Νέα δυναμική σύγκρουσης

Η Μέση Ανατολή εισέρχεται σε περίοδο οξυμένης έντασης ύστερα από το ισραηλινό πλήγμα της 9ης Σεπτεμβρίου εναντίον ηγετικών στελεχών της Χαμάς στην πρωτεύουσα του Κατάρ, Ντόχα. Η επιχείρηση, που δεν κατάφερε να εξουδετερώσει τους στόχους της αλλά έστειλε ηχηρό μήνυμα, θεωρείται από αναλυτές μια κίνηση υψηλού ρίσκου: για πρώτη φορά το Ισραήλ πλήττει ανοικτά έδαφος κράτους-διαμεσολαβητή.

Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, με σημερινές δηλώσεις του, κατέστησε σαφές ότι «δεν αποκλείει περαιτέρω πλήγματα όπου κι αν βρίσκονται» οι ηγέτες της Χαμάς. Η ρητορική αυτή σηματοδοτεί πιθανή μετατόπιση από επιχειρήσεις περιορισμένης κλίμακας σε μια στρατηγική «παγκόσμιας καταδίωξης» των στελεχών του παλαιστινιακού κινήματος.

Το Κατάρ ως κόμβος διαπραγματεύσεων και αντιπαραθέσεων

Η Ντόχα εδώ και χρόνια λειτουργεί ως διαμεσολαβητής ανάμεσα σε Ισραήλ, Χαμάς και άλλους περιφερειακούς παράγοντες. Ο εμίρης σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι, ανοίγοντας την αραβοϊσλαμική σύνοδο κορυφής, κατήγγειλε το Ισραήλ ότι «δολοφονεί το μέρος με το οποίο διαπραγματεύεται» με σκοπό να εκτροχιάσει κάθε προσπάθεια εκεχειρίας στη Γάζα. Παράλληλα, προειδοποίησε πως το «όνειρο» του Νετανιάχου να καταστήσει την αραβική περιοχή σφαίρα ισραηλινής επιρροής είναι «επικίνδυνη ψευδαίσθηση».

Η σκληρή αυτή γλώσσα αντανακλά την πρόθεση του Κατάρ να υπερασπιστεί τον ρόλο του ως βασικού μεσολαβητή, αλλά και να επιβεβαιώσει την περιφερειακή του αυτονομία απέναντι στις πιέσεις τόσο του Ισραήλ όσο και των ΗΠΑ.

Η αμερικανική διάσταση

Η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο –με πρώτο σταθμό το Ισραήλ και επόμενο το Κατάρ– φανερώνει ότι η Ουάσινγκτον επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη διαχρονική υποστήριξη προς το Ισραήλ και στις σχέσεις με τις μοναρχίες του Κόλπου. Παρά την κριτική που άσκησε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ για την επιδρομή της 9ης Σεπτεμβρίου και την επέκταση των εβραϊκών οικισμών, ο Ρούμπιο δεσμεύτηκε δημόσια για «ακλόνητη στήριξη» στο Ισραήλ.

Η στάση αυτή υποδηλώνει ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν να διατηρήσουν τον στρατηγικό τους άξονα με το Ισραήλ, ενώ ταυτόχρονα αποτρέπουν ρήξη με το Κατάρ, σημαντικό ενεργειακό εταίρο και οικοδεσπότη της μεγαλύτερης αμερικανικής αεροπορικής βάσης στην περιοχή.

Επιπτώσεις και προοπτικές

  1. Περιφερειακή σταθερότητα: Η ισραηλινή επιλογή να επεκτείνει τις επιχειρήσεις εκτός Γάζας αυξάνει τον κίνδυνο εμπλοκής τρίτων κρατών και δημιουργεί προηγούμενο για παραβίαση εθνικής κυριαρχίας.

  2. Διπλωματία εκεχειρίας: Η Ντόχα, αν και στοχοποιημένη, δύσκολα θα αποσυρθεί από τον ρόλο του διαμεσολαβητή· αντίθετα, μπορεί να ενισχύσει τη θέση της ως απαραίτητου συνομιλητή.

  3. ΗΠΑ και ισορροπία ισχύος: Η Ουάσινγκτον καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να εγγυηθεί ασφάλεια στο Ισραήλ χωρίς να διαρρήξει τις σχέσεις της με τους συμμάχους στον Κόλπο, σε μια περίοδο αυξανόμενης ρωσοκινεζικής παρουσίας στην περιοχή.

Συμπέρασμα

Η τρέχουσα κρίση αναδεικνύει την ευμετάβλητη γεωπολιτική εξίσωση της Μέσης Ανατολής: ένα Ισραήλ αποφασισμένο να πλήξει τους εχθρούς του παντού, ένα Κατάρ που διεκδικεί ρόλο κεντρικού μεσολαβητή και μια Ουάσινγκτον που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αντικρουόμενα συμφέροντα. Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η σύγκρουση θα οδηγήσει σε νέα μέτωπα ή αν η διπλωματία θα καταφέρει να ανακόψει την κλιμάκωση.