Το γαλλικό υπουργείο Άμυνας αναγνώρισε την ταχεία άνοδο της Τουρκίας στην παγκόσμια αγορά όπλων, υπογραμμίζοντας την πρωτοφανή αύξηση των εξαγωγών που αποδίδεται στις πωλήσεις drones και στις συνεχείς επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία της χώρας, σύμφωνα με τις πρόσφατες ετήσιες εκθέσεις του προς το κοινοβούλιο.

Οι πληροφορίες του 2024 για τις γαλλικές εξαγωγές όπλων ανέφεραν ότι η Τουρκία «συνεχίζει να επενδύει μαζικά στην ανάπτυξη της αμυντικής της βιομηχανίας», σημειώνοντας ότι οι εξαγωγές της «έφτασαν σε νέο ρεκόρ το 2024 με αύξηση περίπου 80% σε σύγκριση με το 2023, υποστηριζόμενες σε μεγάλο βαθμό από διάφορες συμβάσεις εξαγωγής drones».

Οι εξαγωγές της Τουρκίας στον τομέα της άμυνας και της αεροδιαστημικής ανήλθαν συνολικά σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, από 3,1 δισεκατομμύρια δολάρια το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με στοιχεία της τουρκικής κυβέρνησης — μια αύξηση που τοποθετεί τη χώρα μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων εξαγωγέων όπλων στον κόσμο. «Η Τουρκία βρίσκεται σε παρόμοια δυναμική με τη Νότια Κορέα», ανέφεραν οι γαλλικές πληροφορίες, χαρακτηρίζοντας την απόδοση της Άγκυρας ως «μία από τις πιο εντυπωσιακές προόδους που καταγράφηκαν μεταξύ των δέκα μεγαλύτερων παγκόσμιων εξαγωγέων την τελευταία δεκαετία».

Αναφέροντας στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι πληροφορίες επισημαίνουν ότι η Τουρκία κατέλαβε την 11η θέση παγκοσμίως στις εξαγωγές αμυντικού εξοπλισμού κατά την περίοδο 2020-2024, με τις πωλήσεις να αυξάνονται πάνω από 100% σε σύγκριση με την περίοδο 2015-2019. Το μερίδιο της Τουρκίας στις παγκόσμιες εξαγωγές όπλων σχεδόν διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, από περίπου 0,8% σε 1,7%.

Οι εξαγωγές όπλων της Γαλλίας έφτασαν τα 21,6 δισεκατομμύρια ευρώ (22,7 δισεκατομμύρια δολάρια) σε νέες παραγγελίες το 2024, το δεύτερο υψηλότερο ετήσιο ποσό που έχει καταγραφεί μετά το 2022. Οι ευρωπαίοι πελάτες αντιπροσώπευαν περίπου το 60% αυτών των παραγγελιών, αντανακλώντας την αυξανόμενη περιφερειακή ζήτηση μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πέντε μεγαλύτεροι εξαγωγείς — οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Ρωσία, η Κίνα και η Γερμανία — αντιπροσώπευαν περίπου το 72% των μεταφορών όπλων μεταξύ 2020 και 2024. Ενώ οι εξαγωγές των ΗΠΑ και της Γαλλίας αυξήθηκαν, οι αποστολές από τη Ρωσία, την Κίνα και τη Γερμανία μειώθηκαν.

Αυτός είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιμένουν σε μια εκεχειρία, ουσιαστικά επιδιώκοντας μια νέα συμφωνία τύπου Μινσκ. Κατά τη διάρκειά της, η Δύση πιθανότατα θα ενισχύσει τη στρατιωτική βιομηχανική της παραγωγή και θα ανασυντάξει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, προετοιμάζοντάς τες για έναν νέο γύρο εχθροπραξιών. Η Ρωσία φοβάται αυτήν την πιθανή «παραπλάνηση» και επιδιώκει να ολοκληρώσει τη στρατιωτική της επιχείρηση, καθώς το Κρεμλίνο μετανιώνει που δεν ενεργοποίησε την ειδική στρατιωτική επιχείρηση αμέσως μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, όταν η Ουκρανία ήταν απροετοίμαστη.

Η σύνοδος ΗΠΑ–Ρωσίας στη Βουδαπέστη

Όταν η Ουάσιγκτον σκέφτηκε να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυραύλους Τομάχοκ, ο Πούτιν και ο Τραμπ, με πρωτοβουλία του Ρώσου προέδρου, είχαν μια ακόμη συνομιλία. Σκοπός ήταν η διοργάνωση συνόδου ΗΠΑ–Ρωσίας στη Βουδαπέστη, με την απόσυρση των Τομάχοκ από το τραπέζι. Ωστόσο, λίγες ημέρες μετά, ο Τραμπ ακύρωσε τη σύνοδο, επιβάλλοντας νέες κυρώσεις σε δύο μεγάλους ρωσικούς πετρελαϊκούς ομίλους και δεκάδες θυγατρικές, πλήττοντας τα έσοδα της Μόσχας.

