Η εικόνα στον Λευκό Οίκο το βράδυ της Δευτέρας ήταν εντυπωσιακή, ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu ανακοίνωσαν ότι βρίσκονται «πολύ κοντά» σε μια ιστορικής σημασίας συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Το κείμενο της πρωτοβουλίας αυτής, το οποίο έγινε αποδεκτό από το Ισραήλ, περιλαμβάνει για πρώτη φορά ρητή αναφορά στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Η εξέλιξη αυτή θεωρείται ορόσημο, καθώς υποδηλώνει ότι η λύση των δύο κρατών εξακολουθεί να αποτελεί επιλογή τόσο για την Ουάσιγκτον όσο και για την περιοχή και, υπό όρους, για τον ίδιο τον Netanyahu.

Ωστόσο, η συμφωνία συνοδεύεται από προϋποθέσεις. Όπως διευκρίνισαν οι δύο ηγέτες, το σχέδιο απευθύνεται πρωτίστως στη Hamas: είτε θα το αποδεχθεί, είτε θα βρεθεί απομονωμένη διεθνώς, ενώ το Ισραήλ θα διατηρήσει τη νομιμοποίηση να συνεχίσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις με αμερικανική υποστήριξη. Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, το Κατάρ δεσμεύτηκε απέναντι στον Λευκό Οίκο ότι θα πιέσει τη Hamas να πει «ναι» στη συμφωνία, στοιχείο που ώθησε τον Netanyahu να κάνει ένα βήμα πίσω, ακόμη και με προσωπικό διπλωματικό κόστος.

Πέρα από τον πολιτικό αντίκτυπο, η συμφωνία υπόσχεται και συγκεκριμένα οφέλη για το Ισραήλ. Κυριότερο όλων είναι η επιστροφή των ομήρων, ζήτημα που είχε παραμεριστεί τα δύο τελευταία χρόνια αλλά πλέον τίθεται στην κορυφή της ατζέντας Netanyahu. Παράλληλα, διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει πλήρης αποχώρηση από τη Γάζα. Αντίθετα, οι όποιες μερικές αποσύρσεις στρατευμάτων θα συνοδευτούν από ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης σταθεροποίησης και συνέχιση του αφοπλισμού, με αποτέλεσμα η ισραηλινή παρουσία να παραμείνει ενεργή και στη «μεταπολεμική» περίοδο.

Όσον αφορά τη διοίκηση της Γάζας, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, δεν θα περιέλθει ούτε στη Hamas ούτε άμεσα στην Παλαιστινιακή Αρχή. Ωστόσο, η συχνή μνεία της Αρχής στο κείμενο δείχνει ότι ΗΠΑ και Ισραήλ την αντιμετωπίζουν ως τον πιθανό διάδοχο στη διακυβέρνηση, υπό την προϋπόθεση όμως εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων.

Στο πλαίσιο του σχεδίου Trump, μέλη της Hamas που θα παραδώσουν τα όπλα και θα δεσμευτούν στη μη-βία θα τύχουν αμνηστίας, ενώ όσοι αρνηθούν θα θεωρηθούν «νόμιμοι στόχοι». Αυτό το σημείο καθιστά το σχέδιο εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτό από την ηγεσία της Hamas.

Παράλληλα, η συμφωνία ανατρέπει μαξιμαλιστικές προσδοκίες της ισραηλινής ακροδεξιάς: δεν προβλέπεται προσάρτηση εδαφών της Γάζας ούτε μαζική μετακίνηση πληθυσμών. Αντιθέτως, δίνεται έμφαση στην παραμονή και την επιστροφή των Παλαιστινίων. Η αναβάθμιση του ρόλου της Παλαιστινιακής Αρχής αποτελεί επίσης καίριο στοιχείο, παρά τις αντίθετες δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων στο παρελθόν. Ο Netanyahu, προκειμένου να κατευνάσει τους ακροδεξιούς υπουργούς Bezalel Smotrich και Itamar Ben Gvir, ξεκαθάρισε ότι η εμπλοκή της Αρχής θα πραγματοποιηθεί μόνο μετά από «βαθιές και ασυνήθιστες» μεταρρυθμίσεις.

Το πλέον καθοριστικό σημείο, ωστόσο, είναι η παρουσία της φράσης «παλαιστινιακό κράτος» σε μια συμφωνία που το Ισραήλ έχει αποδεχθεί. Η διατύπωση αυτή αναβαθμίζει το σχέδιο σε ιστορικό ορόσημο, ανεξάρτητα από την τελική του εφαρμογή.

Η Ουάσιγκτον κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα σπάνιο πλαίσιο συναίνεσης γύρω από το μέλλον της Γάζας, με τη Hamas να βρίσκεται απομονωμένη. Εκτός από ΗΠΑ και Ισραήλ, θετικά διακείμενες φέρονται να είναι και αραβικές χώρες αλλά και η Τουρκία, γεγονός που εντείνει την πίεση προς τη Hamas να μην απορρίψει τη συμφωνία.

Ο ίδιος ο Trump εμφανίστηκε ιδιαίτερα προσωπικά δεσμευμένος, υπογραμμίζοντας ότι η κινητοποίηση της ισραηλινής κοινωνίας για τους ομήρους και τον τερματισμό του πολέμου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης. Θύμισε ότι ήταν εκείνος που είχε πιέσει τον Netanyahu στην προηγούμενη συμφωνία και τόνισε ότι τώρα καθορίζει ο ίδιος το πλαίσιο της τρέχουσας.

Η Hamas βρίσκεται πλέον ενώπιον ενός σκληρού διλήμματος: είτε θα αποδεχθεί τη συμφωνία, περιορίζοντας δραστικά την ισχύ της, είτε θα την απορρίψει, ερχόμενη αντιμέτωπη όχι μόνο με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, αλλά και με μεγάλο μέρος του αραβικού κόσμου. Όπως σημείωσε Ισραηλινός στρατιωτικός αναλυτής, «αν η Hamas αποδεχθεί όλα αυτά και τα εφαρμόσει, θα σημαίνει ότι έχει ουσιαστικά συντριβεί».

Το ερώτημα παραμένει αν το σχέδιο Trump–Netanyahu θα σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους του πολέμου ή αν θα αποτελέσει το προοίμιο μιας νέας φάσης κλιμάκωσης. Η απάντηση θα δοθεί από τη στάση της Hamas τις προσεχείς εβδομάδες.

ΠΗΓΗ: IBNA