Γραφεί ο Κώστας Βέργος

Το Πολυτεχνείο δεν ανέτρεψε τη δικτατορία. Την κλόνισε . Η δεύτερη χούντα, απόλυτα συνδεδεμένη με την πρώτη, ολοκλήρωσε την πορεία της προηγούμενης. Ήταν πρακτικά αναπόφευκτο ότι θα οδηγούσε —με ή χωρίς αμερικανική ενθάρρυνση— στην Κυπριακή Τραγωδία του 1974. Είχε προηγηθεί η απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο τον Νοέμβριο του 1967, ύστερα από πίεση της Τουρκίας και υπόδειξη των ΗΠΑ. Παράλληλα, η χούντα συνωμοτούσε εναντίον του νόμιμου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, καλλιεργώντας συνθήκες εμφύλιας σύγκρουσης και βίας. Η τελική πράξη της προδοσίας είχε ήδη δρομολογηθεί.

Το Πολυτεχνείο δεν ανέτρεψε τη χούντα. Έθεσε, όμως, τέλος στη δήθεν «φιλελευθεροποίηση» Μαρκεζίνη. Το «σύνταγμα» του 1973 προέβλεπε ότι ο «Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας» —με θητεία έως την 1η Ιουνίου 1981— θα ήταν ο ήδη «προσωρινός Πρόεδρος και Πρωθυπουργός» Γεώργιος Παπαδόπουλος, δηλαδή ο επικεφαλής του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Οι σχεδιαζόμενες εκλογές του Μαρκεζίνη αφορούσαν μόνο τη Βουλή και την Κυβέρνηση, όχι την Προεδρία. Η θέση του Προέδρου διασφάλιζε μια «μεταπολίτευση» που θα νομιμοποιούσε τους πραξικοπηματίες, καθιστώντας την εκτροπή σχεδόν «δικαιωμένη» και προσφέροντας ηθικό έρεισμα σε κάθε μελλοντική παρέμβαση του στρατού ενάντια στον «εσωτερικό εχθρό». Θα φτάναμε στο σημείο τα σχολικά βιβλία να εξακολουθούν να μιλούν για την «εθνοσωτήριο επανάσταση», συνοδευόμενα από τους παραληρηματικούς λόγους του δικτάτορα στην Ακαδημία Αθηνών.

Ο «Πρόεδρος» του συντάγματος του 1973 κρατούσε υπό τον έλεγχό του στρατό, αστυνομία και εξωτερική πολιτική, διόριζε και απέλυε Πρωθυπουργό και Υπουργικό Συμβούλιο, συγκλήσεις και αναβολές της Βουλής, επικύρωση και δημοσίευση νόμων, ενώ σε «έκτακτες περιστάσεις» μπορούσε να εκδίδει νομοθετικά διατάγματα. Είχε καθοριστικό ρόλο στη δημόσια διοίκηση και στον προϋπολογισμό — ιδιαίτερα του στρατού. Στη δικαιοσύνη μπορούσε να χορηγεί χάρη, αμνηστία, να πραγματοποιεί διορισμούς και μεταθέσεις δικαστικών. Και, ειρωνικά, το κείμενο διευκρίνιζε στο τέλος ότι ο Πρόεδρος «δεν έχει άλλες αρμοδιότητες πέραν όσων ρητώς ορίζει το Σύνταγμα»…

Ο Μαρκεζίνης, ιστορικό πολιτικό στέλεχος της Δεξιάς και φέρελπις διαχειριστής μιας παραμορφωμένης «μεταπολίτευσης», επιχείρησε να προσεγγίσει πολιτικούς αρχηγούς για να τους πείσει να συμμετάσχουν στις εκλογές. Βρήκε συνομιλητές τόσο στη Δεξιά όσο και στην Αριστερά, αλλά πραγματική στήριξη μόνο σε ορισμένους δεξιούς κύκλους. Σταθερή υπήρξε η έντονα αρνητική στάση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και της Ελένης Βλάχου, που θεωρούσαν ασυμβίβαστη τη νομιμοποίηση της χούντας μέσω Μαρκεζίνη. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ είχε μάλιστα χαρακτηρισθεί ως «γεφυροποιός» μεταξύ χούντας και Καραμανλή.

Η αντίσταση κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ήταν περιορισμένη, αλλά γι’ αυτό ακριβώς ηρωική. Καταστολή, βασανιστήρια, εξορίες σημάδεψαν την περίοδο. Η εξέγερση της Νομικής (Φεβρουάριος 1973) και η εξέγερση του Πολυτεχνείου (Νοέμβριος 1973) αποτέλεσαν κορυφαίες εκδηλώσεις λαϊκής αντίστασης, κυρίως από τη νεολαία — τη γενιά που σήμερα διανύει την όγδοη δεκαετία της ζωής της. ΠΑΜ, ΠΑΚ, Δημοκρατική Άμυνα, ΚΚΕ, ΚΝΕ, ΚΚΕ Εσωτερικού, Ρήγας Φεραίος, ΕΚΚΕ, ΟΜΛΕ, Αντι-ΕΦΕΕ, Κίνημα Ναυτικού αποτελούν μέρος του μωσαϊκού των αντιστασιακών οργανώσεων. Εξέχουσες μορφές της περιόδου υπήρξαν οι Αλέξανδρος Παναγούλης, Κώστας Γεωργάκης, π. Πυρουνάκης, Νίκος Ψαρουδάκης, Βάσω Κατράκη και άλλοι — φωτεινές εξαιρέσεις σε μια εποχή σκοταδιού.

Χαρακτηριστική είναι η κυνική δήλωση του Πατακού, ενός από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος: «Ένα φου να μας κάνατε τότε, θα πέφταμε». Εκείνο το «φου» όμως προϋπέθετε μαζικό λαϊκό κίνημα και παρουσία στο Σύνταγμα, μπροστά στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Τέτοιο ξέσπασμα δεν υπήρξε. Μετά το «1-1-4», τα Ιουλιανά και την αποσταθεροποίηση της Αποστασίας, η κοινωνία είχε κουραστεί, είχε αποτραβηχτεί προς τα μέσα. Μια δεκαετία πολιτικής, πολιτιστικής και καλλιτεχνικής άνθησης έκλεισε με επτά χρόνια σκοταδιού. Όχι οι προσδοκίες, αλλά οι πιο σκοτεινοί εφιάλτες επρόκειτο να επικρατήσουν.

ΥΓ: Ο Γιώργος Σεφέρης, μεγάλος ποιητής και διεθνής πνευματική μορφή, το 1969 προέβη σε δημόσια δήλωση μέσω BBC:
«Δεν έχω δημοσιεύσει τίποτα στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία. Μήνες τώρα, αισθάνομαι ολοένα πιο επιτακτικά το χρέος να πω έναν λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας… [Το καθεστώς] είναι ολωσδιόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο λαός μας. Είναι κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης… Όλοι το κατάλαβαν πια: στις δικτατορίες η αρχή φαίνεται εύκολη, αλλά η τραγωδία είναι αναπόφευκτη στο τέλος… Βλέπω τον γκρεμό προς τον οποίο μας οδηγεί η καταπίεση που σκέπασε τον τόπο…»

ΠΗΓΗ: MILITAIRE. gr

Καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ αυξάνει την αμερικανική πίεση στη συριακή κρίση, η Ουάσιγκτον εξετάζει κατά πόσο η επιρροή της μπορεί να μετατρέψει μια σειρά εύθραυστων εκεχειριών σε σταθερή και διαρκή ειρήνη.

Αφότου το κυβερνών τουρκικό κόμμα γνώρισε βαριά ήττα από το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) στις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου 2024, ο Ταγίπ Ερντογάν ξεκίνησε μυστικό διάλογο με τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Στόχος του ήταν διπλός: αφενός να διαρρήξει τη συνεργασία CHP–DEM που συνέβαλε στην επικράτηση της αντιπολίτευσης, και αφετέρου να αξιοποιήσει τη στήριξη του φιλοκουρδικού DEM σε νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα του επέτρεπαν να επιδιώξει τρίτη προεδρική θητεία μετά το 2028. Η κίνηση αυτή — η οποία έγινε δημόσια από τον εθνικιστή σύμμαχο του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, τον Οκτώβριο του 2024 — παρουσιάστηκε στην τουρκική κοινή γνώμη ως προσπάθεια οικοδόμησης μιας Τουρκίας «χωρίς τρομοκρατία».

Στο πλαίσιο αυτό, το σχέδιο προέβλεπε έναν συνδυασμό επιδιώξεων του τουρκικού κράτους ασφαλείας και των προσωπικών πολιτικών φιλοδοξιών του Ερντογάν, με περιορισμένα οφέλη για τους Κούρδους. Το PKK θα έθετε τέλος στον τεσσαρακονταετή ένοπλο αγώνα του και θα αυτοδιαλυόταν, αποφεύγοντας την εθνικιστική έκρηξη που το 2015 είχε οδηγήσει σε κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών.

Σε αντάλλαγμα, ο Οτζαλάν και όσοι μαχητές πληρούσαν τις προϋποθέσεις θα λάμβαναν αμνηστία και νομικές εγγυήσεις. Η πίεση προς τους εκλεγμένους Κούρδους αξιωματούχους και οι περιορισμοί στην πολιτιστική έκφραση θα χαλάρωναν. Το πιο σημαντικό αντάλλαγμα θα ήταν η άτυπη αποδοχή από την Άγκυρα του κουρδικού θύλακα στη βορειοανατολική Συρία — μιας περιοχής την οποία η Τουρκία επί χρόνια επιδίωκε να αποδυναμώσει. Αυτό φαίνεται πως συνέβαλε καθοριστικά στην απόφαση του PKK να συμμορφωθεί. Στις 12 Μαΐου το PKK ανακοίνωσε επίσημα τον αφοπλισμό και τη διάλυσή του. «Η μητέρα θυσιάζεται για το παιδί» ήταν ο χαρακτηρισμός του Ιρακινοκουρδικού ακαδημαϊκού Μπαγιάρ Ντόσκι στο Al-Monitor.

Είκοσι μήνες αργότερα, όμως, οι ισορροπίες έχουν ανατραπεί λόγω των ταχέων εξελίξεων στη Συρία, οι οποίες αναζωογόνησαν τις αμερικανοσυριακές σχέσεις μετά από δεκαετίες ψυχρότητας. Το 2015 η άρνηση των Κούρδων της Συρίας να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της Άγκυρας να ενταχθούν στους σουνίτες αντάρτες κατά του Μπασάρ αλ-Άσαντ ήταν ένας βασικός λόγος για την αποτυχία του τότε διαλόγου και την επανέναρξη του τουρκικού πολέμου κατά του PKK σε Ιράκ και Συρία. Σήμερα, το αδιέξοδο προκαλείται από τις αντικρουόμενες θέσεις σχετικά με το μέλλον των Κούρδων της Συρίας υπό τον νέο Σύρο ηγέτη, Αχμέντ αλ-Σαράα. Χωρίς συμφωνία ανάμεσα σε Άγκυρα, PKK, Δαμασκό και SDF — με τους τελευταίους να έχουν ιστορικούς δεσμούς με το PKK — καμία από τις δύο παράλληλες διαδικασίες (τουρκοκουρδική και συροκουρδική) δεν μπορεί να προχωρήσει, και από τουρκικής πλευράς η συριακή εκκρεμότητα προηγείται.

Όσο το αδιέξοδο συνεχίζεται, αυξάνεται ο κίνδυνος κατάρρευσης των εκεχειριών Τουρκίας–PKK και Τουρκίας–SDF, με πιθανή εμπλοκή των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων. Αυτό θα άφηνε χώρο στο Ισλαμικό Κράτος, σε υπολείμματα του καθεστώτος Άσαντ και σε άλλους αποσταθεροποιητικούς δρώντες να επανέλθουν.

