Μια ακόμη καταδίκη του παράνομου μορφώματος στα κατεχόμενα, με την υπενθύμιση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει αποκλειστικά την Κυπριακή Δημοκρατία ως το μόνο υποκείμενο διεθνούς δικαίου στο νησί, αναμένεται να εκφραστεί σήμερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η συζήτηση, που εντάσσεται σε μία ακόμη ευρωπαϊκή τοποθέτηση για το Κυπριακό, δεν πρόκειται ωστόσο να συνοδευτεί από οποιαδήποτε πρακτική συνέπεια για την Τουρκία.
Κοινοτικοί κύκλοι ανέφεραν στην «Κ» ότι κατά τη συνεδρία που θα διεξαχθεί απόψε στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο της μίνι ολομέλειας, η Κομισιόν αναμένεται να επαναλάβει όσα είχε διατυπώσει στις 4 Νοεμβρίου, με την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης προόδου της Τουρκίας. Ειδικότερα, αναμένεται να υπογραμμίσει εκ νέου πως «η Ε.Ε. αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και ότι κάθε ενέργεια που διευκολύνει ή υποβοηθά την αναγνώριση της τουρκοκυπριακής αποσχιστικής οντότητας, υπονομεύει σοβαρά τις προσπάθειες για επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών».

Οι επαναλαμβανόμενες αυτές δηλώσεις, αν και ηχηρές σε επίπεδο ρητορικής, δεν έχουν ποτέ μετατραπεί σε ουσιαστική πολιτική στάση εκ μέρους της Ε.Ε., ικανή να συνδέσει τις ευρωτουρκικές σχέσεις με την πρόοδο στο Κυπριακό. Έτσι, οι δύο διαδικασίες συνεχίζουν να εξελίσσονται παράλληλα και ανεξάρτητα, χωρίς κανένα σημείο σύνδεσης που θα μπορούσε να πιέσει την Άγκυρα προς μια λύση στη βάση των παραμέτρων του ΟΗΕ. Αυτή η λογική αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. να επιτρέψει τη συμμετοχή τουρκικών αμυντικών βιομηχανιών στην ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική, μέσω συνεργασιών με εταιρείες κρατών-μελών. Την ίδια στιγμή, η Άγκυρα όχι μόνο δεν μεταβάλλει στάση στο Κυπριακό, αλλά έχει μπλοκάρει ακόμη και το συγχρηματοδοτούμενο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου, προκαλώντας εσωτερικές επιπτώσεις στις κυβερνήσεις των δύο χωρών.
Υπό αυτά τα δεδομένα, εύλογα γεννάται το ερώτημα κατά πόσο η αποψινή συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα ή αν περιορίζεται σε επανάληψη των ήδη γνωστών ευρωπαϊκών θέσεων, όπως καταγράφονται στην πρόσφατη έκθεση 100 περίπου σελίδων που εκδόθηκε μόλις πριν από μία εβδομάδα. Η απάντηση φαίνεται προφανής και συνδέεται περισσότερο με την προσπάθεια κυπριακών κομμάτων να ικανοποιήσουν το εσωτερικό ακροατήριο ενόψει των βουλευτικών εκλογών σε έξι μήνες.

Τα ερωτήματα της συζήτησης

Ο τίτλος της αποψινής συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει: «Καταδικάζοντας τη μονομερή παράνομη ανακήρυξη της αποσχιστικής οντότητας που εγκαθιδρύθηκε από την Τουρκία στην Κύπρο και τη συνεχιζόμενη τουρκική στρατιωτική κατοχή». Παρότι η θέση της Ε.Ε. απέναντι στην αποσχιστική οντότητα είναι σταθερή και αναμένεται να επιβεβαιωθεί εκ νέου, το δεύτερο σκέλος, που αφορά τη «συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή», δεν φαίνεται να συνοδευτεί από αντίστοιχα αυστηρή ρητορική.
Στην πράξη, η Ευρωπαϊκή Ένωση —τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών όσο και θεσμικών οργάνων— δεν έχει υιοθετήσει σαφείς αναφορές που να ζητούν ρητά από την Τουρκία τον τερματισμό της κατοχής της Κύπρου. Επομένως, και αυτή η συζήτηση εκτιμάται ότι δεν θα ανταποκριθεί στον φιλόδοξο τίτλο που της αποδόθηκε.

