Η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας για το 2026 βασίζεται σε οκτώ στρατηγικούς άξονες, όπως παρουσίασε ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, στο πλαίσιο της εξέτασης του προϋπολογισμού του Υπουργείου. Στόχος παραμένει η ενίσχυση της διπλωματικής παρουσίας της Κύπρου και η διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών της, παρά το γεγονός ότι το Υπουργείο εξακολουθεί να θεωρείται «ο φτωχός συγγενής» του κρατικού προϋπολογισμού — μια διαπίστωση που επανέλαβαν και τα μέλη της Επιτροπής.

Ο Κωνσταντίνος Κόμπος ανέλυσε ενώπιον της Βουλής τη στρατηγική κατεύθυνση του Υπουργείου, τονίζοντας ότι η Κύπρος διαμορφώνει την εξωτερική της πολιτική «βάσει των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων»: τη γεωγραφική της θέση, τη συμμετοχή της ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις άριστες σχέσεις με τα κράτη της περιοχής.

Στην κορυφή των προτεραιοτήτων βρίσκεται η προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας και η αποτροπή κάθε προσπάθειας αναβάθμισης του ψευδοκράτους σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας και ο Οργανισμός Τουρκογενών Κρατών. Ο Υπουργός τόνισε ότι το Υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί στενά τις τουρκικές κινήσεις για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων με κράτη της Κεντρικής Ασίας, όπως το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν.

Ο δεύτερος άξονας αφορά τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την επανένωση. Ο Κωνσταντίνος Κόμπος αναφέρθηκε στον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, María Ángela Holguín, «κατόπιν δικής μας εκστρατείας και προσπαθειών», καθώς και στον ρόλο του Ευρωπαίου Ειδικού Εκπροσώπου Johannes Hahn. Υπενθύμισε επίσης τις πολυμερείς επαφές σε Γενεύη και Νέα Υόρκη, τονίζοντας ότι η Λευκωσία παραμένει δεσμευμένη στην επανεκκίνηση του διαλόγου.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην ενίσχυση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μετά από 28 χρόνια πραγματοποιήθηκε επίσκεψη Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Λευκό Οίκο, ενώ επεκτάθηκε και η άρση του εμπάργκο όπλων — από ένα σε πέντε χρόνια. Ο Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε επίσης στα προγράμματα EDA και FMS, καθώς και στην πρόοδο ένταξης της Κύπρου στο πρόγραμμα Visa Waiver, που βρίσκεται ενώπιον του Λευκού Οίκου για τις τελικές αποφάσεις.

Σε περιφερειακό επίπεδο, η Κύπρος συνεχίζει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με κράτη της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου. Ο Κωνσταντίνος Κόμπος έκανε ειδική μνεία στην πρωτοβουλία «ΑΜΑΛΘΕΙΑ», μέσω της οποίας λειτουργεί ο Θαλάσσιος Ανθρωπιστικός Διάδρομος προς τη Γάζα, σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την UNOPS και κράτη-μέλη της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, η Κύπρος εξασφάλισε παρουσία και ρόλο στη Διάσκεψη για τη Γάζα στο Σαρμ ελ Σέιχ.

Παράλληλα, ο Υπουργός αναφέρθηκε στη στρατηγική αναβάθμιση των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Με το Λονδίνο, η συνεργασία συνεχίζεται στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου, ενώ με το Παρίσι έχουν τεθεί οι βάσεις για νέα, ενισχυμένη στρατηγική εταιρική συμφωνία, που θα υπογραφεί σε επίπεδο Προέδρων.

Η Λευκωσία επενδύει στην εξωστρέφεια της κυπριακής διπλωματίας, καλλιεργώντας σχέσεις με χώρες της Ασίας και της Κεντρικής Ασίας — όπως η Ινδία, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν — αλλά και με την Αφρική, όπου προωθείται η εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων με τέσσερα κράτη στρατηγικής σημασίας: τη Σομαλία, το Τζιμπουτί, το Κονγκό και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία.

Ιδιαίτερη θέση στη στρατηγική του Υπουργείου κατέχει η διπλωματία μέσω ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, με επίκεντρο το CyprusAid, το οποίο λειτουργεί ως σύγχρονο εργαλείο ήπιας ισχύος για την ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της Κύπρου.

Ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών για το 2026 ανέρχεται σε 131,7 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 28% σε σχέση με το 2023. Παρ’ όλα αυτά, οι δεσμευτικές δαπάνες καλύπτουν το 85,3% του συνολικού προϋπολογισμού, ενώ οι μη δεσμευτικές περιορίζονται στο 14,7%. Το Υπουργείο λειτουργεί με 59 διπλωματικές αποστολές και 202 διπλωμάτες επί συνόλου 675 υπαλλήλων, γεγονός που αναδεικνύει τα λειτουργικά του όρια.

