Γράφει η Μαρία Δεδούση

Στην παγκόσμια Ιστορία, που έχει γραφτεί κατά ένα μεγάλο μέρος της μέσα από πολέμους, συνήθως συνέβαινε το εξής: Οι λαοί, αμυνόμενοι και επιτιθέμενοι εξίσου, αντιμετώπιζαν ο ένας τον άλλον έμπλεοι «εθνικού φρονήματος» και ανθρώπινου δυναμικού· ανθρώπινα λεφούσια έπεφταν στις μάχες χωρίς να αμφισβητούν τη σκοπιμότητα. Αυτό που συνήθως δυσκολεύονταν να βρουν ήταν τα χρήματα για να αγοράσουν όπλα ή να στηρίξουν γενικώς τις πολεμικές τους προσπάθειες.

Η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε μια παράδοξη κατάσταση, όπου συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Λεφτά υπάρχουν (και αν δεν υπάρχουν, θα βρεθούν), όπλα μπορούμε να φτιάξουμε (και αν δεν φτιάξουμε, θα αγοράσουμε) και, τέλος πάντων, δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι λαοί της ηπείρου δεν φαίνονται διατεθειμένοι να την υπερασπιστούν.

Σε μεγάλο βαθμό αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος. Οι μεταπολεμικές γενιές, παρά την ιδεολογική αντιπαράθεση του Ψυχρού Πολέμου, μεγάλωσαν με την αντίληψη ότι «οι Ρώσοι  είναι φίλοι μας» λόγω του κοινού αντιφασιστικού μετώπου του Β’ ΠΠ. Παράλληλα, η ψευδαίσθηση περί «Τέλους της Ιστορίας» παραμένει ζωντανή: βρίσκονται πλέον εν ζωή ελάχιστοι από τους ανθρώπους που έζησαν τον πόλεμο. Οι υπόλοιποι μεγαλώσαμε σε ειρήνη· μια ειρήνη που κρεμόταν διαρκώς από μια κλωστή μεν, ειρήνη παρ’ όλα αυτά, η οποία πιστέψαμε ότι θα κρατούσε για πάντα.

Ειδικά η περίπτωση της Ευρώπης είναι ιδιαίτερη: Αν και σε γενικές γραμμές η ιδεολογία που στέκεται απέναντι στους πολέμους είναι η διεθνιστική, σε εμάς το βασικό εμπόδιο στο να αντιληφθούμε την ανάγκη για κοινή άμυνα είναι ο εθνικισμός. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα έχει αποτύχει να δώσει στους λαούς που το αποτελούν μια κοινή ταυτότητα που να υπερβαίνει ή έστω να συνυπάρχει επί ίσοις όροις με την εθνική.

Δεν φταίνε απόλυτα οι λαοί γι’ αυτό. Από τη μια οι παλιοί ανταγωνισμοί ανάμεσα στα «μεγάλα» ευρωπαϊκά κράτη δεν έχουν προλάβει να απορροφηθούν από την κοινή πορεία και συνεχίζουν να κυριαρχούν στο ευρύτερο σκηνικό. Από την άλλη, συχνά το κοινό αυτό οικοδόμημα στράφηκε εναντίον των πιο αδύναμων μελών του, ή τουλάχιστον δεν τα υποστήριξε όπως θα όφειλε. Συνεπεία αυτού, συχνά οι λαοί της Ευρώπης αντιμετωπίζουν τις Βρυξέλες ως «εχθρό» και όχι ως το κοινό τους σπίτι. Και αυτό φέρνει στην εξουσία διάφορους λαϊκιστές και «ευρωσκεπτικιστές», οι οποίοι μένουν μεν στην Ευρώπη, την υποσκάπτουν δε σταθερά.

Η ανάγκη για ενιαία άμυνα μάς βρίσκει σε μια περίοδο που η μισή Ευρώπη προσπαθεί να πείσει την άλλη μισή ότι το συμφέρον μας είναι να παραμείνουμε μαζί. Κάτι που κανένας λογικός άνθρωπος δεν θα αμφισβητούσε, όχι επειδή η Ευρώπη έχει δώσει απαντήσεις σε όλα μας τα προβλήματα ή επειδή μας διαχειρίζεται σωστά, αλλά επειδή όταν στο δάσος περιδιαβαίνει ο κακός λύκος δεν βγαίνεις μόνος από το σπίτι, ακόμη κι αν μέσα σε αυτό τσακώνεσαι με τα άλλα γουρουνάκια.

Υπάρχει πράγματι κακός λύκος στο παραμύθι ή είναι εφεύρημα; Η απάντηση ίσως έρχεται εμπειρικά: δεν είναι διόλου παράξενο ότι οι μόνοι λαοί που δείχνουν πρόθυμοι –αν όχι ανυπόμονοι– να κτίσουμε αυτήν την κοινή άμυνα είναι κάποιοι από εκείνους που συνορεύουν με τη Ρωσία· αυτοί ξέρουν πολύ καλά τι περιδιαβαίνει στο δάσος. Ορισμένοι από αυτούς δεν θέλουν να το ξαναδούν μπροστά τους και άλλοι προτιμούν να το κατευνάσουν· και οι δύο αντιδράσεις φανερώνουν φόβο.

Το μεγάλο ερώτημα, που ίσως παραμείνει αναπάντητο, είναι αν η Ευρώπη θα μπορούσε ποτέ να προχωρήσει σε πολιτική ολοκλήρωση. Δεν είναι απλό να απαντηθεί, διότι υπάρχουν πλεονεκτήματα αλλά και πολύ σοβαροί φόβοι και εμπόδια. Εν προκειμένω, ένα βασικό πλεονέκτημα θα ήταν η ταχύτερη λήψη αποφάσεων σε ζητήματα όπως η κοινή άμυνα. Και η καλλιέργεια μιας κοινής αντίληψης των λαών: εάν απειλείται μια ευρωπαϊκή χώρα, απειλείσαι και εσύ. Το οποίο ισχύει έτσι κι αλλιώς, απλώς αρνούμαστε να το εμπεδώσουμε.

Υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη –και στην Ελλάδα, φυσικά– άνθρωποι που πιστεύουν είτε ότι η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αποτελεί απειλή και όλα αυτά είναι ένας «μύθος» για να μας βάλουν να πληρώσουμε τα εξοπλιστικά, είτε ότι καλώς μας απειλεί, διότι αν ο ρωσικός ιμπεριαλισμός νικήσει τον Δυτικό ιμπεριαλισμό θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Το γεγονός και μόνο ότι μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα αυτές τις απόψεις θα έπρεπε να τους βάζει σε σκέψεις: Στην «καλή Ρωσία» θα πήγαιναν διακοπές. Στον Αρκτικό Κύκλο.

Βέβαια, όλοι εμείς που τα κουβεντιάζουμε αυτά, σε όποιο ιδεολογικό στρατόπεδο και αν ανήκουμε, δεν θα πάμε να πολεμήσουμε. Θα πάνε τα παιδιά μας. Θα ήθελα να πάει το παιδί μου στο μέτωπο; Η απάντηση είναι, θεωρώ, προφανής. Πλην ελαχίστων, κανείς δεν θέλει οποιονδήποτε πόλεμο. Στον κόσμο που ζούμε, όμως, η αποτροπή κτίζεται με δύο τρόπους: την ισχυρή διπλωματία και την εξίσου ισχυρή άμυνα. Κανένας επιτιθέμενος δεν σταμάτησε ποτέ επειδή ο αμυνόμενος τού είπε «ο πόλεμος είναι κακό πράγμα, πάρε δυο-τρεις χώρες και έλα να πιούμε τσάι».

Η Ευρώπη δεν αρκεί να τα υπενθυμίζει όλα αυτά, όμως, ούτε να μας κουνάει το δάχτυλο για την επικείμενη απειλή. Χωρίς την έμπρακτη ενίσχυση της κοινής συνείδησης και κυρίως της αίσθησης κοινού συμφέροντος θα παραμείνουμε απλώς πλούσιοι, οπλισμένοι  και αδύναμοι· θα φοβόμαστε τον κακό λύκο αλλά θα είμαστε κατακερματισμένοι και ανέτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε.

Πηγή: Protagon.gr

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα μετά το τελεσίγραφο που απηύθυνε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ζητώντας άμεση αποδοχή του αμερικανικού σχεδίου για την ειρήνευση στην Ουκρανία.

Το σχέδιο των 28 σημείων παραβιάζει τις «κόκκινες γραμμές» του Κιέβου, με ορισμένους αναλυτές να υποστηρίζουν ότι στην ουσία πρόκειται για την «wish list» του Κρεμλίνου. Η πρόταση φαίνεται να παραχωρεί στη Ρωσία μεγάλα τμήματα του ουκρανικού εδάφους και περιορίζει τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, παρέχοντας ταυτόχρονα στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας, αν και χωρίς παρουσία δυτικών στρατευμάτων.

