Γραφεί ο Κώστας Υφαντής

Τώρα που η σκόνη έχει κατακαθίσει και το ζήτημα έχει υποχωρήσει από την πρώτη γραμμή της δημόσιας συζήτησης και, δυστυχώς, της αντιπαράθεσης, είναι ίσως πιο γόνιμο να αξιολογηθεί η συμφωνία της Τουρκίας με τη Βρετανία και τα άλλα μέρη της κοινοπραξίας για την προμήθεια μεταχειρισμένων και καινούργιων μαχητικών Eurofighter. Υπάρχουν σημαντικά ζητήματα που αξίζουν σχολιασμό.

Το πρώτο αφορά τον φόβο που κυριάρχησε στις αντιδράσεις στην Ελλάδα: η εκτίμηση ότι η Τουρκία, με αυτή την αγορά, εισέρχεται «από την πίσω πόρτα» στην ευρωπαϊκή προσπάθεια στρατηγικής αυτονόμησης και στην διαδικασία αμυντικής και τεχνολογικής χειραφέτησης. Σε κάποιο βαθμό, η εκτίμηση αυτή δεν είναι αβάσιμη. Πράγματι, η συμφωνία καθιστά την Τουρκία σημαντικό πελάτη σε χώρες και βιομηχανίες με τη δύναμη να διαμορφώσουν σε σημαντικό βαθμό το ευρωπαϊκό πλαίσιο συνεργασίας.

Ωστόσο, ο εν λόγω «φόβος» είναι στην καλύτερη περίπτωση υπερβολικός και φαίνεται να αγνοεί το ιστορικό υπόβαθρο των σχέσεων Ευρώπης (ανατολικής και δυτικής) – Τουρκίας. Στην Ελλάδα και την Κύπρο η Τουρκία αντιμετωπίζεται ως ενοχλητική, αλλά στην πλειοψηφία των Ευρωπαίων θεωρείται μια ευρωπαϊκή χώρα, ιδιαίτερα στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας. Είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ με εξαιρετικές διμερείς σχέσεις σχεδόν με όλες τις χώρες της ηπείρου. Επιπλέον, βρίσκεται σε γεωπολιτικό όριο στρατηγικής σημασίας για την Ευρώπη, από τη Ρωσία έως τον Ατλαντικό.

Υπάρχουν αντιλήψεις που περιορίζουν τη δυνατότητα πλήρους ενσωμάτωσης της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, όπως η «πολιτισμική αντίρρηση» για ένα κράτος κυρίως μουσουλμανικό, η ποιότητα της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, καθώς και οι προκλήσεις από τουρκικές μεταναστευτικές ροές προς τη Δύση. Παράδοξα, κάποια από αυτά τα στοιχεία καθιστούν και την ουσιαστική συνεργασία με την Τουρκία ελκυστική.

Η Τουρκία είναι μια χώρα όπου το Ισλάμ παραμένει μετριοπαθές και ενταγμένο σε μια κατά βάση κοσμική κοινωνική και πολιτική τάξη, ενώ αποτελεί ουσιαστικό εταίρο για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών από τη Μέση Ανατολή και την Ασία σε ανεκτά επίπεδα. Αυτή η στρατηγική πραγματικότητα είναι σχεδόν αδύνατο να παρακαμφθεί. Για τη Βρετανία, την Ισπανία, την Ιταλία και άλλες χώρες, η συνεργασία με την Τουρκία είναι πολύτιμη, ειδικά σε μια εποχή όπου η Ουκρανία υφίσταται ρωσική βία και η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε αβέβαιη γεωπολιτική μετάβαση.

Οι ελληνικές επιφυλάξεις για τη συνεργασία με την Τουρκία και την ενίσχυση των στρατιωτικών της δυνατοτήτων συγκρούονται με τα στενότερα εθνικά συμφέροντα άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Οι ελληνικές κυβερνήσεις γνωρίζουν αυτή την πραγματικότητα και, πέρα από τις προσπάθειες να συνδέσουν την ευρωτουρκική σχέση με την αναθεωρητική στρατηγική της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, δίνουν προτεραιότητα στην ενίσχυση των δικών τους στρατιωτικών δυνατοτήτων ώστε η ισορροπία ισχύος να διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Άρα, αυτό που θα αναγκάσει την Τουρκία να μετριάσει την επιθετική της στάση είναι πρωτίστως η αξιόπιστη αποτροπή. Αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη εντατικοποίησης της διπλωματικής προσπάθειας σε Παρίσι, Λονδίνο, Βερολίνο και Ουάσινγκτον, αλλά η διαχείριση του διπλωματικού κεφαλαίου πρέπει να είναι ορθολογική.