Οι βουλευτές, στις παρεμβάσεις τους, τόνισαν την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης του Υπουργείου Εξωτερικών. Ο Χάρης Γεωργιάδης (ΔΗΣΥ) εξέφρασε ικανοποίηση για τον προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής, τον οποίο χαρακτήρισε σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένο με τη διαχρονική πολιτική του κόμματος. Ο Γιώργος Λουκαΐδης (ΑΚΕΛ) κατηγόρησε την Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη ότι «αντικατέστησε την πολυδιάστατη διπλωματία με μια μονοδιάστατη, δυτικόστροφη πολιτική». Η Χριστιάνα Ερωτοκρίτου (ΔΗΚΟ) τόνισε την ανάγκη επανέναρξης διαπραγματεύσεων για ουσιαστική πρόοδο, ενώ ο Μαρίνος Σιζόπουλος (ΕΔΕΚ) επισήμανε ότι «είναι λυπηρό το Υπουργείο Εξωτερικών να έχει τον χαμηλότερο προϋπολογισμό απ’ όλα τα υπουργεία».

Με φόντο τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και την ενίσχυση των διεθνών πρωτοβουλιών, η κυπριακή εξωτερική πολιτική εισέρχεται σε ένα νέο στάδιο επανατοποθέτησης, όπου η διπλωματική κινητικότητα και η θεσμική συνέπεια θα καθορίσουν τη βαρύτητα της Λευκωσίας στον περιφερειακό και ευρωπαϊκό χάρτη.

ΠΗΓΗ: IBNA

Την ώρα που στην Αθήνα πραγματοποιείτο η Διατλαντική Σύνοδος για την Ενέργεια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, Αμπντελχαμίντ Ντμπεϊμπά. Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το τηλεφώνημα αυτό υποδηλώνει την πρόθεση της Άγκυρας να επανενεργοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο τη διενέργεια ερευνών και εξορύξεων υδρογονανθράκων, κυρίως σε θαλάσσιες ζώνες που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της Τρίπολης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, στη διάρκεια της συνομιλίας συζητήθηκαν οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας – Λιβύης και περιφερειακές εξελίξεις. Ο Ερντογάν ανέφερε ότι η Άγκυρα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας. Υπογράμμισε, επίσης, τη σημασία της συνεργασίας των δύο χωρών, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, τονίζοντας πως η Τουρκία θα εξακολουθήσει να εργάζεται με αλληλεγγύη για την προάσπιση των δικαιωμάτων και των συμφερόντων τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Τουρκία έχει καταστήσει σαφές ότι προτίθεται να ξεκινήσει έρευνες νοτίως της Κρήτης, σε περιοχές που η Λιβύη θεωρεί ότι εκτείνονται τα όρια της υφαλοκρηπίδας της. Έχουν ήδη συναφθεί οι σχετικές συμφωνίες μεταξύ της τουρκικής κρατικής εταιρείας ερευνών πετρελαίου (TPAO) και της λιβυκής πλευράς. Στις αρχές Ιουλίου αναφέρθηκε πως το σεισμογραφικό πλοίο Ορούτς Ρέις ολοκλήρωσε τις έρευνές του στα ανοιχτά της Σομαλίας και επέστρεψε στην Τουρκία, με στόχο να ξεκινήσει νέες επιχειρήσεις στη θαλάσσια περιοχή της Λιβύης. Ωστόσο, το σχέδιο φαίνεται να έχει καθυστερήσει, με αναλυτές να εκτιμούν ότι πιθανές αμερικανικές παρεμβάσεις ενδέχεται να έχουν «παγώσει» προσωρινά τις έρευνες. Το πρόσφατο τηλεφώνημα του Ερντογάν θεωρείται ένδειξη ότι η Άγκυρα επιδιώκει να επανενεργοποιήσει τις διαδικασίες. Παράλληλα, τουρκικά μέσα ενημέρωσης υπογραμμίζουν πως η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ενεργειακό κόμβο της περιοχής και ότι ξεκινά έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές της έπειτα από τέσσερις δεκαετίες.

Παζάρι για τα F-16

Όπως μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg, η Άγκυρα προγραμματίζει σειρά διαπραγματεύσεων με τη Lockheed Martin, προκειμένου να επιλυθούν οι διαφωνίες σχετικά με την τιμή των μαχητικών F-16. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία επιχειρεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση, αξιοποιώντας ως «χαρτί» την παράλληλη διερεύνηση της αγοράς Eurofighter. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις ως προς το κόστος προμήθειας των 40 νέων F-16 Viper, ενώ θεωρείται δύσκολο να προχωρήσει το σχέδιο εκσυγχρονισμού 80 παλαιότερων F-16 στο ίδιο επίπεδο.

