Το άβολο μηδενικό μιας δημοσκόπησης

του Άδωνη Γιάγκου

Η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του ΡΙΚ για τα σημαντικότερα προβλήματα της χώρας (Απρίλιος 2024 – Νοέμβριος 2025) παρουσιάζει ένα εύρημα που, αν δεν ήταν τόσο ανησυχητικό, θα ήταν σχεδόν σουρεαλιστικό, οι «Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» καταγράφονται στο μηδέν. Κυριολεκτικά. Από το ήδη ισχνό 1% του 2024, το ποσοστό πέφτει σε 0% το 2025. Σε μια χώρα που ψήνεται κάθε καλοκαίρι, που διψάει κάθε φθινόπωρο και που καίγεται κάθε Ιούλιο και Αύγουστο, οι πολίτες αξιολογούν την κλιματική κρίση ως… ανύπαρκτο πρόβλημα!

Την ώρα που η διαφθορά ανεβαίνει στο 28% και η ακρίβεια αγγίζει το 24%, η κλιματική αλλαγή εξαφανίζεται από το οπτικό πεδίο των Κυπρίων. Όχι γιατί τα περιβαλλοντικά προβλήματα μειώθηκαν, αφού το αντίθετο συμβαίνει. Η ξηρασία βαθαίνει, τα δάση συρρικνώνονται, οι καύσωνες πολλαπλασιάζονται, η θάλασσα ανεβαίνει. Αλλά η δημόσια συνείδηση φαίνεται να λειτουργεί ως τυφλό σημείο, η κλιματική κρίση δεν καταγράφεται ως «άμεσος πόνος», άρα δεν θεωρείται πρόβλημα. Η κοινωνία μετρά αυτό που πονά σήμερα, όχι αυτό που θα της κοστίσει αύριο και τα πολιτικά συστήματα, δυστυχώς, ακολουθούν την ίδια λογική.

Η Κύπρος είναι νησί της Μεσογείου, μία από τις πιο ευάλωτες περιοχές στον πλανήτη. Σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, θα γίνει συντομότερα και εντονότερα ένα από τα μεγάλα θύματα της κλιματικής αποσταθεροποίησης. Παρ’ όλα αυτά, οι πολίτες αντιλαμβάνονται τα προβλήματα με τρόπο ριζικά αποκομμένο από αυτή την πραγματικότητα. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό. Πρώτον, η κλιματική κρίση δεν παρουσιάζεται στα ΜΜΕ ως καθημερινή είδηση, αλλά ως περιστασιακή ειδική αναφορά.

Ο πολίτης βλέπει την ακρίβεια στο σουπερμάρκετ, τη διαφθορά στα πρωτοσέλιδα και την κρίση στο μεταναστευτικό στην τηλεόραση. Δεν βλέπει όμως τα ρεπορτάζ για τα υδροφόρα στρώματα που στερεύουν, ούτε για την ερημοποίηση που προχωρά.

Δεύτερον, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν σχεδόν εξοικειωθεί. Οι Κύπριοι μεγάλωσαν με ζέστη, πυρκαγιές και λειψυδρία. Η μέρα με 45°C πια δεν συγκλονίζει, είναι άλλη μια καλοκαιρινή μέρα. Όσο η καταστροφή μοιάζει με το φυσιολογικό, τόσο η πολιτική βαρύτητά της μειώνεται. Τρίτον, οι κυβερνήσεις, διαχρονικά, δεν έχουν χτίσει το αφήγημα ότι η κλιματική κρίση είναι οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα. Παραμένει ακόμη παγιδευμένη στο περιβαλλοντικό της κουτάκι, σαν να αφορά μόνο φυσιολάτρες και οικολόγους και όχι τους εργαζομένους, τους αγρότες ή τους κατοίκους των πόλεων.

Το μηδενικό ποσοστό στις «Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» δεν είναι απλά δείκτης αδιαφορίας. Είναι πολιτικό μήνυμα: «Κανείς δεν θα ζητήσει λογαριασμό για τα περιβαλλοντικά εγκλήματα».

Και αυτό ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να το αφήνουν για αργότερα, μόνο που το «αργότερα» έχει ήδη φτάσει. Την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες σχεδιάζουν πράσινες μεταβάσεις, η Κύπρος εξακολουθεί να είναι ενεργειακά εξαρτημένη, γεμάτη παράνομα χωματουργικά, με ανεπαρκή αστική σκιά και με ανθεκτικότητα σχεδόν μηδενική απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Η χώρα βρίσκεται εκτεθειμένη αλλά η κοινωνική αντίληψη επιμένει πως δεν είναι της ώρας.

Το παράδοξο είναι ότι, σε μερικά χρόνια, τα προβλήματα που σήμερα βρίσκονται στην κορυφή, διαφθορά, ακρίβεια, μετανάστευση θα εντείνονται εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Η ακρίβεια θα αυξηθεί λόγω κλιματικών πληγμάτων στη γεωργία. Η μετανάστευση θα αυξηθεί λόγω νέων κλιματικών προσφύγων. Η διαφθορά θα βρει νέο τεράστιο πεδίο δράσης στις πράσινες επενδύσεις. Και τότε, το σημερινό μηδενικό θα μοιάζει όχι μόνο λανθασμένο, αλλά μοιραίο.

Αν η δημοσκόπηση δείχνει κάτι, είναι ότι το μεγάλο στοίχημα της Κύπρου δεν είναι να πείσει τους πολίτες πως η κλιματική κρίση είναι πραγματική. Το γνωρίζουν. Το στοίχημα είναι να αντιληφθούν ότι είναι εδώ και ότι αν συνεχίσουν να τη θεωρούν ασήμαντη, η ίδια η ζωή στο νησί θα γίνει ασήμαντη μπροστά στις δυνάμεις που ήδη ξεδιπλώνονται. Τότε, κανένα μηδενικό δεν θα μας σώσει.

*Μέλους Κινήματος Οικολόγων