Ο Ουκρανός πρόεδρος έχει προθεσμία μέχρι τις 27 Νοεμβρίου για να απαντήσει, αναγνωρίζοντας ο ίδιος την κρισιμότητα της κατάστασης και προειδοποιώντας χθες ότι η χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές στην ιστορία της. Στο διάγγελμά του, ο Ζελένσκι αποκάλυψε το βασικό του δίλημμα, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τους ηγέτες της Γερμανίας, της Βρετανίας και της Γαλλίας, οι οποίοι φαίνεται να δηλώνουν ότι η Ευρώπη δεν θα υποστηρίξει το προτεινόμενο ειρηνευτικό σχέδιο με την τρέχουσα μορφή του.

«Ο Ζελένσκι βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση: δεν μπορεί ούτε να αποδεχθεί το σχέδιο — δεδομένου ότι διακυβεύονται η αξιοπρέπεια και η κυριαρχία της χώρας — ούτε να το απορρίψει χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση με την Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ καθοδηγούν τη διαδικασία, η Ευρώπη αρνείται την ουσία, και η Ουκρανία βρίσκεται παγιδευμένη στη μέση», συνοψίζει ο Μπαλάζ Γιαράμπικ του R.Politik.

Σύμφωνα με τον αναλυτή, ο Ζελένσκι «τρέχει» αυτήν την περίοδο μια στρατηγική αναμονής, προσπαθώντας να κερδίσει χρόνο. Ωστόσο, το περιθώριο ελιγμών του μειώνεται εξαιτίας της στρατιωτικής πίεσης στο πεδίο, της πολιτικής αστάθειας στο εσωτερικό, της δημοσιονομικής εξάντλησης και των αντικρουόμενων μηνυμάτων ΗΠΑ–ΕΕ για την ειρήνη.

Ο αναλυτής εντοπίζει δύο κρίσιμα σημεία καμπής:

• το νότιο μέτωπο, όπου η Ουκρανία δεν μπορεί να σταθεροποιήσει τη γραμμή

• την απόφαση της ΕΕ που αναμένεται τον Δεκέμβριο για τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία θεωρούνται «το τελευταίο χαρτί της Ευρώπης».

«Εάν ο μηχανισμός καταρρεύσει, το Κίεβο χάνει την οικονομική του σανίδα σωτηρίας. Εάν εγκριθεί, η Ουκρανία κερδίζει χρόνο — μήνες όχι χρόνια», εκτιμά ο ίδιος.

Τα φωτεινά σημεία

Παρά το γεγονός ότι το αμερικανικό σχέδιο ικανοποιεί πολλά ρωσικά αιτήματα, αρκετοί αναλυτές εντοπίζουν θετικά στοιχεία, σημειώνοντας ότι πρόκειται για προσχέδιο και συνεπώς μπορεί να τροποποιηθεί.

«Το σχέδιο απαιτεί πολύ περισσότερη δουλειά και συνεπώς η κατάπαυση του πυρός θα καθυστερήσει. Μόλις οι δύο πλευρές εκφράσουν αντιρρήσεις και ζητήσουν τροποποιήσεις, θα υπάρξουν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις, οδηγώντας σε επιπλέον καθυστερήσεις. Το πλεονέκτημα είναι ότι ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επιτρέπει να εντοπιστούν οι παγίδες, χωρίς να παρέχει απαραίτητα τρόπους να ξεπεραστούν», σχολιάζει ο καθηγητής Λόρενς Φρίντμαν.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για το Κίεβο αφορά την παραχώρηση στη Ρωσία ολόκληρης της περιοχής του Ντονμπάς, την οποία το Κρεμλίνο δεν έχει καταλάβει πλήρως. Οι αναλυτές του Atlantic Council χαρακτηρίζουν την ιδέα «ανόητη», καθώς συνιστά «ανταμοιβή του επιτιθέμενου». Την ίδια στιγμή, η διατύπωση περί εγγυήσεων ασφαλείας κρίνεται «πιθανώς θετική», ενώ μια ισχυρή διμερής εγγύηση από τις ΗΠΑ «θα αποτρέψει μελλοντική ρωσική επιθετικότητα, αφού οι Ρώσοι φοβούνται τον αμερικανικό στρατό».