Το Bloomberg σημειώνει ότι η Lockheed Martin επιθυμεί η Τουρκία να χρηματοδοτήσει την εγκατάσταση νέων γραμμών παραγωγής, ώστε να μειωθεί ο όγκος ανεκτέλεστων παραγγελιών. Η Άγκυρα, ωστόσο, δεν φαίνεται διατεθειμένη να αναλάβει τέτοιο οικονομικό βάρος. Το ζήτημα είχε συζητηθεί και στη συνάντηση του Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Αρχικά, το συνολικό κόστος για την αγορά 40 F-16 και τον εκσυγχρονισμό άλλων 80 είχε υπολογιστεί στα 20 δισ. δολάρια μαζί με τον οπλισμό. Πλέον, μόνο η αγορά των 40 αεροσκαφών εκτιμάται ότι θα ανέλθει περίπου στα 8 δισ. δολάρια.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, ο γαμπρός του Τούρκου προέδρου, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ –κατασκευαστής των γνωστών μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar– αντιτίθεται στο σχέδιο αγοράς F-16 και εισηγείται την απόκτηση των Eurofighter. Ως επόμενο βήμα, προτείνει η Τουρκία να στραφεί είτε προς τα F-35 είτε προς το εγχώριο μαχητικό αεροσκάφος KAAN.

Ένταλμα για τον Νετανιάχου

Παράλληλα, η Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μέλη της κυβέρνησής του και Ισραηλινούς στρατιωτικούς, με κατηγορίες για «γενοκτονία» και «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Συνολικά, η εντολή αφορά 37 Ισραηλινούς, μεταξύ των οποίων και τον ίδιο τον Νετανιάχου. Η κίνηση αυτή θεωρείται ότι επιβαρύνει περαιτέρω τις σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ και ερμηνεύεται ως πολιτικά υποκινούμενη απόφαση, που εφαρμόζεται μέσω της τουρκικής δικαιοσύνης.

Η συμμετοχή του υπουργού Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργου Παπαναστασίου, στην 6η Σύνοδο της P-TEC και στη συνάντηση 3+1, ανέδειξε τη σταθερή προσήλωση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και στην προώθηση της πράσινης μετάβασης.

Ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας έλαβε μέρος στην 6η Σύνοδο της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια (Partnership for Transatlantic Energy Cooperation – P-TEC), η οποία διοργανώθηκε από το Atlantic Council στις 6 και 7 Νοεμβρίου στην Αθήνα.

Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου, ο κ. Παπαναστασίου πραγματοποίησε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τους ομολόγους του, υπουργούς Ενέργειας του Ισραήλ, της Εσθονίας και της Λιθουανίας, ενώ είχε και σειρά επαφών με ανώτερα στελέχη ενεργειακών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα.

Στο πλαίσιο της Συνόδου, ο Κύπριος υπουργός συμμετείχε την Πέμπτη στη διυπουργική συνάντηση 3+1, μεταξύ των Υπουργών Ενέργειας Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών, όπου συζητήθηκαν οι δυνατότητες ενίσχυσης της περιφερειακής ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με την κοινή δήλωση που εκδόθηκε μετά το πέρας των εργασιών, οι υπουργοί Ενέργειας των τεσσάρων χωρών, καθώς και οι συμπρόεδροι του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ, επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη στήριξη του Ενεργειακού Κέντρου για την Ανατολική Μεσόγειο (Eastern Mediterranean Energy Center), το οποίο θεωρείται καθοριστικός πυλώνας για τη στρατηγική σταθερότητα και ανθεκτικότητα της περιοχής.

Οι υπουργοί επανέλαβαν, επίσης, την υποστήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας – υφιστάμενα και μελλοντικά – στο πλαίσιο του διαδρόμου India–Middle East–Europe (IMEC), δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της ενεργειακής συνεργασίας και στην προστασία κρίσιμων ενεργειακών υποδομών.

Επιπλέον, οι τέσσερις χώρες δεσμεύθηκαν να αξιοποιήσουν το σχήμα 3+1 για την επίτευξη του στόχου διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών στην περιοχή, ενισχύοντας παράλληλα τη συνδεσιμότητα μεταξύ ομοϊδεατών εταίρων. Οι υπουργοί ανανέωσαν, επίσης, τη δέσμευσή τους στην προώθηση της συνεργασίας Ευρώπης–Ισραήλ στον τομέα των ενεργειακών υποδομών.

Τέλος, οι τέσσερις υπουργοί συμφώνησαν να συναντηθούν εκ νέου στην Ουάσιγκτον κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2026, προκειμένου να συνεχίσουν την εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας τους στο πλαίσιο του Eastern Mediterranean 3+1 Energy Dialogue, ενισχύοντας περαιτέρω τον περιφερειακό διάλογο για την ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο.