του Χάρη Θεραπή*

Η πρόσφατη επαφή του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνιστά κομβικό σημείο για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συζήτηση, αν και δεν κατέληξε σε δεσμευτικές συμφωνίες, άνοιξε δρόμους που επηρεάζουν άμεσα την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή και ειδικά τις σχέσεις της Άγκυρας με Αθήνα και Λευκωσία.

Στρατιωτική ενίσχυση και νέα ισορροπία ισχύος

Η πρόθεση της Ουάσινγκτον να εξετάσει ξανά τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35 προβάλλει ως στρατηγική ευκαιρία για την Άγκυρα να αναβαθμίσει θεαματικά την αεροπορική της ισχύ. Ακόμη κι αν πρόκειται για αρχική πολιτική δήλωση, το μήνυμα αρκεί για να δημιουργήσει νέα δεδομένα στο Αιγαίο.

Η Ελλάδα, που ήδη προχωρά στον εκσυγχρονισμό των δικών της αεροπορικών μέσων, καλείται να επιταχύνει την αμυντική της πολιτική και να διευρύνει τη συνεργασία με βασικούς εταίρους, κυρίως ΗΠΑ και Γαλλία.

Η Κύπρος, απέναντι σε ένα πιθανό «άλμα» των τουρκικών δυνατοτήτων, αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο κλιμάκωσης εντός της ΑΟΖ της. Η Λευκωσία χρειάζεται να ενισχύσει τις τριμερείς συνεργασίες με Ελλάδα, Ισραήλ και Γαλλία, ώστε να θωρακίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

Ενεργειακή διάσταση και στρατηγικός ρόλος της Άγκυρας

Η αμερικανική πίεση προς την Τουρκία για περιορισμό της εξάρτησής της από τη ρωσική ενέργεια προσφέρει στην Άγκυρα ευκαιρία αναβάθμισης της θέσης της ως ενεργειακού κόμβου. Εάν υλοποιηθούν κινήσεις απομάκρυνσης από τη Μόσχα, η Τουρκία θα αποκτήσει κεντρικό ρόλο στις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, επηρεάζοντας άμεσα τα σχέδια Ελλάδας και Κύπρου για δικές τους ενεργειακές διαδρομές.

Η Κύπρος, ειδικότερα, θα πρέπει να εντείνει την προσπάθεια διεθνοποίησης των δικών της ενεργειακών σχεδίων και να διασφαλίσει στήριξη από ΕΕ και ΗΠΑ, ώστε να μην περιθωριοποιηθεί σε ένα νέο περιφερειακό σχήμα όπου η Τουρκία λειτουργεί ως απαραίτητος διάδρομος.

Συνδυασμός ήπιας ισχύος και επιθετικής παρουσίας

Η Άγκυρα συνεχίζει να εφαρμόζει πολυδιάστατη στρατηγική:

  • Στρατιωτικές πιέσεις στο Αιγαίο, με υπερπτήσεις και ναυτικές κινήσεις.

  • Συνεχή παρουσία σε θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου που επικαλύπτουν την κυπριακή ΑΟΖ.

  • Διπλωματική προβολή ως αναντικατάστατος μεσολαβητής σε ζητήματα όπως η κρίση της Γάζας, προβάλλοντας εικόνα περιφερειακού «ρυθμιστή» που οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν μπορούν να αγνοήσουν.

Με τον τρόπο αυτό η Τουρκία ενισχύει το διαπραγματευτικό της κεφάλαιο, διεκδικώντας ταυτόχρονα στρατηγικά οφέλη και μεγαλύτερη ανοχή από δυτικούς εταίρους.

Ελληνικές και Κυπριακές προτεραιότητες

  • Ελλάδα: Ταχύτερη υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, εμβάθυνση της στρατηγικής συνεργασίας με ΗΠΑ, Γαλλία και Ισραήλ, καθώς και ενίσχυση της αποτρεπτικής παρουσίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

  • Κύπρος: Στενότερη αμυντική σύμπραξη με Ελλάδα και Γαλλία, ενεργή συμμετοχή σε πολυμερή σχήματα (EastMed Gas Forum, τριμερείς συμφωνίες) και συνεχή διπλωματική εκστρατεία για την προστασία των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.

Η συνάντηση Τραμπ–Ερντογάν ενισχύει την αντίληψη ότι η Τουρκία επανέρχεται δυναμικά ως περιφερειακός παράγοντας ισχύος. Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία χρειάζονται συντονισμένη, μακρόπνοη στρατηγική που να συνδυάζει αποτροπή, πολυμερείς συμμαχίες και ενεργειακή ασφάλεια, προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Χάρης Θεραπής είναι ο Διευθυντής του Vouli.TV.