Όπως εξηγούν, η συμφωνία ακυρώνεται εάν η Ρωσία επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία. Αναφέρουν επίσης ότι η εμπειρία από προηγούμενες κακές αρχικές προτάσεις των ΗΠΑ — όπως η συμφωνία για τα ορυκτά — μετατράπηκε τελικά σε λογική συμφωνία με πλεονέκτημα για τις σχέσεις ΗΠΑ–Ουκρανίας.

Στο ίδιο πλαίσιο, ο καθηγητής Μαρκ Γκαλεότι, ειδικός στη Ρωσία, υποστηρίζει ότι το κακογραμμένο και ελλιπές κείμενο του αμερικανικού σχεδίου δεν ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση της Ουκρανίας. Αντιθέτως, οι προτάσεις Τραμπ μπορούν να λειτουργήσουν ως σημείο εκκίνησης.

Στα θετικά σημεία του σχεδίου περιλαμβάνονται:

• Η αναγνώριση του de facto ελέγχου των κατεχόμενων εδαφών από τη Ρωσία, παρακάμπτοντας την ανάγκη για συνταγματικό δημοψήφισμα στην Ουκρανία ή επίσημη αποδοχή από την ΕΕ, χωρίς να αποκλείεται μελλοντική ειρηνική επανένωση.

• Ο περιορισμός του ουκρανικού στρατού σε 600.000 στρατιώτες, αριθμός που δεν αφήνει την Ουκρανία ανυπεράσπιστη.

• Η σταδιακή άρση κυρώσεων και η δυνατότητα αξιοποίησης 100 δισ. δολαρίων από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια για ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

• Οι εγγυήσεις ασφαλείας και η προοπτική ένταξης στην ΕΕ, που παρέχει καλύτερες εγγυήσεις από το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με την Άννα Αρουτουνιάν.

Η ίδια αναλύτρια εκτιμά ότι ο Ζελένσκι πιθανότατα θα απορρίψει την αμερικανική πρόταση, καθώς το σκάνδαλο διαφθοράς στην Ουκρανία μειώνει την ικανότητά του να «πουλήσει» μια κακή συμφωνία στο κοινό.

Οι αναλυτές του Atlantic Council επισημαίνουν ότι η Ουκρανία βρίσκεται σε δύσκολη θέση, διότι η απόρριψη του σχεδίου μπορεί να προκαλέσει θυμό του Τραμπ και περαιτέρω απόσυρση υποστήριξης από τις ΗΠΑ. Στόχος του Κιέβου πρέπει να είναι να αποφευχθεί η καταστροφική έκβαση του σχεδίου και η ευθύνη για πιθανή αποτυχία. Εάν καταλήξουν σε συμφωνία, η κυβέρνηση Τραμπ θα πρέπει να υποβάλει το σχέδιο στη Γερουσία για επικύρωση, στέλνοντας μήνυμα ενότητας σε Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, εξασφαλίζοντας τις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία.

Το παράδοξο για τη Ρωσία

Η Μόσχα εμφανίζεται σε αμηχανία. Ο Πρόεδρος Πούτιν δήλωσε την Παρασκευή ότι το σχέδιο των ΗΠΑ θα μπορούσε να θέσει τα θεμέλια για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας ότι η Μόσχα έλαβε αντίγραφο του σχεδίου.

«Πιστεύω ότι θα μπορούσε να θέσει τα θεμέλια για τελική ειρηνευτική συμφωνία», τόνισε. Ωστόσο, σύμφωνα με την αναλύτρια Τατάνια Στανόβαγια, το σχέδιο δεν ανταποκρίνεται στα όνειρα της Ρωσίας.

Η διατύπωση δείχνει παρανόηση του τρόπου με τον οποίο η Μόσχα διατυπώνει τις θέσεις της. Αν και περιλαμβάνει σημαντικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία, απαιτεί από τη Μόσχα να εγκαταλείψει προηγούμενους όρους, όπως τη ριζική μείωση των ουκρανικών δυνάμεων ή μέρη των αλλαγών στην πολιτική ζωή της χώρας.

«Η διατύπωση μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα για τη Μόσχα, καθώς αντιστοιχεί σε αστήρικτες υποσχέσεις που απαιτούν δεσμεύσεις της Δύσης (ΝΑΤΟ). Δεν σημαίνει ότι ο Πούτιν θα απορρίψει το σχέδιο, αλλά θα επιμείνει σε σχολαστική επεξεργασία των διατυπώσεων και καταγραφή κάθε δέσμευσης», εξηγεί.

