εξειδικευμένης φύσης των ορυκτών.

Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, μια εταιρεία που κατασκευάζει εξαρτήματα για drones και συνεργάζεται με τον αμερικανικό στρατό, αναγκάστηκε να αναβάλει παραδόσεις για δύο μήνες λόγω έλλειψης μη κινεζικών προμηθευτών μαγνητών.

Η τιμή ορισμένων από αυτά τα υλικά έχει αυξηθεί δραματικά – έως και πέντε φορές πάνω από τα προηγούμενα επίπεδα. Ενδεικτικά, η τιμή του σαμάριου, απαραίτητου για την κατασκευή μαγνητών ανθεκτικών στις ακραίες θερμοκρασίες των κινητήρων μαχητικών, έχει αυξηθεί 60 φορές, αυξάνοντας δραστικά το κόστος των αμυντικών συστημάτων.

Παρά τις προσπάθειες εντοπισμού εναλλακτικών πηγών, ορισμένα υλικά είναι τόσο εξειδικευμένα που η παραγωγή τους στη Δύση δεν είναι βιώσιμη οικονομικά.

Πέρα από τις σπάνιες γαίες

Εκτός από τους νέους περιορισμούς στις σπάνιες γαίες, η Κίνα απαγόρευσε από τον Δεκέμβριο τις εξαγωγές άλλων στρατηγικών υλικών, όπως το γερμάνιο, το γάλλιο και το αντιμόνιο, τα οποία χρησιμοποιούνται επίσης στην αμυντική βιομηχανία. Για παράδειγμα, το γερμάνιο είναι κρίσιμο για την κατασκευή υπέρυθρων αισθητήρων που ενσωματώνονται σε πυραύλους.

Η Κίνα «παρούσα» στο Πεντάγωνο

Περισσότερα από 80.000 εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται στα οπλικά συστήματα του Πενταγώνου βασίζονται σε κρίσιμα ορυκτά που σήμερα υπόκεινται σε κινεζικούς περιορισμούς εξαγωγών. Σχεδόν όλα τα βασικά υλικά στις αλυσίδες εφοδιασμού των ΗΠΑ εξαρτώνται – έστω και σε έναν κρίσιμο κρίκο – από Κινέζους προμηθευτές, γεγονός που σημαίνει πως οποιοσδήποτε περιορισμός από την Κίνα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές.

Το Πεκίνο έχει αρχίσει να ζητά λεπτομερείς πληροφορίες από εταιρείες που εισάγουν σπάνιες γαίες και μαγνήτες, προκειμένου να διαπιστώσει αν αυτά τα υλικά προορίζονται για στρατιωτική χρήση. Σύμφωνα με δυτικούς εισαγωγείς, οι κινεζικές αρχές απαιτούν συχνά ευαίσθητα δεδομένα, όπως φωτογραφίες προϊόντων ή ακόμη και εικόνες από γραμμές παραγωγής.

Μια δυτική εταιρεία που εισάγει μαγνήτες σπάνιων γαιών κατασκευασμένους στην Κίνα για χρήση τόσο σε πολιτικά όσο και σε αμυντικά προγράμματα, ανέφερε πως οι αιτήσεις εισαγωγής της εγκρίνονται όταν αφορούν πολιτικές χρήσεις, ενώ απορρίπτονται ή καθυστερούν σημαντικά όταν σχετίζονται με την άμυνα ή την αεροδιαστημική.

ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ.gr