Του Χάρη Θεραπή*

Η στρατηγική απογείωση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η Τουρκία έχει αναδειχθεί σε μια από τις πιο δυναμικές αμυντικές δυνάμεις της Ευρασίας. Με αιχμή του δόρατος τα drones τύπου Bayraktar, το νέο stealth μαχητικό KAAN, και ένα εντεινόμενο πρόγραμμα εθνικής παραγωγής αρμάτων, ραντάρ και πυραύλων, η Άγκυρα προβάλλει διεθνώς ως αυτόνομος γεωστρατηγικός παίκτης.

Η Baykar, σε συνεργασία πρόσφατα με την ιταλική Leonardo, υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας για κοινή ανάπτυξη UAVs (Reuters, 6.3.2025). Η Τουρκία εξάγει πλέον αμυντικό υλικό σε περισσότερες από 30 χώρες, ενώ μόνο το 2023 οι εξαγωγές ξεπέρασαν τα 5,5 δισ. δολάρια σύμφωνα με την Presidency of Defence Industries (SSB).

Η ΕΕ αναζητεί «στρατηγική αυτονομία» με… τουρκική υπογραφή;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό τη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία, αναζητεί εναγωνίως εναλλακτικούς εταίρους στον αμυντικό τομέα. Στο πλαίσιο του υπό συζήτηση Κανονισμού για την Αμυντική Βιομηχανία (Λευκή Βίβλος), προβλέπεται να καταργηθεί η αρχή της ομοφωνίας για αμυντικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν Ελλάδα ή Κύπρος διαφωνούν, μια αμυντική συμφωνία με την Τουρκία μπορεί να εγκριθεί από την πλειοψηφία των κρατών-μελών.

Ήδη, με δηλώσεις της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία συμμετέχει σε 35% των ευρωπαϊκών εξοπλιστικών συμπράξεων.

Γεωπολιτικές συνέπειες για Ελλάδα και Κύπρο

Η εμπλοκή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα δεν είναι μια απλή τεχνική ή εμπορική υπόθεση. Είναι ζήτημα γεωπολιτικής ταυτότητας της ΕΕ. Η στρατηγική αυτή επιλογή εγκυμονεί κινδύνους για Ελλάδα και Κύπρο σε πολλαπλά επίπεδα:
Ακύρωση του στρατηγικού πλεονεκτήματος:
Η συμμετοχή της Άγκυρας στην ευρωπαϊκή άμυνα εξουδετερώνει το βασικό πλεονέκτημα Ελλάδας και Κύπρου ότι ανήκουν σε μια ένωση από την οποία η Τουρκία αποκλείεται.
Ενίσχυση της Τουρκίας με ευρωπαϊκούς πόρους:
Μέσω των αμυντικών ταμείων της ΕΕ, η τουρκική πολεμική βιομηχανία ενδέχεται να χρηματοδοτηθεί από τα ίδια κονδύλια που καλούνται να προστατεύσουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ από… την ίδια την Τουρκία.
Ασφάλεια ευαίσθητων τεχνολογιών:
Η συνεργασία της Τουρκίας με τη Ρωσία (π.χ. αγορά S-400) και η παρουσία τουρκικών εταιρειών στη Βόρεια Αφρική, το Ναγκόρνο Καραμπάχ και τη Συρία, εγείρουν ανησυχίες για διαρροή ευαίσθητης ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας.
Απειλή για την Κύπρο:
Η συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα νομιμοποιεί σιωπηρά μια χώρα που δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος και απειλεί με casus belli την Ελλάδα.

Γεωστρατηγική ερμηνεία: η Τουρκία ως «swing state»

Η Τουρκία διατηρεί την ιδιότητα του λεγόμενου “swing state” – κράτους που μπορεί να στραφεί ανά πάσα στιγμή είτε προς τη Δύση είτε προς την Ανατολή. Αυτό την καθιστά πολύτιμη – και επικίνδυνη – για τις μεγάλες δυνάμεις. Η Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και το ΝΑΤΟ προωθούν διαρκώς την ενσωμάτωσή της στη Δύση, όχι λόγω αξιοπιστίας, αλλά επειδή η Τουρκία ελέγχει κρίσιμες διαβάσεις (Βόσπορος, Ανατολική Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα).

Η ΕΕ, όμως, δεν είναι στρατιωτική συμμαχία – είναι πολιτική ένωση κρατών δικαίου. Αν προχωρήσει στην αμυντική συνεργασία με την Τουρκία χωρίς εγγυήσεις, δεσμεύσεις και διπλωματικά ανταλλάγματα, τότε εκχωρεί στρατηγικό βάθος χωρίς αντίκρισμα.

Ένταξη ή Εθνική Παραίτηση;

Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν έχουν πλέον την πολυτέλεια της αμηχανίας ή της σιωπηρής συνενοχής. Αν δεν κινηθούν τώρα, καθιστούν εαυτούς συνδιαχειριστές στην ενίσχυση ενός καθεστώτος που απειλεί την κυριαρχία τους, κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος και αμφισβητεί το διεθνές δίκαιο.

Η επιλογή είναι αμείλικτη:

👉 Θα αξιοποιήσουν τη γεωστρατηγική τους θέση για να φρενάρουν την τουρκική διείσδυση στην ΕΕ, υπερασπιζόμενες το ρόλο τους ως σύνορα της Ευρώπης;

👉 Ή θα μετατραπούν – με τη δική τους υπογραφή – σε χρήσιμους ηλίθιους μιας γεωπολιτικής στρατηγικής που χρηματοδοτεί τους εν δυνάμει επιτιθέμενους τους;

Αν η Αθήνα και η Λευκωσία επιτρέψουν την ενσωμάτωση της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα χωρίς όρους και ανταλλάγματα, διαπράττουν στρατηγικό αυτοχειριασμό.

Η σιωπή τους δεν είναι απλώς συνενοχή.
Είναι αυτοχειρία γεωπολιτικού βάθους.

*Ο Χάρης Θεραπής είναι διευθυντής του Vouli.TV

Πηγές
Reuters, “Leonardo signs MoU with Baykar”, 6 Μαρτίου 2025
ΚΥΠΕ, “Δηλώσεις φον ντερ Λάιεν για την Τουρκία”, 17 Μαρτίου 2024
Financial Times, “Turkey to be excluded from EU arms fund without deal”, 15 Μαρτίου 2024
in-cyprus.philenews.com, “Αντιδράσεις Χριστοδουλίδη για ένταξη Τουρκίας στην ΕΕΆμυνα”
Daily Sabah, “Turkish defense exports hit $5.5B in 2023”, 31 Δεκεμβρίου 2023