Παρά ταύτα, η Κομισιόν αναμένεται να επαναλάβει τη γνωστή της θέση ότι «η Ε.Ε. παραμένει πλήρως δεσμευμένη στην εξεύρεση συνολικής λύσης του Κυπριακού εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και στη βάση των αρχών και αξιών της Ένωσης». Επιπλέον, θα υπενθυμίσει ότι «η Ε.Ε. έχει εκφράσει, στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2024, την ετοιμότητά της να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε όλα τα στάδια της διαδικασίας υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, με όλα τα διαθέσιμα μέσα».
Αν και οι διακηρύξεις αυτές έχουν τη δική τους σημασία, δεν συνοδεύονται από μηχανισμούς πίεσης προς την Άγκυρα ούτε αποτελούν πρακτικά εργαλεία που θα μπορούσαν να την οδηγήσουν σε συμμόρφωση με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Η στάση των κυπριακών κομμάτων

Όπως και σε προηγούμενες περιπτώσεις, η αποψινή συζήτηση δεν θα καταλήξει σε ψήφισμα. Η μόνη πολιτική ομάδα που ζήτησε έκδοση ψηφίσματος ήταν το ECR, στο οποίο συμμετέχει το ΕΛΑΜ. Ωστόσο, η έγκριση ενός τέτοιου κειμένου απαιτεί ευρύτερες συμμαχίες και προκαθορισμένη κατεύθυνση, προϋποθέσεις που δύσκολα διασφαλίζονται.
Ενδεικτικά, όταν πριν από μερικούς μήνες το ΕΛΑΜ επιδίωξε ψήφισμα για την καταδίκη της παράνομης επίσκεψης Ερντογάν στα κατεχόμενα, η προσπάθεια κατέληξε σε αποτυχία. Μόλις 104 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ, ενώ 300 καταψήφισαν την πρόταση, δημιουργώντας την εντύπωση ότι η Ευρωβουλή αποδέχεται ή τουλάχιστον ανέχεται την επίσκεψη αυτή — εξέλιξη που θεωρήθηκε πλήγμα για την Κυπριακή Δημοκρατία.

Πηγές στις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι ο τίτλος της αποψινής συζήτησης προέκυψε ύστερα από συμβιβασμό μεταξύ των προτάσεων των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (στο οποίο ανήκει ο ΔΗΣΥ) και των Σοσιαλιστών–Δημοκρατών (με συμμετοχή του ΔΗΚΟ). Οι Σοσιαλιστές–Δημοκράτες πρότειναν συζήτηση «με ή χωρίς ψήφισμα», ενώ το ΕΛΚ εισηγήθηκε «συζήτηση άνευ ψηφίσματος». Παρόμοια θέση υπέβαλε και η Ευρωπαϊκή Αριστερά, στην οποία συμμετέχει το ΑΚΕΛ.
Σε κάθε περίπτωση, η έκδοση ψηφίσματος —ακόμη και αν επιτευχθεί— δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, ούτε νομικό ούτε πολιτικό. Απαιτεί όμως επιμελή προετοιμασία και τη διαμόρφωση ισχυρών συμμαχιών, ώστε να αποφευχθούν αναφορές εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως εκείνες που στο παρελθόν επιδίωκαν τον «τερματισμό της απομόνωσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας».

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΥΠΡΟΥ

Η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί καθοριστικό ζήτημα, καθώς υπάρχει πλέον αυξημένο ενδιαφέρον και από τα γειτονικά κράτη, τόνισε την Τρίτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης. Ο Πρόεδρος επισήμανε ότι πρόκειται για θέμα που αφορά την ασφάλεια και τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής, ενώ παράλληλα αποτελεί κομβικό στοιχείο για την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Απευθυνόμενος στο 21st Annual Economist Cyprus Summit, που πραγματοποιείται στη Λευκωσία, ο Πρόεδρος ανέφερε: «Η επίλυση του Κυπριακού είναι σημαντική, γιατί πλέον υπάρχει ενδιαφέρον από τα γειτονικά κράτη όχι μόνο για την επίλυση, αλλά και για τη μορφή και το περιεχόμενο της λύσης. Πρόκειται για μια υποχρέωση που υπερβαίνει τα εθνικά μας όρια, καθώς αφορά την ασφάλεια και τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής και έχει κεντρική σημασία για την ολοκλήρωση της ΕΕ».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εξέφρασε υπερηφάνεια, τονίζοντας ότι η Κύπρος αναγνωρίζεται πλέον για την αξία της: ως ασφαλές λιμάνι σε μια ταραχώδη και γεωστρατηγικά κρίσιμη περιοχή, ως κόμβος συνδεσιμότητας και συνεργασίας μεταξύ τριών ηπείρων, και ως κράτος με ξεκάθαρο δυτικό προσανατολισμό. Παράλληλα, η Κύπρος καταγράφεται ως αξιόπιστος, προβλέψιμος και υπεύθυνος εταίρος, συνεισφέροντας στη σταθερότητα και στην αντιμετώπιση των περιφερειακών προκλήσεων.

Σημείωσε ότι τα μικρά κράτη, όπως η Κύπρος, πρέπει να έχουν το θάρρος να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. «Η Κύπρος βαδίζει στο μονοπάτι της υπευθυνότητας και της εξωστρέφειας, με σαφείς στόχους, χωρίς αμφιταλαντεύσεις, μετατρέποντας την ευθύνη σε δημιουργική δύναμη για σταθερότητα και συνεργασία», τόνισε.

