του Χάρη Θεραπή*

Η πρόσφατη αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ δεν αποτελεί μια μεμονωμένη διπλωματική πράξη, αλλά μια στρατηγική κίνηση υψηλού γεωπολιτικού συμβολισμού. Για πρώτη φορά, το Ισραήλ μεταφέρει με σαφήνεια τον ανταγωνισμό του με την Τουρκία πέρα από τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, ανοίγοντας ένα νέο μέτωπο στο Κέρας της Αφρικής – σε έναν χώρο κρίσιμο για τις παγκόσμιες θαλάσσιες και ενεργειακές ροές.

Η Σομαλιλάνδη, αν και μη διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος, ελέγχει την περιοχή της Μπερμπέρα, σε άμεση εγγύτητα με το στενό του Βαβ-ελ-Μαντέμπ. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα θαλάσσια «σημεία πνιγμού» παγκοσμίως, από το οποίο διέρχεται μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου και των ενεργειακών ροών προς το Σουέζ και, κατ’ επέκταση, την Ανατολική Μεσόγειο. Με την αναγνώριση αυτή, το Ισραήλ επιδιώκει να αποκτήσει στρατηγικό βάθος και πρόσβαση σε μια περιοχή που συνδέεται άμεσα με την ασφάλεια των θαλάσσιων γραμμών του.

Η κίνηση αυτή έχει σαφείς αποδέκτες. Πρώτον, την Τουρκία, η οποία τα τελευταία χρόνια επενδύει συστηματικά σε παρουσία και επιρροή στην Αφρική, στη Σομαλία και στην Ερυθρά Θάλασσα, προβάλλοντας τον εαυτό της ως προστάτη μουσουλμανικών πληθυσμών και εγγυητή ασφάλειας. Δεύτερον, την Αίγυπτο και άλλους περιφερειακούς παίκτες που θεωρούν το Κέρας της Αφρικής ζωτικό χώρο για τα δικά τους συμφέροντα. Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης λειτουργεί έτσι ως γεωπολιτικό μήνυμα ανατροπής ισορροπιών.

Παράλληλα, η εξέλιξη αυτή συνδέεται άμεσα με τη συνεχιζόμενη κρίση στη Γάζα, τη ρευστότητα στη Συρία και τον ρόλο του Ιράν. Το Ισραήλ επιχειρεί να διαμορφώσει ένα ευρύτερο πλέγμα αποτροπής και συμμαχιών σε όλο το τόξο από την Ανατολική Μεσόγειο έως την Ερυθρά Θάλασσα, την ώρα που η Τουρκία διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης με ιδεολογικό και πολιτικό αποτύπωμα. Ο ανταγωνισμός αυτός δεν είναι συγκυριακός· είναι δομικός και μακροπρόθεσμος.

Για την Κύπρο, η εξέλιξη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία. Η ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου δεν αποσυνδέεται πλέον από τις εξελίξεις στην Ερυθρά Θάλασσα και το Κέρας της Αφρικής. Όσο το Ισραήλ και η Τουρκία μεταφέρουν τον ανταγωνισμό τους σε νέα γεωγραφικά πεδία, τόσο η Κύπρος καθίσταται κομβικό σημείο σταθερότητας αλλά και αυξημένης γεωπολιτικής έκθεσης.

Τι πρέπει να κάνει η Κύπρος

• Να αναβαθμίσει τη γεωπολιτική της ανάγνωση, αντιμετωπίζοντας την Ανατολική Μεσόγειο ως μέρος ενός ενιαίου γεωστρατηγικού τόξου που εκτείνεται έως την Ερυθρά Θάλασσα.

• Να ενισχύσει θεσμικά τις στρατηγικές της συνεργασίες με Ισραήλ, Ελλάδα και εταίρους στην ΕΕ, δίνοντας έμφαση στην ασφάλεια θαλάσσιων υποδομών και ενεργειακών οδών.

• Να επενδύσει στη διπλωματική πρόληψη, αποφεύγοντας τη λογική του παθητικού παρατηρητή ή του δεδομένου συμμάχου.

• Να θωρακίσει την ΑΟΖ και τις κρίσιμες υποδομές, με ευρωπαϊκή και διεθνή στήριξη, απέναντι σε πιέσεις και υβριδικές απειλές.

• Να αξιοποιήσει τον ρόλο της ως κράτος-μέλος της ΕΕ, προβάλλοντας τη σημασία της Κύπρου ως παράγοντα σταθερότητας σε μια διευρυνόμενη ζώνη κρίσεων.

Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ δείχνει ότι ο γεωπολιτικός χάρτης αλλάζει ταχύτερα απ’ όσο συχνά αντιλαμβανόμαστε. Για την Κύπρο, η πρόκληση δεν είναι απλώς να παρακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά να τοποθετείται στρατηγικά μέσα σε αυτές.

*Διευθυντή του Vouli.TV

Το θέμα των εκποιήσεων ταλανίζει τον τόπο μας και τους συμπολίτες μας εδώ και αρκετά χρόνια. Πολλοί συνάνθρωποι μας έχουν βιώσει και βιώνουν μέχρι σήμερα από πρώτο χέρι την αμείλικτη αυτή διαδικασία και βλέπουν τα σπίτια τους να χάνονται και να μένουν χωρίς στέγη. Ένα κοινωνικό ζήτημα που πλέον μετρά χρόνια αναζητώντας λύση, με την πολιτεία διαχρονικά να στέκεται ακόμη μια φορά πιο χαμηλά από το ύψος των περιστάσεων. Μέχρι σήμερα συμπολίτες μας έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς να έχουν ουσιαστικά όπλα να υπερασπιστούν την περιουσία τους.

Το παρόν άρθρο δεν αποσκοπεί στην εξεύρεση λύσης όσον αφορά τα θέματα εκποιήσεων, ούτε να παρέχει νομικές συμβουλές. Με το παρόν αποσκοπείται η ανάδειξη του θέματος στις κανονικές του διαστάσεις, ως υφίσταται μέσω του ενωσιακού και εθνικού δικαίου, ούτως ώστε να μπορεί να ενημερωθεί ο πολίτης με τρόπο δίκαιο και υπεύθυνο. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται πραγματιστική προσέγγιση για προστασία των επηρεαζόμενων συμπολιτών μας.

Αρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Οδηγία (ΕΕ) 2014/17 σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές για ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, διαπίστωσε και αναγνώρισε ότι η χρηματοπιστωτική κρίση έδειξε ότι η ανεύθυνη συμπεριφορά των συμμετεχόντων στην αγορά μπορεί να υπονομεύσει τα θεμέλια του χρηματοοικονομικού συστήματος, οδηγώντας σε έλλειψη εμπιστοσύνης εκ μέρους όλων των πλευρών, ιδίως των καταναλωτών, και, δυνητικά, σε σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Εκ των συνεπειών της ανεύθυνης αυτής συμπεριφοράς, είναι και η εκποίηση ακινήτων τα οποία είναι κατοικίες. Αναγνωρίζεται επίσης στην Οδηγία (ΕΕ) 2014/17, ότι απαιτείται διαφοροποιημένη προσέγγιση στις συμβάσεις πίστωσης που αφορούν ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους. Με άλλα λόγια η Ευρώπη έχει διαπιστώσει την ύπαρξη του προβλήματος και έχει θεσπίσει από το 2017 εξειδικευμένη προσέγγιση στα θέματα συμβάσεων που αφορούν κατοικίες.

Στην κυπριακή έννομη τάξη, η Οδηγία (ΕΕ) 2014/17 έχει μεταφερθεί μέσω του Νόμου περί Συμβάσεων Πίστωσης για Καταναλωτές σε σχέση με Ακίνητα που προορίζονται για Κατοικία του 2017 (Ν. 41(I)/2017). Η εν λόγω νομοθεσία ωστόσο, ισχύει μόνο για συμβάσεις πίστωσης που έχουν συναφθεί μετά την 9^ην Μαΐου 2017, ημερομηνία δημοσίευσης του εν λόγω νομοθετήματος. Δηλαδή ο εν λόγω Νόμος Ν. 41(I)/2017, δεν έχει αναδρομική ισχύ για όλες τις συμβάσεις δανείου που αφορούν κατοικίες. Η Οδηγία (ΕΕ) 2014/17 από την άλλη, καθορίζει την καθολική εφαρμογή των διατάξεων της, σε όλες τις συμβάσεις δανείου που αφορούν κατοικία ανεξάρτητα από τον χρόνο συνομολόγησης τους.