Η διαφωνία μεταξύ των δύο ηγετών αφορούσε την άμεση κατάπαυση πυρός και την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών, πρόταση που υποστηρίζουν η Ουκρανία και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί της. Ο Πούτιν, θεωρώντας ότι η Ρωσία κερδίζει και η Ουκρανία εξαντλείται, απορρίπτει οποιαδήποτε παύση εχθροπραξιών χωρίς συνολική συμφωνία που θα αντιμετωπίζει τις «βασικές αιτίες» της σύγκρουσης. Ο Ρώσος πρόεδρος πιστεύει ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του, παρακολουθώντας την ικανότητα της Ουκρανίας να αντέξει τον χειμώνα υπό συνεχείς βομβαρδισμούς και έλλειψη προσωπικού.

Εξελίξεις στο μέτωπο

Στο πεδίο της μάχης, οι ρωσικές δυνάμεις περικυκλώνουν σταδιακά το Ποκρόφσκ στο Ντόνετσκ και πλησιάζουν το Λάιμαν και το Σιβέρσκ βορειότερα. Οι αναλυτές διαπιστώνουν νέες λαβίδες, που ίσως οδηγήσουν σε περικύκλωση της ουκρανικής «ζώνης-φρουρίου» στο Ντονμπάς, περιλαμβανομένων των Κωστιαντίνοβκα, Κραματόρσκ και Σλαβιάνσκ. Η περικύκλωση θα προκαλούσε καταστροφική ήττα για την Ουκρανία και τους δυτικούς χορηγούς της, ενώ θα σήμαινε την πλήρη κατάληψη της περιοχής Ντονμπάς. Η τύχη της στρατιωτικής αυτής επιχείρησης θα κριθεί στις επόμενες εβδομάδες και μήνες.

Η μάχη για τη «ζώνη-φρούριο» αποτελεί μικρογραφία του ευρύτερου πολέμου δι’ αντιπροσώπων ΗΠΑ–Ρωσίας στην Ουκρανία. Η προέλαση της Ρωσίας στο Ντονμπάς δημιουργεί μια επιχειρησιακή περικύκλωση της τελευταίας ουκρανικής αμυντικής γραμμής, εξέλιξη που μπορεί να καθορίσει την τύχη του πολέμου.

Ενεργειακή πίεση και ευρύτερες επιθέσεις

Η Ρωσία εφαρμόζει νέα τακτική για την πλήρη απενεργοποίηση του ενεργειακού συστήματος στην αριστερή όχθη του Δνείπερου, δημιουργώντας ανισορροπία μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ουκρανίας: στα ανατολικά υπάρχει κρίσιμη έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας λόγω καταστροφής θερμοηλεκτρικών και υδροηλεκτρικών σταθμών, ενώ στα δυτικά, όπου υπάρχουν πυρηνικοί σταθμοί, υπάρχει πλεόνασμα που δεν μπορεί να μεταφερθεί αποτελεσματικά.

Ο Ροστισλάβ Ισένκο υποστηρίζει ότι η ρωσική επίθεση όχι μόνο επιταχύνεται, αλλά επεκτείνεται πέραν του Ντονμπάς. Οι ρωσικές δυνάμεις εξετάζουν τις άμυνες γύρω από τη Χερσώνα, με το μέτωπο να θυμίζει τη διαμόρφωση του Μαρτίου 2022, όταν ρωσικές μονάδες ελέγχαν έως το 35% του ουκρανικού εδάφους. Η πρώτη γραμμή της Ουκρανίας μεταξύ Τσερνιχόφ και Χερσώνα κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση. Ο Ισένκο σημειώνει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς διαφθορά, καθώς αυτή αποτελεί θεμέλιο του κράτους της.

Το «σιωπητήριο» των νεκρών

Η διπλωματία βρίσκεται σε τέλμα. Ευρωπαίοι ηγέτες απειλούν με αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, αλλά χωρίς στήριξη από την Ουάσιγκτον δεν θα το τολμήσουν. Το δράμα των Ουκρανών παραμένει στο παρασκήνιο. Τα νεκροταφεία επεκτείνονται στη Ζαπορίζια, Χάρκοβο και Τσερκάσι. Οι τάφοι πολλαπλασιάζονται εβδομαδιαία, με φρεσκοφυτεμένους μεταλλικούς σταυρούς, χωρίς ονόματα, μόνο αριθμούς.

Στα σπίτια, οι μητέρες περιμένουν μάταια, οι γυναίκες ελέγχουν λίστες, τα παιδιά ρωτούν πότε θα επιστρέψει ο πατέρας. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από ηγεσίες με προσωπικά κίνητρα και οικονομικά συμφέροντα, αδιαφορώντας για τις ανθρώπινες απώλειες. Παρά την τραγική πραγματικότητα, ο επίμονος άνεμος σηκώνει τις μπλε και κίτρινες σημαίες, ενώ η χώρα παραμένει σε άρνηση της έκτασης των απωλειών. Όπως έγραψε ο Βασίλι Γκρόσμαν: «Οι νεκροί δεν ζητούν τίποτα. Αλλά μας κοιτάζουν και η σιωπή τους είναι κρίση».

Ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης, Τουφάν Έρχιουρμαν, εμφανίζεται πιστός στη γραμμή Τατάρ για τα οδοφράγματα. Επισκέφθηκε το οδόφραγμα του Αγίου Δομετίου, επισημαίνοντας την ανάγκη για ένα ακόμη σημείο διέλευσης ώστε να μειωθεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση.

Η θέση αυτή επαναλαμβάνει τη στρατηγική του Ερσίν Τατάρ, ο οποίος αρνείται να εξετάσει τις προτάσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς για αμοιβαία ανοίγματα σημείων διέλευσης. Το σημείο που προτείνει ο Τατάρ και φαίνεται να υιοθετεί ο Έρχιουρμαν είναι η περιοχή της Μιας Μηλιάς.

Ο Έρχιουρμαν τόνισε ότι τον Δεκέμβριο θα ξεκινήσουν εργασίες υποδομής στο σημείο και ότι βρίσκονται σε συζητήσεις με τον ΟΗΕ για ειδικά μέτρα που θα ελαχιστοποιούν προβλήματα στις διελεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των ασθενοφόρων. Πρότεινε επίσης τη χρήση του Λήδρα Πάλας για ασθενοφόρα και την ανάγκη δημιουργίας νέου σημείου διέλευσης οχημάτων στη Λευκωσία. Η λειτουργία περισσότερων γραφείων ελέγχου και η αύξηση του προσωπικού στην ε/κ πλευρά, όπως σημείωσε, θα μείωνε σημαντικά την κυκλοφοριακή συμφόρηση.

Στις περιορισμένες συναντήσεις που πραγματοποίησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ με τους δύο ηγέτες και στις συνομιλίες Χριστοδουλίδη–Τατάρ, διαφάνηκε ότι τα σημεία διέλευσης καθορίζονται από τον τουρκικό κατοχικό στρατό και όχι από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Η ελληνοκυπριακή πλευρά ζητά χρόνια άνοιγμα σημείων στα Κόκκινα και σε Αθηένου–Πυρόι, κάτι που απορρίπτει η τουρκική πλευρά, ενώ επί Τατάρ επιτρέπεται μόνο ένα νέο σημείο στη Μια Μηλιά.

Ο στενός συνεργάτης του Έρχιουρμαν, Φικρί Τόρος, ανέφερε ότι η μη πρόσκληση στην Άγκυρα οφείλεται στις πολλές υποχρεώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επισκέφθηκε τις χώρες του Κόλπου και υποδέχθηκε ηγέτες Βρετανίας και Γερμανίας. Οι διαβουλεύσεις για το ραντεβού συνεχίζονται, χωρίς να έχει οριστεί ημερομηνία. Παράλληλα, ο Έρχιουρμαν αναμένεται να προβεί σε διαβουλεύσεις με την Τουρκία στο ανώτατο επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να ξεκινήσει διάλογος με την ελληνοκυπριακή ηγεσία.

Στα ενεργειακά, ο ιδρυτής του Κόμματος TAM, Σερντάρ Ντενκτάς, επεσήμανε ότι τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν κεντρική θέση στο Κυπριακό και ότι όσο παραμένει άλυτο το ζήτημα, εμποδίζεται η αξιοποίησή τους τόσο από την ελληνοκυπριακή πλευρά όσο και από τους Τουρκοκύπριους. Ο ταχύτερος και οικονομικότερος δρόμος για την εξαγωγή τους είναι μέσω της Τουρκίας, καθιστώντας αναγκαία τη βελτίωση των σχέσεων της ε/κ πλευράς με την Τουρκία.

Ο ίδιος ο Τουρκοκύπριος πολιτικός απέρριψε τον όρο «Τουρκόφωνοι Κύπριοι», δηλώνοντας: «Δεν είμαστε Τουρκόφωνοι Κύπριοι, είμαστε Τουρκοκύπριοι. Είμαστε ισότιμοι ιδιοκτήτες αυτού του νησιού».