Έντονη αναστάτωση επικρατεί στις Βρυξέλλες μετά τη δημοσιοποίηση ενός ιδιαίτερα αιχμηρού για την Ευρώπη κειμένου από την Ουάσιγκτον, το οποίο περιγράφει τη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ. Το περιεχόμενο του εγγράφου έχει προκαλέσει εμφανή αμηχανία στην ευρωπαϊκή πλευρά, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να υιοθετεί πλήρως τα βασικά αφηγήματα της Ακροδεξιάς για την κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δυσφορία εντείνεται τη στιγμή που οι ΗΠΑ πιέζουν τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ να επωμισθούν μεγαλύτερο μέρος των υποχρεώσεων τους, ενώ έχει προηγηθεί ο παραγκωνισμός των Ευρωπαίων από τις διαπραγματεύσεις για την ειρήνευση στην Ουκρανία. Στις συνολικά 33 σελίδες της αμερικανικής στρατηγικής, η ενότητα για την Ευρώπη καταλαμβάνει μόλις δύο σελίδες, όπου προβάλλεται η ακραία θέση ότι η ήπειρος οδεύει προς πολιτισμική αποδόμηση μέσα στα επόμενα 20 χρόνια λόγω της μετανάστευσης.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι «τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη συνδέονται με ενέργειες της Ε.Ε. και άλλων υπερεθνικών οργανισμών, οι οποίες υποσκάπτουν την πολιτική ελευθερία και κυριαρχία, με μεταναστευτικές πολιτικές που αλλοιώνουν τον δημογραφικό χαρακτήρα της ηπείρου και προκαλούν συγκρούσεις, καθώς και με φαινόμενα λογοκρισίας, καταστολής της αντιπολίτευσης, υπογεννητικότητας και απώλειας εθνικής ταυτότητας και αυτοπεποίθησης». Οι διατυπώσεις αυτές επιβεβαιώνουν την ιδεολογική σύμπλευση της κυβέρνησης Τραμπ με ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη. Παράλληλα, το κείμενο ενστερνίζεται τη θεωρία συνωμοσίας περί «μεγάλης αντικατάστασης», σύμφωνα με την οποία ελίτ υποτίθεται ότι επιδιώκουν την αντικατάσταση του ευρωπαϊκού πληθυσμού μέσω μαζικών μεταναστευτικών ροών από μουσουλμανικές κυρίως χώρες. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι «σε μερικές δεκαετίες, ορισμένα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα διαθέτουν κατά πλειοψηφία μη ευρωπαϊκούς πληθυσμούς». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εμφανώς αμήχανη, απέφυγε οποιοδήποτε σχόλιο, δηλώνοντας απλώς ότι το έγγραφο βρίσκεται υπό αξιολόγηση. Η συγκεκριμένη «στρατηγική» ενίσχυσε τις ήδη υπάρχουσες ανησυχίες των Ευρωπαίων σε σχέση με την Ουκρανία, καθώς η Ουάσιγκτον κρίνει ότι «ασταθείς κυβερνήσεις μειοψηφίας» στην Ευρώπη διατηρούν «ανέφικτες προσδοκίες για τον πόλεμο» και ουσιαστικά εμποδίζουν την ειρηνευτική διαδικασία, γεγονός που εξηγεί τη συνεχιζόμενη περιθωριοποίησή τους στις τρέχουσες συνομιλίες.

Παράλληλα, οι ΗΠΑ απαιτούν από τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ να αναλάβουν μεγαλύτερο βάρος στις υποχρεώσεις του Συμφώνου. Σύμφωνα με το Reuters, κατά την πρόσφατη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, οι Αμερικανοί έθεσαν ως ορόσημο το 2027. Νατοϊκή πηγή επιβεβαίωσε στην «Κ» την αυξανόμενη πίεση των ΗΠΑ, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι δεν προτάθηκε επίσημο χρονοδιάγραμμα. Όπως εξηγεί η ίδια πηγή, η χρονιά αυτή συμπίπτει με τη λήξη της θητείας Τραμπ, άρα είναι πιθανό το χρονικό πλαίσιο να συνδέεται με πολιτικό σχεδιασμό. Σε κάθε περίπτωση, για την Ευρώπη μια τέτοια πορεία απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς πόρους και ισχυρή πολιτική βούληση.