Δεδομένων των πιο πάνω, μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας έρχονται αντιμέτωποι με την αμείλικτη διαδικασία η οποία καθορίζεται στον Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμο του 1965, η οποία αφενός δεν αναγνωρίζει οποιαδήποτε διαφοροποιημένη προσέγγιση στις συμβάσεις πίστωσης που αφορούν ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, ως προνοείται και στο άρθρο 28 του περί Συμβάσεων Πίστωσης για Καταναλωτές σε σχέση με Ακίνητα που προορίζονται για Κατοικία του 2017, το οποίο προνοεί ότ πρέπει να ασκείται «εύλογη ανοχή πριν από την έναρξη διαδικασιών που οδηγούν σε εκποίηση». Αφετέρου, η διαδικασία εκποίησης έχει αναδρομική ισχύ και εφαρμόζεται σε όλες τις συμβάσεις δανείου οποτεδήποτε και αν αυτές έχουν συνομολογηθεί, εν αντιθέσει με το προαναφερθέν άρθρο 28, το οποίο εφαρμόζεται μόνο σε συμβάσεις που έχουν συνομολογηθεί μετά την 9^ην Μαΐου 2017.

Καθίσταται σαφές ότι η κυπριακή πολιτεία, ναι μεν έχει μεταφέρει στην κυπριακή έννομη τάξη την Οδηγία (ΕΕ) 2014/17, ωστόσο η εν λόγω Οδηγία έχει μεταφερθεί με τρόπο κατά τον οποίο μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας παραμένει εκτεθειμένος σε αθέμιτες πρακτικές και χωρίς να μπορεί να απολαύσει την προστασία η οποία ήδη παρέχεται από το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση για πλήρη εναρμόνιση της Κύπρου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ούτως ώστε να υπάρχει η κατάλληλη αντιμετώπιση στα θέματα εκποιήσεων και αυτό δεν χωρεί οποιαδήποτε συζήτηση.

Ωστόσο, μέχρι να υλοποιηθούν τα πιο πάνω, κάποιοι ανάμεσα μας αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο απώλειας της κατοικίας τους. Προτρέπονται οι συμπολίτες μας αυτοί, να αναζητούν νομική συμβουλή εγκαίρως για να προστατεύουν τα δικαιώματα τους. Απαιτείται στοχευμένη νομική αντιμετώπιση και ενεργοποίηση των εργαλείων προστασίας σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Οι σειρήνες οι οποίες υπόσχονται επίλυση του προβλήματος τους μέσω καταγγελιών ή και ανάδειξη του προβλήματος, αποπροσανατολίζουν τους πολίτες, προσφέροντας ψευδαισθήσεις σε ένα θέμα κοινωνικά ευαίσθητο, το οποίο αναγνωρίστηκε από την Ευρώπη ότι υπάρχει εδώ και χρόνια.

Ελένη Τζιωνή Δικηγόρος και υποψήφια βουλευτής Λάρνακας  ΑΚΕΛ  Αριστερά – Κοινωνική Συμμαχία

Της Ελένης Τζιωνή
Δικηγόρος – υποψήφια Βουλευτής Λάρνακας με το ΑΚΕΛ Αριστερά – Κοινωνική Συμμαχία

Η δημόσια συζήτηση των τελευταίων ημερών περιστρέφεται γύρω από το “παραιτούμαι – δεν παραιτούμαι” του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, ζήτημα το οποίο σε ένα κράτος δικαίου θα έπρεπε, από τη στιγμή δημοσιοποίησης του, να είχε ήδη ενεργοποιήσει τις αυτόματες δικλείδες διαχείρισης. Όταν ο ίδιος δηλώνει ότι δεν παραιτείται, και ότι ποτέ δεν μίλησε για διαφθορά στην Αστυνομία, και κυβερνητικοί αξιωματούχοι αντιτείνουν ότι σε συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τέθηκαν ζητήματα διαφθοράς, υποκλοπών και απειλών, τότε το πρώτο ερώτημα το οποίο εγείρεται είναι: γιατί οι προβληματισμοί δεν συνοδεύτηκαν από ενδεδειγμένες ενέργειες; Το σημείο αυτό αποτελεί και την ουσία της θεσμικής μας πληγής.

Εάν ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας δεν δρα άμεσα και αποφασιστικά, αλλά αφήνει υπόνοιες να αιωρούνται, εκφράζοντας παράλληλα και σκέψεις για παραίτηση του, και στη συνέχεια δηλώνει ότι δεν παραιτείται, τότε δεν παρατηρούμε απλώς μία επικοινωνιακή ανακολουθία. Το ζήτημα αποτελεί, χωρίς καμία αμφιβολία, μία θεσμική στρέβλωση. Και όταν πλέον δεν αμφισβητείται από κανένα το ότι:

 

– ο υπόκοσμος απειλεί πρόσωπα στα πιο υψηλά αξιώματα της Δημοκρατίας, και

– το οργανωμένο έγκλημα «διοικείται» πίσω από τα τείχη των φυλακών,

τότε δεν δικαιούται κανείς — και περισσότερο από όλους ο καθ’ ύλην αρμόδιος αξιωματούχος  της Δημοκρατίας ο οποίος  ορκίστηκε να πατάξει την παρανομία — να απαντά ότι  “ουδέποτε υπέβαλα παραίτηση”, “δεν το είπα”, “δεν παραιτούμαι”. Η συνταγματική πραγματικότητα, επιτάσσει ότι ο θεσμός ο οποίος είναι καθ’ ύλην αρμόδιος να ενεργεί προς διασφάλιση των συμφερόντων του κράτους συμπεριλαμβανομένης και της πάταξης του εγκλήματος, δεν δικαιούται να παραμένει απαθής. Οφείλει να ενεργεί με τρόπο ανάλογο προς τον θεσμό, ο οποίος είναι ο δεύτερος τη τάξει ρυθμιστής της νομιμότητας.

Σε περίπτωση ύπαρξης απειλών από τον υπόκοσμο, θα πρέπει να γίνουν τα κατάλληλα διαβήματα προς τις Αρχές – Αρχές οι οποίες εκτελούν τις δικές του εντολές, να ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί προστασίας μαρτύρων/πληροφοριών, να ζητηθεί θεσμική συνδρομή, να τεθεί σε ποινική διερεύνηση κάθε ισχυρισμός που εφάπτεται στην ασφάλεια του κράτους και του δημοσίου συμφέροντος.

Αν διοικείται το οργανωμένο έγκλημα από τις φυλακές, θα έπρεπε ήδη να ανοίξουν υποθέσεις, να ασκηθούν διώξεις, να αλλάξει το πλαίσιο σωφρονιστικής και αστυνομικής εποπτείας. Δυστυχώς, τίποτα από τα προαναφερθέντα δεν έχει κινηθεί.

Παράδοξη είναι επίσης η παραδοχή ότι, ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας εξέφρασε πρόθεση για παραίτηση του για λόγους που αφορούν ζητήματα δημόσιας ασφάλειας, εν τέλει αρνήθηκε την παραίτηση του, αλλά δεν προχώρησε σε καταγγελίες· αφήνει υπόνοιες να κυκλοφορούν ως διαρροές, αλλά όχι ως νομικές αναφορές· μιλά για κινδύνους κατά το δοκούν, αλλά όχι μέσω θεσμικής ενέργειας. Αυτό δεν είναι προσωπική ασυνέπεια. Είναι το σύμπτωμα ενός κράτους με κουλτούρα ατιμωρησίας, το οποίο μάλιστα εκδηλώνεται μέσω του αρμόδιου αξιωματούχου για την πάταξη της.

Η θέση είναι καθαρή και νομικά αναντίλεκτη.

– Ή ενεργοποιούνται θεσμικά οι καταγγελίες με νομικές πράξεις (αναφορές, έρευνες, διώξεις).

– Ή αποχωρεί αξιοπρεπώς για να σωθεί το κύρος του λειτουργήματος που υπηρετεί.

Ως επιτάσσει ο όρκος στο Σύνταγμα, ενδιάμεση επιλογή δεν υπάρχει. Η υπόθεση Αγγελίδη έχει αναδείξει τον κίνδυνο του να τίθενται στην αρένα εικαζόμενης πληροφόρησης, θέματα δημόσιας ασφάλειας, χωρίς θεσμικές δράσεις από τους καθ’ ύλην αρμόδιους αξιωματούχους. Τέτοιες προσεγγίσεις οδηγούν στην απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς, στην απώλεια του αισθήματος ασφάλειας στον τόπο μας και στην περαιτέρω ενίσχυση της γενικής απαξίωσης. Οι θεματοφύλακες του κράτους δικαίου, έχουν υποχρέωση όπως αναλάβουν δράση και όπως πάντοτε ενεργούν με διαφάνεια προς το δημόσιο συμφέρον, θεμελιώνοντας έτσι το κράτος δικαίου, όχι μόνο στην πράξη αλλά και στη συνείδηση των πολιτών. Οι πολίτες έχουν ανάγκη όπως η Δημοκρατία λειτουργεί ως πραγματική ασπίδα απέναντι στο έγκλημα, και πρέπει να το απαιτήσουμε τώρα — με επιμονή, θάρρος και τόλμη.