Ένα δεύτερο σημείο αφορά την επίδραση της προμήθειας των Eurofighter στην ελληνοτουρκική ισορροπία δυνάμεων. Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι, εξαιτίας στρατηγικών λαθών της Άγκυρας (ρήξη με το Ισραήλ, προμήθεια ρωσικών συστημάτων), η τουρκική αεροπορία επλήγη από τον αποκλεισμό της στο πρόγραμμα των F-35. Αν η προμήθεια των 100 αεροσκαφών είχε προχωρήσει, η τουρκική αεροπορία θα θεωρούνταν σήμερα η ισχυρότερη στη Μέση Ανατολή και μια από τις πιο σύγχρονες στον κόσμο.

Η απόφαση για την αναβάθμιση της ελληνικής αεροπορικής ισχύος ήλθε σε ευνοϊκή συγκυρία και υλοποιήθηκε άμεσα και με ευρεία εσωτερική συναίνεση. Για την Τουρκία, τα Eurofighter αποτελούν σχεδόν μονόδρομο, δεδομένου ότι η ρωσική αγορά και άλλες επιλογές δεν είναι βιώσιμες για γεωπολιτικούς λόγους. Δεν είναι κακή επιλογή, αλλά πριν από λίγα χρόνια δεν ήταν ούτε καν σκέψη.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η αγορά αυτή έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα και αν σηματοδοτεί στρατηγική στροφή. Υπάρχει πιθανότητα η Άγκυρα να επιταχύνει την ανάπτυξη ενός εθνικού μαχητικού, ενισχύοντας την απεξάρτησή της σε κρίσιμα πεδία. Αν η αγορά των Eurofighter στέλνει μήνυμα στον Τραμπ και την αμερικανική βιομηχανία, θα φανεί με το αίτημα για 40 F-16. Η Τουρκία παραμένει πολύτιμος πελάτης για τις ΗΠΑ, αλλά κάθε αλλαγή απαιτεί και τη βελτίωση των σχέσεων με το Ισραήλ, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Υπάρχει και η επιλογή η Άγκυρα να στραφεί στην Ευρώπη για την αεροπορία της. Αυτό αποτελεί αλλαγή δόγματος και οι επόμενες κινήσεις θα το δείξουν. Αν ο στρατηγικός υπολογισμός της «ευρωπαϊστεί» στον τομέα της αεροπορικής ισχύος, ενδέχεται να δούμε συμμετοχή σε μελλοντικό 5ης γενιάς ευρωπαϊκό μαχητικό με 80-100 μονάδες, όπως έγινε με τα F-35.

Για την Ελλάδα, η αποτροπή της τουρκικής επιθετικότητας παραμένει πάνω από 50 χρόνια η βάση στρατηγικού σχεδιασμού. Η ισορροπία ισχύος είναι πλαίσιο διαπραγμάτευσης και όχι αυτοσκοπός. Μια ευνοϊκή ισορροπία μειώνει τις επιλογές και την όρεξη της άλλης πλευράς για αναθεωρητικές ενέργειες. Πάντα θα υπάρχουν Eurofighter που η Τουρκία μπορεί να αγοράσει.

Πηγή: Protagon.gr

Σήμερα (5/11) περνά στο επόμενο στάδιο η διαδικασία κατάρτισης ψηφοδελτίων του ΑΚΕΛ για τις Βουλευτικές εκλογές. Συγκεκριμένα, στις 19:30 το απόγευμα είναι προγραμματισμένη η Επαρχιακή Εκλογική Συνδιάσκεψη Λάρνακας, κατά την οποία τα μέλη θα κληθούν να εκλέξουν τους έξι υποψήφιους του κόμματος για την επαρχία.

Δικαίωμα συμμετοχής στη σημερινή διαδικασία έχουν όσοι προτάθηκαν από τις κομματικές ομάδες βάσης και δήλωσαν ενδιαφέρον να είναι υποψήφιοι βουλευτές του ΑΚΕΛ για τη Λάρνακα. Ανάλογη διαδικασία θα ακολουθηθεί σε όλες τις επαρχίες, με την τυπική επικύρωση των ψηφοδελτίων να γίνεται σε επίπεδο Κεντρικής Επιτροπής πριν από το τέλος Νοεμβρίου.

