Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας και της Κύπρου συχνά αποτελεί αντικείμενο έντονης κριτικής — πολλές φορές εύλογης. Ωστόσο, όταν οι δύο χώρες προχωρούν σε στοχευμένες κινήσεις που ενισχύουν τη γεωπολιτική τους θέση και συμβάλλουν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, αξίζει να αναγνωρίζεται. Όπως αναλύει ο δημοσιογράφος και πολιτικός σχολιαστής Γ. Εγκολφόπουλος, η ένταξη Ελλάδας και Κύπρου στο νέο στρατηγικό ενεργειακό πλαίσιο αλλάζει ριζικά τα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργώντας προοπτικές ανάπτυξης και ενδυναμώνοντας τον ρόλο τους ως βασικών κόμβων στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.

Η νέα ενεργειακή πραγματικότητα

Η συμφωνία της Ελλάδας με τις αμερικανικές εταιρείες ExxonMobil και Chevron, σε συνεργασία με την Energean και τη HelleniQ Energy, σηματοδοτεί μια καίρια μεταβολή. Η παραχώρηση του «Block 2» στο Ιόνιο, όπου η ExxonMobil διατηρεί το 60%, δεν είναι απλώς επενδυτική κίνηση — αποτελεί έμπρακτη ένδειξη της αμερικανικής παρουσίας στον ελληνικό ενεργειακό τομέα. Παράλληλα, η International Development Finance Corporation (DFC) των ΗΠΑ ενισχύει τη στρατηγική της συμμετοχή μέσω χρηματοδότησης ενεργειακών και υποδομικών έργων, επιβεβαιώνοντας ότι η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται την Ελλάδα ως κρίσιμο κρίκο στο ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο.

Όπως υπογραμμίζει ο Εγκολφόπουλος, η μεταβολή αυτή είναι πρωτίστως γεωπολιτική. Η Ελλάδα μεταβαίνει από τον ρόλο του καθαρού καταναλωτή ενέργειας σε εκείνον του περιφερειακού κόμβου, αναδιατάσσοντας ισορροπίες και συμμαχίες σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο.

Νέος χάρτης συνεργασίας

Ο ανανεωμένος ενεργειακός χάρτης, όπως τον παρουσιάζει ο Εγκολφόπουλος, αποτυπώνει τη νέα πραγματικότητα: η ελληνική ΑΟΖ και τα παραχωρημένα τεμάχια λειτουργούν πλέον ως πύλες μεταφοράς φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Η συνεργασία «3 + 1» —μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΗΠΑ— αποκτά νέα ώθηση, με στόχο τη θωράκιση της ενεργειακής ασφάλειας και την ανάπτυξη κοινών υποδομών. Η Κύπρος, από την πλευρά της, περνά σε πιο ενεργό ρόλο. Η άσκηση «ΝΕΜΕΣΙΣ» στην κυπριακή ΑΟΖ και οι νέες συμφωνίες οριοθέτησης με γειτονικά κράτη επιβεβαιώνουν τη βούληση της Λευκωσίας να συμμετάσχει ενεργά στο νέο περιφερειακό σχήμα, ενισχύοντας την παρουσία της στα ενεργειακά δίκτυα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η ευρύτερη στρατηγική διάσταση

Η αμερικανική εμπλοκή στην ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου εντάσσεται σε ένα συνολικότερο σχέδιο: την ενίσχυση της δυτικής ενεργειακής αυτονομίας και τον περιορισμό της ρωσικής επιρροής στην ευρωπαϊκή αγορά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα αναδεικνύεται σε πύλη εισόδου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, ενώ η Κύπρος σε σημείο σύνδεσης και συνεργασίας με στρατηγικούς εταίρους.

Παρά τις προκλήσεις —από τις τουρκικές διεκδικήσεις έως τα τεχνικά και επενδυτικά εμπόδια— η κατεύθυνση είναι ξεκάθαρη, η Ελλάδα μετατρέπεται σε πύλη εισόδου και διαμετακόμισης φυσικού αερίου, ενώ η Κύπρος ενισχύει τη θέση της ως σημείο σύνδεσης, έρευνας και στρατηγικής συνεργασίας. Μαζί, αποτελούν ένα δίπολο που μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχής.

Η ανάλυση του Γ. Εγκολφόπουλου καταλήγει πως όταν η εξωτερική πολιτική βασίζεται σε συνεκτική στρατηγική και όχι σε αποσπασματικές κινήσεις, μπορεί να επιφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, η σύμπλευση Ελλάδας και Κύπρου με τις αμερικανικές ενεργειακές πρωτοβουλίες διαμορφώνει μία από τις πιο ελπιδοφόρες προοπτικές για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ανατολικής Μεσογείου.

ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ .gr

Η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας για το 2026 βασίζεται σε οκτώ στρατηγικούς άξονες, όπως παρουσίασε ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, στο πλαίσιο της εξέτασης του προϋπολογισμού του Υπουργείου. Στόχος παραμένει η ενίσχυση της διπλωματικής παρουσίας της Κύπρου και η διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών της, παρά το γεγονός ότι το Υπουργείο εξακολουθεί να θεωρείται «ο φτωχός συγγενής» του κρατικού προϋπολογισμού — μια διαπίστωση που επανέλαβαν και τα μέλη της Επιτροπής.

Ο Κωνσταντίνος Κόμπος ανέλυσε ενώπιον της Βουλής τη στρατηγική κατεύθυνση του Υπουργείου, τονίζοντας ότι η Κύπρος διαμορφώνει την εξωτερική της πολιτική «βάσει των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων»: τη γεωγραφική της θέση, τη συμμετοχή της ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις άριστες σχέσεις με τα κράτη της περιοχής.

Στην κορυφή των προτεραιοτήτων βρίσκεται η προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας και η αποτροπή κάθε προσπάθειας αναβάθμισης του ψευδοκράτους σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας και ο Οργανισμός Τουρκογενών Κρατών. Ο Υπουργός τόνισε ότι το Υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί στενά τις τουρκικές κινήσεις για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων με κράτη της Κεντρικής Ασίας, όπως το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν.

Ο δεύτερος άξονας αφορά τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την επανένωση. Ο Κωνσταντίνος Κόμπος αναφέρθηκε στον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, María Ángela Holguín, «κατόπιν δικής μας εκστρατείας και προσπαθειών», καθώς και στον ρόλο του Ευρωπαίου Ειδικού Εκπροσώπου Johannes Hahn. Υπενθύμισε επίσης τις πολυμερείς επαφές σε Γενεύη και Νέα Υόρκη, τονίζοντας ότι η Λευκωσία παραμένει δεσμευμένη στην επανεκκίνηση του διαλόγου.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην ενίσχυση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά από 28 χρόνια πραγματοποιήθηκε επίσκεψη Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Λευκό Οίκο, ενώ επεκτάθηκε και η άρση του εμπάργκο όπλων — από ένα σε πέντε χρόνια. Ο Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε επίσης στα προγράμματα EDA και FMS, καθώς και στην πρόοδο ένταξης της Κύπρου στο πρόγραμμα Visa Waiver, που βρίσκεται ενώπιον του Λευκού Οίκου για τις τελικές αποφάσεις.

Σε περιφερειακό επίπεδο, η Κύπρος συνεχίζει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με κράτη της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου. Ο Κωνσταντίνος Κόμπος έκανε ειδική μνεία στην πρωτοβουλία «ΑΜΑΛΘΕΙΑ», μέσω της οποίας λειτουργεί ο Θαλάσσιος Ανθρωπιστικός Διάδρομος προς τη Γάζα, σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την UNOPS και κράτη-μέλη της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, η Κύπρος εξασφάλισε παρουσία και ρόλο στη Διάσκεψη για τη Γάζα στο Σαρμ ελ Σέιχ.

Παράλληλα, ο Υπουργός αναφέρθηκε στη στρατηγική αναβάθμιση των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Με το Λονδίνο, η συνεργασία συνεχίζεται στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου, ενώ με το Παρίσι έχουν τεθεί οι βάσεις για νέα, ενισχυμένη στρατηγική εταιρική συμφωνία, που θα υπογραφεί σε επίπεδο Προέδρων.

Η Λευκωσία επενδύει στην εξωστρέφεια της κυπριακής διπλωματίας, καλλιεργώντας σχέσεις με χώρες της Ασίας και της Κεντρικής Ασίας — όπως η Ινδία, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν — αλλά και με την Αφρική, όπου προωθείται η εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων με τέσσερα κράτη στρατηγικής σημασίας: τη Σομαλία, το Τζιμπουτί, το Κονγκό και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Ιδιαίτερη θέση στη στρατηγική του Υπουργείου κατέχει η διπλωματία μέσω ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, με επίκεντρο το CyprusAid, το οποίο λειτουργεί ως σύγχρονο εργαλείο ήπιας ισχύος για την ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της Κύπρου.

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2026 ανέρχεται σε 131,7 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 28% σε σχέση με το 2023. Παρ’ όλα αυτά, οι δεσμευτικές δαπάνες καλύπτουν το 85,3% του συνολικού προϋπολογισμού, ενώ οι μη δεσμευτικές περιορίζονται στο 14,7%. Το Υπουργείο λειτουργεί με 59 διπλωματικές αποστολές και 202 διπλωμάτες επί συνόλου 675 υπαλλήλων, γεγονός που αναδεικνύει τα λειτουργικά του όρια.

