Την ώρα που στην Αθήνα πραγματοποιείτο η Διατλαντική Σύνοδος για την Ενέργεια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, Αμπντελχαμίντ Ντμπεϊμπά. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το τηλεφώνημα αυτό υποδηλώνει την πρόθεση της Άγκυρας να επανενεργοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο τη διενέργεια ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων, κυρίως σε θαλάσσιες ζώνες που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της Τρίπολης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, στη διάρκεια της συνομιλίας συζητήθηκαν οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας – Λιβύης και περιφερειακές εξελίξεις. Ο Ερντογάν ανέφερε ότι η Άγκυρα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας. Υπογράμμισε, επίσης, τη σημασία της συνεργασίας των δύο χωρών, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, τονίζοντας πως η Τουρκία θα εξακολουθήσει να εργάζεται με αλληλεγγύη για την προάσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές ότι προτίθεται να ξεκινήσει έρευνες νοτίως της Κρήτης, σε περιοχές που η Λιβύη θεωρεί ότι εκτείνονται τα όρια της υφαλοκρηπίδας της. Έχουν ήδη συναφθεί οι σχετικές συμφωνίες μεταξύ της τουρκικής κρατικής εταιρείας ερευνών πετρελαίου (TPAO) και της λιβυκής πλευράς. Στις αρχές Ιουλίου αναφέρθηκε πως το σεισμογραφικό πλοίο Ορούτς Ρέις ολοκλήρωσε τις έρευνές του στα ανοιχτά της Σομαλίας και επέστρεψε στην Τουρκία, με στόχο να ξεκινήσει νέες επιχειρήσεις στη θαλάσσια περιοχή της Λιβύης. Ωστόσο, το σχέδιο φαίνεται να έχει καθυστερήσει, με αναλυτές να εκτιμούν ότι πιθανές αμερικανικές παρεμβάσεις ενδέχεται να έχουν «παγώσει» προσωρινά τις έρευνες. Το πρόσφατο τηλεφώνημα του Ερντογάν θεωρείται ένδειξη ότι η Άγκυρα επιδιώκει να επανενεργοποιήσει τις διαδικασίες. Παράλληλα, τουρκικά μέσα ενημέρωσης υπογραμμίζουν πως η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ενεργειακό κόμβο της περιοχής και ότι ξεκινά έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές της έπειτα από τέσσερις δεκαετίες.

Παζάρι για τα F-16

Όπως μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg, η Άγκυρα προγραμματίζει σειρά διαπραγματεύσεων με τη Lockheed Martin, προκειμένου να επιλυθούν οι διαφωνίες σχετικά με την τιμή των μαχητικών F-16. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία επιχειρεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση, αξιοποιώντας ως «χαρτί» την παράλληλη διερεύνηση της αγοράς Eurofighter. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις ως προς το κόστος προμήθειας των 40 νέων F-16 Viper, ενώ θεωρείται δύσκολο να προχωρήσει το σχέδιο εκσυγχρονισμού 80 παλαιότερων F-16 στο ίδιο επίπεδο.

Το Bloomberg σημειώνει ότι η Lockheed Martin επιθυμεί η Τουρκία να χρηματοδοτήσει την εγκατάσταση νέων γραμμών παραγωγής, ώστε να μειωθεί ο όγκος ανεκτέλεστων παραγγελιών. Η Άγκυρα, ωστόσο, δεν φαίνεται διατεθειμένη να αναλάβει τέτοιο οικονομικό βάρος. Το ζήτημα είχε συζητηθεί και στη συνάντηση του Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Αρχικά, το συνολικό κόστος για την αγορά 40 F-16 και τον εκσυγχρονισμό άλλων 80 είχε υπολογιστεί στα 20 δισ. δολάρια μαζί με τον οπλισμό. Πλέον, μόνο η αγορά των 40 αεροσκαφών εκτιμάται ότι θα ανέλθει περίπου στα 8 δισ. δολάρια.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, ο γαμπρός του Τούρκου προέδρου, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ –κατασκευαστής των γνωστών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar– αντιτίθεται στο σχέδιο αγοράς F-16 και εισηγείται την απόκτηση των Eurofighter. Ως επόμενο βήμα, προτείνει η Τουρκία να στραφεί είτε προς τα F-35 είτε προς το εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος KAAN.