Ήδη έχουν προγραμματιστεί οι επαρχιακές εκλογικές συνδιασκέψεις και για τις υπόλοιπες πόλεις: στις 9/11 για την Αμμόχωστο, στις 12/11 για την Πάφο, στις 16/11 για τη Λευκωσία, στις 19/11 για τη Λεμεσό και στις 22/11 για την Κερύνεια.

Οι Βουλευτές που αναμένεται να επανεκλεγούν

Στην προηγούμενη συνεδρία της Κεντρικής Επιτροπής ξεκαθαρίστηκε το σκηνικό για τους Βουλευτές που θα διεκδικήσουν τέταρτη θητεία, με τους Γιώργο Λουκαΐδη και Άριστο Δαμιανού να επαναδιεκδικούν εκλογή στη Λευκωσία.

Ταυτόχρονα, είναι οριστικό ότι πέντε νυν Βουλευτές δεν θα περιληφθούν στα ψηφοδέλτια του ΑΚΕΛ: οι Άντρος Κυπριανού, Άντρος Καυκαλιάς, Κώστας Κώστα και Ειρήνη Χαραλαμπίδου, που έχουν συμπληρώσει τρεις θητείες, καθώς και ο Χρίστος Χριστόφιας, Επαρχιακός Γραμματέας Λευκωσίας – Κερύνειας, ο οποίος σύμφωνα με το Καταστατικό δεν δικαιούται να είναι υποψήφιος.

Όσοι υπόλοιποι νυν Βουλευτές παραμένουν ενεργοί αναμένεται να πάρουν το πράσινο φως μέσω των επαρχιακών συνδιασκέψεων. Στη Λευκωσία υποψήφιοι θα είναι οι Στέφανος Στεφάνου και Χρίστος Χριστοφίδης, ενώ στη Λεμεσό επαναδιεκδικεί η Μαρίνα Νικολάου. Στην Αμμόχωστο αναμένεται να επαναδιεκδικήσουν οι τρεις νυν Βουλευτές Νίκος Κέττηρος, Γιώργος Κουκουμάς και Γιαννάκης Γαβριήλ. Στη Λάρνακα και την Πάφο υποψήφιοι θα είναι αντίστοιχα οι Ανδρέας Πασιουρτίδης και Βαλεντίνος Φακοντής.

Η Κεντρική Επιτροπή έχει το δικαίωμα να επιλέξει έναν αριθμό υποψηφίων που φτάνει το 10% των ψηφοδελτίων, δηλαδή έως 6 υποψηφίους, χωρίς να έχει ακόμη αποφασιστεί αν θα αξιοποιηθεί αυτή η δυνατότητα.

Τέλος, στα ψηφοδέλτια θα περιλαμβάνονται και πρόσωπα από την Κοινωνική Συμμαχία, με τη Μέλανη Στέλιου για τη Λεμεσό και τον Πανίκο Ξιούρουππα για τη Λάρνακα να βρίσκονται στο προσκήνιο.

Ο Νίκος Αναστασιάδης μίλησε και αποκάλυψε πολλά, είτε ως αποκαλύψεις είτε μέσα από όσα άφησε να εννοηθούν. Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στη συνέντευξή του στην εκπομπή «Τετ α Τετ» με τον Τάσο Τρύφωνος, έστειλε σαφή μηνύματα προς διάφορες κατευθύνσεις. Αναφέρθηκε στις βουλευτικές εκλογές, στα σενάρια των προεδρικών εκλογών, αλλά και στο περιεχόμενο του βιβλίου του «Ο Συκοφάντης», ως απάντηση σε όσα καταγράφει στα βιβλία του δημοσιογράφου Μακάριου Δρουσιώτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι αναφορές του στη σχέση του με την Αννίτα Δημητρίου και τον Νίκο Χριστοδουλίδη, καθώς και η αποκάλυψη για τον λόγο που διακόπηκαν οι σχέσεις του με τον Χρίστο Στυλιανίδη.

Τα όσα ανέφερε ο Νίκος Αναστασιάδης δεν έτυχαν πάντως σχολιασμού ή απάντησης.

«Εγώ εμπιστεύομαι τον Τσαβούσογλου»
Ο τέως Πρόεδρος υποστήριξε ότι ο τότε Ευρωπαίος Επίτροπος Χρίστος Στυλιανίδης είχε εκφράσει επικριτικά σχόλια ενώπιον του Κολλεγίου των Ευρωπαίων Επιτρόπων σχετικά με τους χειρισμούς του Αναστασιάδη στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντανά. Όπως ανέφερε, ο ίδιος είχε λάβει εύσημα από την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, η οποία συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις.