Η χρηματοδότηση της Ουκρανίας αποτελεί εξίσου κρίσιμο ζήτημα για την Ε.Ε., καθώς στις 18 Δεκεμβρίου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλείται να λάβει τελικές αποφάσεις για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού της περιόδου 2026-2027. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Γερμανός καγκελάριος επισκέφθηκε χθες τις Βρυξέλλες, προκειμένου να μεταπείσει τον Βέλγο πρωθυπουργό, ο οποίος αντιτίθεται στην αξιοποίηση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων — το μεγαλύτερο μέρος των οποίων βρίσκεται σε βελγικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Ο Μερτς απορρίπτει επίσης την εναλλακτική λύση έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού χρέους.

Οι ΗΠΑ, πάντως, φέρονται να αποθαρρύνουν την Ευρώπη από την επιλογή αυτή, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να βλάψει τις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες. Ο Αμερικανός πρέσβης στις Βρυξέλλες αναφέρθηκε ευθέως στο θέμα σε συνέντευξή του στη Handelsblatt, ενώ σε άρθρο του στη Frankfurter Allgemeine Zeitung ο Μερτς επανέλαβε πως η Ευρώπη «δεν μπορεί να επιτρέψει σε τρίτες, μη ευρωπαϊκές χώρες, να καθορίζουν αποφάσεις που σχετίζονται με τους οικονομικούς πόρους του επιτιθέμενου, οι οποίοι έχουν νομίμως παγώσει εντός της δικαιοδοσίας του ευρωπαϊκού κράτους δικαίου και της ζώνης του ευρώ».

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία του ΟΑΣΕ το 2027, ωστόσο η Τουρκία συνεχίζει μέχρι στιγμής να παρεμποδίζει την εκλογή της. Παρά τις δυσκολίες, ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, εκφράζει αισιοδοξία ότι τελικά η Κύπρος θα καταφέρει να επιτύχει τον στόχο που έχει θέσει.

Ο Υπουργός Εξωτερικών συμμετείχε ως ομιλητής σε εκδήλωση στο περιθώριο της Υπουργικής Συνάντησης για την Ισότητα των Φύλων και την Ενδυνάμωση της Γυναίκας στις χώρες του ΟΑΣΕ. Στις τοποθετήσεις του, ο κ. Κόμπος απηύθυνε αρχικά «ευχαριστίες προς τη Φινλανδική Προεδρία για την επίμονη και απαιτητική δουλειά της σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Και σε τέτοιες περιόδους, θεωρώ ότι είναι ζωτικής σημασίας να επιστρέφουμε στις ιδρυτικές αξίες του ΟΑΣΕ».

Τόνισε ότι «η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα αποτελούν τον πυρήνα της αποστολής του Οργανισμού». Παράλληλα, συνέχισε ο ΥΠΕΞ, ως προς την εσωτερική λειτουργία του ΟΑΣΕ, η ισοτιμία των κρατών-μελών και το αίσθημα συλλογικής ευθύνης αποτελούν επίσης ακρογωνιαίους λίθους. Ο Κωνσταντίνος Κόμπος ανακοίνωσε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε και επίσημα την υποψηφιότητά της για την Προεδρία του ΟΑΣΕ για το 2027». Όπως σημείωσε, η υποψηφιότητα έχει ήδη συγκεντρώσει ευρεία στήριξη.