Οι βουλευτές, στις παρεμβάσεις τους, τόνισαν την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης του Υπουργείου Εξωτερικών. Ο Χάρης Γεωργιάδης (ΔΗΣΥ) εξέφρασε ικανοποίηση για τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής, τον οποίο χαρακτήρισε σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένο με τη διαχρονική πολιτική του κόμματος. Ο Γιώργος Λουκαΐδης (ΑΚΕΛ) κατηγόρησε την Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη ότι «αντικατέστησε την πολυδιάστατη διπλωματία με μια μονοδιάστατη, δυτικόστροφη πολιτική». Η Χριστιάνα Ερωτοκρίτου (ΔΗΚΟ) τόνισε την ανάγκη επανέναρξης διαπραγματεύσεων για ουσιαστική πρόοδο, ενώ ο Μαρίνος Σιζόπουλος (ΕΔΕΚ) επισήμανε ότι «είναι λυπηρό το Υπουργείο Εξωτερικών να έχει τον χαμηλότερο προϋπολογισμό απ’ όλα τα υπουργεία».

Με φόντο τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και την ενίσχυση των διεθνών πρωτοβουλιών, η κυπριακή εξωτερική πολιτική εισέρχεται σε ένα νέο στάδιο επανατοποθέτησης, όπου η διπλωματική κινητικότητα και η θεσμική συνέπεια θα καθορίσουν τη βαρύτητα της Λευκωσίας στον περιφερειακό και ευρωπαϊκό χάρτη.

ΠΗΓΗ: IBNA

Στρατηγικής σημασίας χαρακτηρίζει το έργο του αγωγού διασύνδεσης «Great Sea Interconnector» (GSI), του ηλεκτρικού καλωδίου Ελλάδας-Κύπρου, ο Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν.

Απαντώντας σε ερώτηση που είχε καταθέσει ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και μέλος της επιτροπής Ασφάλειας – Άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νικόλας Φαραντούρης, ο Έλληνας ευρωβουλευτής είχε ζητήσει «ξεκάθαρη στήριξη από την Κομισιόν» και «καταδίκη των τουρκικών απειλών» μετά τα γεγονότα της Κάσου. Σύμφωνα με ανακοίνωση του κ. Φαραντούρη, ο Επίτροπος Ενέργειας «ξεκαθαρίζει ότι η Κομισιόν στηρίζει ανεπιφύλακτα το έργο και οι απειλές της Τουρκίας είναι έωλες και δεν μπορούν να σταματήσουν ένα πρότζεκτ Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος».

Ειδικότερα, ο Επίτροπος σημειώνει ότι «ο αγωγός διασύνδεσης «Great Sea Interconnector» (GSI) είναι ένα έργο στρατηγικής σημασίας που θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, όπως υπογραμμίστηκε από τις διακοπές ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο τον Αύγουστο του 2025». Προσθέτει ότι αναμένεται επίσης να μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος για τους καταναλωτές. Όπως αναφέρει, «η Επιτροπή υποστηρίζει σθεναρά το έργο GSI», το οποίο αποτελεί έργο κοινού ενδιαφέροντος και έχει επιχορηγηθεί με 657 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη».

Στην απάντηση Γιόργκενσεν επισημαίνεται, επίσης, ότι στο κυπριακό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνεται δάνειο €100 εκ. για το έργο, για το οποίο «δεν έχει ληφθεί απαίτηση πληρωμής από την Κύπρο μέχρι σήμερα». Η Επιτροπή παραμένει σε σταθερή επαφή με τα εμπλεκόμενα μέρη για να διευκολύνει την έγκαιρη υλοποίηση του έργου.

Σχετικά με τις απειλές της Τουρκίας μετά τα γεγονότα της Κάσου, ο Επίτροπος, σύμφωνα με την ανακοίνωση του κ. Φαραντούρη, τονίζει ότι «η Επιτροπή αποδίδει ύψιστη σημασία στη διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών μελών, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας».

Συνεχίζει σημειώνοντας ότι: «Η αταλάντευτη προσήλωση στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών, εξακολουθούν να αποτελούν βασική προϋπόθεση για την εξασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας».

Σε δηλώσεις του από το Σαράγεβο, όπου συμμετέχει σε επίσημη αποστολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Νικόλας Φαραντούρης σημείωσε ότι «είναι σαφές ότι το έργο είναι στρατηγικής σημασίας και πρέπει να υλοποιηθεί. Καλώ την Ελληνική και Κυπριακή Κυβέρνηση να προχωρήσουν άμεσα αγνοώντας τις απαράδεκτες και παράνομες απειλές της Τουρκίας, με τη σφραγίδα και των ευρωπαϊκών θεσμών».