Ο Πρόεδρος υπενθύμισε ότι η Κύπρος πρωτοστάτησε στη δημιουργία τριμερών και πολυμερών μηχανισμών συνεργασίας με σημαντικούς περιφερειακούς εταίρους, όπως η Ελλάδα, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, ο Λίβανος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Επιπλέον, όπως σημείωσε, «εργαζόμαστε για την ωρίμανση των αναγκαίων πολιτικών συνθηκών που θα επιτρέψουν τη σύσταση ενός περιφερειακού οργανισμού ασφάλειας και συνεργασίας, ενός ΟΑΣΕ ή ΝΑΤΟ της Μέσης Ανατολής, που θα αναδείξει τα οφέλη της συνεργασίας και θα προωθήσει την περιφερειακή συνοχή».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επισήμανε ότι η Κύπρος έχει επανειλημμένα επιδείξει αξιοπιστία σε ανθρωπιστικές επιχειρήσεις, όπως η απομάκρυνση πολιτών, η δημιουργία του θαλάσσιου διαδρόμου «Αμάλθεια» για την παροχή βοήθειας στη Γάζα, καθώς και η αποστολή άνω των 25.000 τόνων ανθρωπιστικής βοήθειας σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, τα ΗΑΕ, το ΗΒ και την ΕΕ, θέτοντας πρότυπα υπεύθυνης ανθρωπιστικής διπλωματίας.

Παράλληλα, η Κύπρος παρουσίασε ένα συγκεκριμένο σχέδιο έξι σημείων για την υποβοήθηση της εφαρμογής του σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα και την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, ενώ ενίσχυσε τις διπλωματικές σχέσεις της με την Ινδία. Ο Πρόεδρος επισήμανε ότι αυτά τα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η Κύπρος πρωτοστατεί αντί να παρακολουθεί, αξιοποιώντας τις δυνατότητές της.

Η συνεργασία με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Πρόεδρο, ενισχύει περαιτέρω τη θέση της Κύπρου σε περιφερειακό επίπεδο. Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τη χώρα ως αξιόπιστο, προβλέψιμο και υπεύθυνο εταίρο, ενώ η στρατηγική συνεργασία έχει αναβαθμιστεί σε επίπεδα πρωτόγνωρα για το παρελθόν, με έργα όπως η αναβάθμιση της βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τόνισε ότι οι κυπρο-αμερικανικές σχέσεις βρίσκονται σε ιστορικό επίπεδο, με κοινή βούληση για ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας και διεύρυνση της περιφερειακής συνεργασίας με άλλες χώρες σε κοινά στρατηγικά ζητήματα.

Σχετικά με την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, ο Πρόεδρος επισήμανε ότι θα επιδιωχθεί η ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και η ενδυνάμωση των σχέσεων της Ένωσης με την περιοχή. Μια ισχυρή ΕΕ, τόνισε, «σημαίνει και μια ισχυρή Κυπριακή Δημοκρατία», ενώ η ΕΕ πρέπει να εστιάσει όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και στα θέματα του Νότου, αναγνωρίζοντας τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο ως γέφυρες κοινών συμφερόντων και προοπτικών.

Για το Κυπριακό, ο Πρόεδρος ανέφερε ότι η υπεύθυνη και πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική της Κύπρου, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των εσωτερικών παραγόντων ισχύος (οικονομία, κράτος δικαίου, καταπολέμηση της διαφθοράς, μεταρρυθμίσεις) και των εξωτερικών, στοχεύει στην προώθηση της εθνικής προτεραιότητας για απελευθέρωση και επανένωση της χώρας.

Η ενεργός διπλωματία, οι περιφερειακές συνεργασίες, οι ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες, η γεωπολιτική αξιοπιστία και η διεθνής αναβάθμιση της εικόνας της Κύπρου συμβάλλουν καθοριστικά στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού. Ο Πρόεδρος τόνισε ότι η στρατηγική αυτή έχει επαναφέρει το διεθνές ενδιαφέρον για το Κυπριακό μετά από επτά χρόνια αδράνειας.

«Το βλέπουμε μέσα από το ανανεωμένο ενδιαφέρον των Ηνωμένων Εθνών, τον διορισμό της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ, την ανάθεση πολιτικής προσωπικότητας από την ΕΕ, καθώς και τις συναντήσεις σε τριμερές και πολυμερές επίπεδο, όλα προγραμματισμένα το αμέσως επόμενο διάστημα», είπε.

Ο Πρόεδρος υπογράμμισε ότι αυτή η κινητικότητα δεν είναι τυχαία, αλλά αποτέλεσμα πολιτικής ευθύνης, συνέπειας και μεθοδικότητας, βασισμένη σε συγκεκριμένο σχεδιασμό.

Τέλος, παρά τις δυσκολίες και προκλήσεις που αναγνωρίζει πλήρως, ο Πρόεδρος δεσμεύτηκε ότι η προσπάθεια για βιώσιμη και λειτουργική λύση θα συνεχιστεί, πάντα σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες και οι προοπτικές της Κύπρου.