«Δυστυχώς, ένα συγκεκριμένο κράτος-μέλος έχει μπλοκάρει τη διαδικασία και, ενώ θα μπορούσαμε να έχουμε καταλήξει σε θετική έκβαση χθες το βράδυ, αυτό δεν κατέστη δυνατό μέχρι στιγμής». Ο ΥΠΕΞ υπογράμμισε ότι «η εξέλιξη αυτή προκαλεί μεγάλη απογοήτευση», επιμένοντας ωστόσο ότι «η υποψηφιότητά μας παραμένει ενεργή και στο τραπέζι των συζητήσεων, με την προσδοκία ότι οι εντατικότερες διαβουλεύσεις που θα ακολουθήσουν μπορεί να οδηγήσουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα». Καταλήγοντας, υπενθύμισε πως ο ΟΑΣΕ βασίζεται πρωτίστως στην έννοια του διαλόγου.

Στο περιθώριο της Υπουργικής Συνάντησης, ο κ. Κόμπος είχε σειρά χωριστών επαφών και συναντήσεων, μεταξύ άλλων με την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, καθώς και με τους Υπουργούς Εξωτερικών Φινλανδίας, Ουκρανίας, Ελβετίας, Καζακστάν, Νορβηγίας, Ανδόρας, Σερβίας, Αζερμπαϊτζάν, όπως και με τον Υπουργό Ευρώπης του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στο Κίεβο έφθασε στις 8:00 το πρωί της Πέμπτης (τοπική ώρα, ταυτόσημη με της Κύπρου) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, πραγματοποιώντας επίσκεψη εργασίας που περιλαμβάνει συνάντηση με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη υποδέχθηκαν στον σιδηροδρομικό σταθμό της ουκρανικής πρωτεύουσας ο Υφυπουργός Εξωτερικών Γεβγέν Περεμπίνις και ο Πρέσβης της Ουκρανίας στην Κύπρο, Σεργκέι Νιζίνκσι. Η επίσκεψη εντάσσεται στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και, όπως τονίζεται από τη Λευκωσία, αποτελεί έκφραση της σταθερής πολιτικής βούλησης της Κυπριακής Δημοκρατίας να συμβάλει ενεργά στις ευρωπαϊκές προτεραιότητες και να επαναβεβαιώσει την αμετακίνητη στήριξή της προς την Ουκρανία.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κατάθεση στεφάνου στο μνημείο Wall of Heroes, ένα αυτοσχέδιο μνημείο στον εξωτερικό τοίχο του Μοναστηριού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, προστάτη του Κιέβου. Ο τοίχος είναι καλυμμένος με φωτογραφίες στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναμένεται να μεταβεί στο Προεδρικό Μέγαρο Mariinskyi, όπου στις 11:25 (τοπική ώρα και ώρα Κύπρου) θα τον υποδεχθεί ο Πρόεδρος Ζελένσκι. Θα ακολουθήσει κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο ηγετών και στη συνέχεια διευρυμένες συνομιλίες μεταξύ των αντιπροσωπειών.

Κατόπιν, οι δύο Πρόεδροι θα προβούν σε δηλώσεις ενώπιον των ΜΜΕ και θα παρακαθήσουν σε επίσημο γεύμα.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα επισκεφθεί επίσης το Ουκρανικό Κοινοβούλιο (Verkhovna Rada), όπου θα έχει συνάντηση με τον Πρόεδρο της Βουλής, Ρουσλάν Στεφάντσιουκ. Αργότερα το απόγευμα, θα μεταβεί σε ειδικό Κέντρο αποκατάστασης παιδιών που είχαν απαχθεί και επαναπατρίζονται από τις κατεχόμενες περιοχές, καθώς και στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κίεβο, ο Πρόεδρος θα έχει επίσης συνάντηση με την επιτετραμμένη των ΗΠΑ στην Ουκρανία, Τζούλι Ντέιβις. Τον συνοδεύουν ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, η Υφυπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων Μαριλένα Ραουνά, ο Διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου Δώρος Βενέζης και υπηρεσιακοί παράγοντες.