Έτσι δημιουργείται ένα παράδοξο για τη Ρωσία: παρά το γεγονός ότι έχει λάβει πολλά από αυτά που ήθελε, καλείται τώρα να διαχειριστεί ένα σχέδιο που μπορεί να θεωρήσει θεμελιωδώς αβάσιμο και αναξιόπιστο.

ΠΗΓΗ: ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ .gr

Οι επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό μετά τη συνάντηση της Πέμπτης ανάμεσα στους δύο ηγέτες διαμορφώνουν ένα σύνθετο σκηνικό, στο οποίο η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να διατηρήσει το θετικό κλίμα, την ώρα που η τουρκοκυπριακή πλευρά επανέρχεται με δημόσιες αιχμές και πρόσθετες «μεθοδολογικές» προϋποθέσεις. Στο επίκεντρο βρίσκονται ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς Μενέλαος Μενελάου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Tufan Erhürman, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης και η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Maria Angela Holguin, η οποία αναμένεται εκ νέου στο νησί τις επόμενες ημέρες.

Ο Μενέλαος Μενελάου, μιλώντας στο Omega TV, σκιαγράφησε τα επόμενα βήματα της διαδικασίας. Όπως εξήγησε, βασικός στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς παραμένει η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο στο οποίο διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017, με πλήρη διαφύλαξη του κεκτημένου – τόσο των συγκλίσεων όσο και των έξι σημείων του Γενικού Γραμματέα. Στο πλαίσιο αυτό, το επόμενο διάστημα αναμένεται να αρχίσουν συναντήσεις των δύο διαπραγματευτών, του ίδιου και του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή Mehmet Dana, με στόχο να προετοιμάσουν το έδαφος για την επόμενη «διευρυμένη» συνάντηση.

Σύμφωνα με τον Μενελάου, η επίσκεψη της Maria Angela Holguin στη Λευκωσία στις αρχές Δεκεμβρίου, καθώς και οι επαφές της σε Αθήνα και Άγκυρα, θα αποτελέσουν κρίσιμη φάση της προεργασίας. Η απεσταλμένη του ΟΗΕ αναμένεται να έχει χωριστές συναντήσεις με τον Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Tufan Erhürman, αλλά και με άλλους εμπλεκόμενους παράγοντες, ώστε –όπως είπε– «να πάμε στην επόμενη διευρυμένη με σαφέστερο πλαίσιο και προοπτική ουσιαστικών αποτελεσμάτων». Υπενθύμισε ότι στις δύο προηγούμενες διευρυμένες συναντήσεις, τον Μάρτιο και τον Ιούλιο, δεν υπήρξε διέξοδος σε θέματα ουσίας λόγω της επιμονής της τουρκικής πλευράς στη «κυριαρχική ισότητα» και στα δύο κράτη, θέσεις που βρίσκονται εκτός του συμφωνημένου πλαισίου της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ο Μενελάου εντόπισε ωστόσο μια πρώτη διαφορά στην πρόσφατη ρητορική του Tufan Erhürman σε σχέση με τον προκάτοχό του, σημειώνοντας ότι η αναφορά στην «κυριαρχική ισότητα» φαίνεται να αντικαθίσταται από τον όρο «πολιτική ισότητα». Όπως εξήγησε, η πολιτική ισότητα «είναι έννοια που εντάσσεται στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας», σε αντίθεση με την κυριαρχική ισότητα, η οποία συνδέεται με λογική δύο κρατών. Παρά ταύτα, επισήμανε ότι οι μεθοδολογικές εισηγήσεις του Τουρκοκύπριου ηγέτη «εμπεριέχουν στοιχεία που πρέπει να ξεκαθαρίσουν», δείχνοντας πως εξακολουθεί να υπάρχει απόσταση μέχρι το σημείο όπου η επανέναρξη των συνομιλιών θα καταστεί πραγματικά απτή.

Στον αντίποδα, ο Tufan Erhürman, με δημόσια ανάρτησή του, επέλεξε να απαντήσει στις δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη κατά την τελετή απονομής μεταλλίων στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου στη Μαλούντα, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε διαμηνύσει ότι «για εμάς λύση του Κυπριακού χωρίς αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή» και ότι λύση μπορεί να υπάρξει «μόνο με κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση του τουρκικού στρατού».

Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης υποστήριξε ότι στη συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη την προηγουμένη, οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει να αποφύγουν δημόσιες δηλώσεις μέσω των ΜΜΕ, ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο εποικοδομητικό κλίμα. Όπως υποστήριξε, η συμφωνία αυτή «παραβιάστηκε» με τη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «άκυρη και ανυπόστατη». Παράλληλα, κατηγόρησε την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι δεν μπορεί να διαμορφώνει θέσεις χωρίς τη βούληση του «τουρκοκυπριακού λαού», τον οποίο περιέγραψε ως έναν από τους δύο «ισότιμους συνιδρυτές εταίρους» του νησιού, ασκώντας κριτική και για τις αμυντικές συμφωνίες που η Λευκωσία έχει υπογράψει με κράτη που δεν είναι εγγυήτριες δυνάμεις.

Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την πλευρά της, επιχειρεί να κρατήσει χαμηλούς τόνους, επιμένοντας ότι το θετικό κλίμα που δημιουργήθηκε κατά τη συνάντηση της Πέμπτης δεν πρέπει να μείνει «στο τυπικό επίπεδο», αλλά να μετατραπεί σε επόμενο βήμα. Ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Αντωνίου, σε δηλώσεις του, υπογράμμισε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά «δεν πρόκειται να δεχθεί οποιαδήποτε προσέγγιση οδηγεί σε λογική δύο χωριστών κρατών», αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι η επιμονή του Erhürman να τίθεται θέμα αλλαγής του στάτους κβο για τους Τουρκοκυπρίους, σε περίπτωση αποτυχίας του διαλόγου με ευθύνη της ελληνοκυπριακής πλευράς, «υπηρετεί αυτή τη λογική».

Ο Αντωνίου σημείωσε ότι προσεγγίσεις του τύπου «ας δούμε από τώρα ποια θα είναι η επόμενη μέρα αν δεν υπάρξει κατάληξη» δεν βοηθούν τον διάλογο και τόνισε πως η Λευκωσία αποφεύγει να σχολιάσει οτιδήποτε θα μπορούσε να υπονομεύσει την προσπάθεια, «δηλητηριάζοντας το κλίμα» εξαρχής. Παράλληλα, χαρακτήρισε «θετική και δημιουργική» τη συνάντηση των δύο ηγετών, προσθέτοντας ότι «δεν είμαστε εκεί που ήμασταν πριν» και ότι η συνάντηση «επιτρέπει να συνεχίσουμε, υπό προϋποθέσεις, ώστε η συνέχεια να αποδειχθεί πιο δημιουργική».

Σε πιο τεχνοκρατικό επίπεδο, ο Μενέλαος Μενελάου επανήλθε, υπογραμμίζοντας ότι «υπάρχει δρόμος» μέχρι την ουσιαστική επανέναρξη της διαδικασίας. Μίλησε για ανάγκη «εξαντλητικής προεργασίας» πριν από την επόμενη διευρυμένη συνάντηση, ώστε αυτή να μην περιοριστεί σε μια τυπική ανταλλαγή θέσεων, αλλά να οδηγήσει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Ως προς τις προϋποθέσεις και τη μεθοδολογία που θέτει η τουρκοκυπριακή πλευρά, υπογράμμισε ότι γνώμονας πρέπει να είναι η διαμόρφωση πλαισίου εντός του συμφωνημένου παραμέτρου της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, κάτι που –όπως υπενθύμισε– η ελληνοκυπριακή πλευρά επαναλαμβάνει σταθερά έναντι των θέσεων για λύση δύο κρατών.

Ο διαπραγματευτής αναφέρθηκε και στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, σημειώνοντας ότι θα γίνει νέα προσπάθεια προώθησής τους, με άξονα και τη διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης. Τα ΜΟΕ, σύμφωνα με τη Λευκωσία, εντάσσονται στην ευρύτερη στρατηγική δημιουργίας ενός κλίματος που θα διευκολύνει την επιστροφή σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο στον εσωτερικό τουρκοκυπριακό διάλογο πρόσθεσε, τέλος, ο Τουρκοκύπριος δήμαρχος Λευκωσίας Mehmet Harmanci. Αν και δήλωσε ότι στηρίζει τις συνολικές προσπάθειες του Tufan Erhürman, εξέφρασε επιφυλάξεις για μέρος των προϋποθέσεων που θέτει ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, καλώντας να «χαλαρώσουν όσο μπορούν» οι όροι, προκειμένου να υπάρξει πραγματική πρόοδος. Διαφορετικά, όπως είπε χαρακτηριστικά, «θα υπάρξουν δυσκολίες».