Ένταλμα για τον Νετανιάχου

Παράλληλα, η Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μέλη της κυβέρνησής του και Ισραηλινούς στρατιωτικούς, με κατηγορίες για «γενοκτονία» και «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Συνολικά, η εντολή αφορά 37 Ισραηλινούς, μεταξύ των οποίων και τον ίδιο τον Νετανιάχου. Η κίνηση αυτή θεωρείται ότι επιβαρύνει περαιτέρω τις σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ και ερμηνεύεται ως πολιτικά υποκινούμενη απόφαση, που εφαρμόζεται μέσω της τουρκικής δικαιοσύνης.

Η συμμετοχή του υπουργού Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργου Παπαναστασίου, στην 6η Σύνοδο της P-TEC και στη συνάντηση 3+1, ανέδειξε τη σταθερή προσήλωση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και στην προώθηση της πράσινης μετάβασης.

Ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας έλαβε μέρος στην 6η Σύνοδο της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια (Partnership for Transatlantic Energy Cooperation – P-TEC), η οποία διοργανώθηκε από το Atlantic Council στις 6 και 7 Νοεμβρίου στην Αθήνα.

Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου, ο κ. Παπαναστασίου πραγματοποίησε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τους ομολόγους του, υπουργούς Ενέργειας του Ισραήλ, της Εσθονίας και της Λιθουανίας, ενώ είχε και σειρά επαφών με ανώτερα στελέχη ενεργειακών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα.

Στο πλαίσιο της Συνόδου, ο Κύπριος υπουργός συμμετείχε την Πέμπτη στη διυπουργική συνάντηση 3+1, μεταξύ των Υπουργών Ενέργειας Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών, όπου συζητήθηκαν οι δυνατότητες ενίσχυσης της περιφερειακής ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με την κοινή δήλωση που εκδόθηκε μετά το πέρας των εργασιών, οι υπουργοί Ενέργειας των τεσσάρων χωρών, καθώς και οι συμπρόεδροι του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ, επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη στήριξη του Ενεργειακού Κέντρου για την Ανατολική Μεσόγειο (Eastern Mediterranean Energy Center), το οποίο θεωρείται καθοριστικός πυλώνας για τη στρατηγική σταθερότητα και ανθεκτικότητα της περιοχής.

Οι υπουργοί επανέλαβαν, επίσης, την υποστήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας – υφιστάμενα και μελλοντικά – στο πλαίσιο του διαδρόμου India–Middle East–Europe (IMEC), δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της ενεργειακής συνεργασίας και στην προστασία κρίσιμων ενεργειακών υποδομών.

Επιπλέον, οι τέσσερις χώρες δεσμεύθηκαν να αξιοποιήσουν το σχήμα 3+1 για την επίτευξη του στόχου διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών στην περιοχή, ενισχύοντας παράλληλα τη συνδεσιμότητα μεταξύ ομοϊδεατών εταίρων. Οι υπουργοί ανανέωσαν, επίσης, τη δέσμευσή τους στην προώθηση της συνεργασίας Ευρώπης–Ισραήλ στον τομέα των ενεργειακών υποδομών.

Τέλος, οι τέσσερις υπουργοί συμφώνησαν να συναντηθούν εκ νέου στην Ουάσιγκτον κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2026, προκειμένου να συνεχίσουν την εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας τους στο πλαίσιο του Eastern Mediterranean 3+1 Energy Dialogue, ενισχύοντας περαιτέρω τον περιφερειακό διάλογο για την ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η γεωπολιτική ενίσχυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η στρατηγική της θέση έχουν δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο εκτίμησης για τη χώρα, το οποίο πρέπει να αξιοποιείται με σύνεση, δήλωσε την Τετάρτη ο Υπουργός Άμυνας, Βασίλης Πάλμας.

Σε δηλώσεις του από το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) στη Λάρνακα, στο πλαίσιο της πολυεθνικής άσκησης «Νέμεσις 2025», που διεξήχθη εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Υπουργός συνεχάρη το ΚΣΕΔ και τις χώρες που συμμετείχαν. Υπενθύμισε ότι η άσκηση πραγματοποιείται από το 2014, προσθέτοντας πως «συνεχίζουμε μέχρι σήμερα και σκοπεύουμε να συνεχίσουμε για πολλά χρόνια ακόμη».