Ανέφερε ακόμη ότι, ενώ αναμέναν τις πτήσεις τους στο αεροδρόμιο της Γενεύης, είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για τις θέσεις που προέταξε η ελληνοκυπριακή πλευρά στις διαπραγματεύσεις. «Της υπέδειξε ότι δεν είναι ορθά όσα λέει, γιατί ο ίδιος είχε ενημέρωση από τον κ. Τσαβούσογλου και τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά». Σύμφωνα με τον τέως Πρόεδρο, Ελληνίδα συνεργάτιδα της κ. Μογκερίνι ενημέρωσε τον ελληνοκύπριο διαπραγματευτή Ανδρέα Μαυρογιάννη για τα σχόλια του κ. Στυλιανίδη, ο οποίος του απάντησε: «Είναι ντροπή αυτά που έχεις πει στην κ. Μογκερίνι». Ο ίδιος απάντησε: «Εγώ εμπιστεύομαι τον Τσαβούσογλου, αυτή είναι η θέση μου και δεν με ενδιαφέρει τι λέτε εσείς». Όπως εξήγησε, αυτή ήταν η αιτία για τη διακοπή των σχέσεων με τον κ. Στυλιανίδη.

Ανέφερε επίσης ότι συνάντησε τον Χρίστο Στυλιανίδη στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2019 και τον ενημέρωσε πως δεν θα επαναδιοριστεί στη θέση του Επιτρόπου. «Η σχέση μας είχε διαρρηχθεί από το 2017, μετά το Κραν Μοντανά, και έπρεπε να τον ενημερώσω», είπε.

Ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο ο Χρίστος Στυλιανίδης να είναι υποψήφιος Πρόεδρος το 2028, απαντώντας: «Ο ίδιος θα πρέπει να αποφασίσει αν έχει τα προσόντα να ηγηθεί του κράτους».

Ο ΔΗΣΥ, οι εκλογές και η Αννίτα Δημητρίου
Ο τέως Πρόεδρος ρωτήθηκε αν έχει παράπονο από την Αννίτα Δημητρίου, απαντώντας αρνητικά. Ωστόσο, εξέφρασε ανησυχία για την πορεία του ΔΗΣΥ στις βουλευτικές εκλογές. Δήλωσε έτοιμος να βοηθήσει, στον βαθμό που γίνεται αποδεκτή η βοήθειά του, καθώς δεν θέλει να θεωρηθεί ότι επεμβαίνει στα εσωκομματικά ή ότι βρίσκεται πίσω από την ηγεσία του κόμματος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η αναφορά του στην επιστολή που είχε στείλει στην Αννίτα Δημητρίου, στην οποία εξέφραζε τη θέση ότι η ηγεσία του κόμματος αποστασιοποιείται από τη δεκαετή διακυβέρνησή του, που ήταν και διακυβέρνηση του ΔΗΣΥ. Στην επιστολή είχε επισυνάψει και άρθρο του, απαντώντας σε όσα συνέβησαν στο Κραν Μοντανά, ζητώντας κοινοποίηση στα μέλη του Πολιτικού Γραφείου, κάτι που όπως είπε δεν έγινε.

Στη συνέχεια ανέφερε ότι από τη διαρροή της επιστολής και τη δημοσίευσή της από τον «Φιλελεύθερο», ενοχλήθηκε μία άλλη εφημερίδα που υποστηρίζει την κ. Δημητρίου, και τότε ξεκίνησε ο «οχετός» εναντίον του.

Προεδρικό, ΕΛΑΜ και Χριστοδουλίδης
Όσον αφορά σε παρασκηνιακά σενάρια για σχέσεις του Προεδρικού με το ΕΛΑΜ ή για το ενδεχόμενο μετακίνησης στελεχών του ΔΗΣΥ στο ΕΛΑΜ, ανέφερε ότι δεν γνωρίζει κάτι συγκεκριμένο. «Λέγεται, αλλά δεν ξέρω. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα με στενοχωρούσε. Θα ήταν αδιανόητη πράξη», σημείωσε.

Ερωτηθείς για τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και κατά πόσο έχει παράπονο από εκείνον ή το έργο της διακυβέρνησής του, στην οποία συμμετείχε, απάντησε: «Αν τον ακούσετε κι εσείς, τον άκουσα κι εγώ».