Ο κ. Πάλμας τόνισε ότι στις σημερινές γεωπολιτικές συνθήκες, οι συνεργασίες και οι διεθνείς συμμαχίες είναι απαραίτητες, ώστε να μπορούν να εκτελούνται αποστολές ανθρωπιστικού, ειρηνικού ή και στρατιωτικού χαρακτήρα.

Παράλληλα, επισήμανε πως το ΚΣΕΔ αποτελεί ίσως το πιο αναγνωρίσιμο κέντρο που συνδέεται με το Υπουργείο Άμυνας και την Εθνική Φρουρά, εξαιτίας της μακρόχρονης δράσης του σε αποστολές έρευνας, διάσωσης και ανθρωπιστικής φύσης. Όπως είπε, «καθημερινά διασώζει ζωές, χωρίς τυμπανοκρουσίες ή δημόσιες δηλώσεις, εκτελώντας ένα πραγματικά αξιόλογο έργο».

Αναφερόμενος στην πρόσφατη περιφερειακή κρίση, ο Υπουργός ανέφερε ότι η Κύπρος έλαβε πλήθος συγχαρητηρίων από πολλές χώρες για τη στήριξη που προσέφερε το ΚΣΕΔ σε υπηκόους διαφόρων κρατών, είτε κατά την εκκένωση του Λιβάνου είτε ως διαμετακομιστικός σταθμός προς τις πατρίδες τους.

Ερωτηθείς για τη συμμετοχή μεγάλων χωρών στην άσκηση, ο κ. Πάλμας σημείωσε ότι «η γεωπολιτική αναβάθμιση και η γεωγραφική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον εκτίμησης γύρω από την Κύπρο, το οποίο πρέπει να αξιοποιείται αποτελεσματικά». Πρόσθεσε ότι η χώρα οφείλει να αποδεικνύει έμπρακτα πως ο αναβαθμισμένος αυτός ρόλος μπορεί να υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Σε χαιρετισμό του κατά τη διάρκεια της άσκησης, ο Υπουργός υπογράμμισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία καταβάλλει κάθε προσπάθεια για τη συνεχή βελτίωση των διαδικασιών αντιμετώπισης κρίσεων, όπως τρομοκρατικές επιθέσεις, επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, καθώς και περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης. Όλα αυτά, όπως είπε, γίνονται με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Επισήμανε ακόμη πως η αποτελεσματικότητα των εμπλεκόμενων φορέων στη θαλάσσια ασφάλεια είναι μια συνεχής διαδικασία και όχι ένας στόχος που επιτυγχάνεται μία φορά. «Σε αυτό το πλαίσιο έγκειται και η σημασία της άσκησης», ανέφερε.

Η «Νέμεσις 2025», πρόσθεσε, αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για άντληση εμπειριών και βελτίωση των επιχειρησιακών διαδικασιών. Ο κ. Πάλμας σημείωσε πως «οι δραστηριότητες στην ΑΟΖ δεν προσφέρουν μόνο οφέλη, αλλά συνεπάγονται και ευθύνες», διαβεβαιώνοντας ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αποφασισμένη να τις αναλάβει πλήρως».

Από την πλευρά του, ο Διοικητής του ΚΣΕΔ, Γιώργος Οικονόμου, εξήγησε ότι το σενάριο της άσκησης αφορούσε την αντιμετώπιση κρίσεων σε πλατφόρμα εξόρυξης υδρογονανθράκων εντός της ΑΟΖ. Η άσκηση χωρίστηκε σε τέσσερις φάσεις: τρομοκρατικό πλήγμα, πυρκαγιά στην πλατφόρμα, διάσωση εγκλωβισμένων και περιστατικό θαλάσσιας ρύπανσης.

Στην «Νέμεσις 2025» συμμετείχαν, εκτός από την Κύπρο, επτά ακόμη χώρες —Ελλάδα, Ιταλία, Ισραήλ, Αίγυπτος, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία— καθώς και υπηρεσίες της Δημοκρατίας, ιδιωτικές εταιρείες, σκάφη, προσωπικό και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός EMSA, γεγονός που καταδεικνύει την ευρεία διεθνή συνεργασία.

Μεταξύ των παρευρισκόμενων που παρακολούθησαν την άσκηση ήταν οι Πρέσβεις των ΗΠΑ, Ισραήλ, Ηνωμένου Βασιλείου, Ελλάδας, Ιταλίας και Αιγύπτου, καθώς και στρατιωτικοί ακόλουθοι των χωρών που συμμετείχαν στη «Νέμεσις 2025».