Για τους Κούρδους και τη Δαμασκό, μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τη δύναμη να ξεμπλοκάρουν το ζήτημα. Παρά τη μακρόχρονη τουρκική αντίσταση σε αμερικανική ανάμιξη στο κουρδικό, η κυβέρνηση Τραμπ έχει στην πράξη αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα, σημειώνοντας ήδη απτά αποτελέσματα. Η ιστορική συνάντηση του Σαράα στις 10 Νοεμβρίου με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο έδωσε νέα δυναμική στις συνομιλίες, ιδίως καθώς ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν βρέθηκε για σύντομο διάστημα στην αίθουσα.

Πολλοί Κούρδοι περίμεναν ξεχωριστή πρόσκληση λόγω της καίριας συμβολής τους στον πόλεμο κατά του ISIS και απογοητεύτηκαν από τον αποκλεισμό τους από τη συριακή αντιπροσωπεία. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν το γεγονός με συγκρατημένη αισιοδοξία. Η επίσκεψη Σαράα υποδηλώνει ότι «οι ΗΠΑ αποφάσισαν να αναλάβουν τον πλήρη έλεγχο του συριακού φακέλου», όπως δηλώνει μια καλά ενημερωμένη κουρδική πηγή. Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι η Ουάσινγκτον δεν θα επιτρέψει μονομερείς επιθέσεις Δαμασκού ή Άγκυρας κατά των Κούρδων. Ο Αμερικανός απεσταλμένος Τομ Μπάρακ δραστηριοποιείται εντατικά για να αποτραπεί ένα τέτοιο σενάριο. Στις αρχές Οκτωβρίου διαμεσολάβησε επιτυχώς εκεχειρία μεταξύ SDF και φιλοκυβερνητικών δυνάμεων στο Χαλέπι, έπειτα από σοβαρή κλιμάκωση. Παράλληλα πιέζει Δαμασκό και Κούρδους να υλοποιήσουν τη συμφωνία της 10ης Μαρτίου μεταξύ Σαράα και του αρχηγού των SDF, Μαζλούμ Κομπάνι, η οποία προβλέπει την ενοποίηση των SDF στον εθνικό στρατό.

Οι αιματηρές θρησκευτικές συγκρούσεις εις βάρος Αλαουιτών και Δρούζων ενίσχυσαν τη θέση των SDF, με τον Μπάρακ να αναγνωρίζει ότι το συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης του Σαράα είναι μη λειτουργικό. Ένα από τα πλέον σύνθετα ζητήματα — η στρατιωτική συγχώνευση των πολυεθνικών δυνάμεων των SDF, εκπαιδευμένων από το Πεντάγωνο, με τον Συριακό Εθνικό Στρατό — φαίνεται πως άρχισε να ξεμπλοκάρει τον περασμένο μήνα. Τότε ο Κομπάνι ανακοίνωσε ότι η Δαμασκός αποδέχθηκε τη δημιουργία μίας μεραρχίας και δύο ταξιαρχιών από δυνάμεις των SDF, που θα παραμείνουν αναπτυγμένες σε περίπου ένα τρίτο της συριακής επικράτειας που σήμερα ελέγχεται από τους Κούρδους. Σύμφωνα με το Al Arabiya, τρεις διοικητές των SDF — Λουκμάν Χαλίλ, Τζία Κομπάνι και Τζαμίλ Κομπάνι — έχουν οριστεί σε θέσεις στο συριακό Υπουργείο Άμυνας.

Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει πιθανό συμβιβασμό: οι SDF θα μπορούσαν να διατηρήσουν τις ομοιογενείς μονάδες τους υπό την ευρεία διοίκηση του υπουργείου, ενώ θα επέτρεπαν σε κυβερνητικές δυνάμεις να αναπτυχθούν σε τμήματα της πλούσιας σε πετρέλαιο επαρχίας Deir ez-Zor, στα ανατολικά του Ευφράτη — περιοχή στρατηγικής σημασίας λόγω της γειτνίασης με το Ιράκ και των φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών που δρουν εκεί. Παρ’ όλα αυτά, ανώτερη πηγή των SDF ξεκαθάρισε στο Al-Monitor ότι «δεν έχει αλλάξει τίποτα».

Οι SDF είχαν αρχικά προτείνει την είσοδο κυβερνητικών δυνάμεων και κρατικών λειτουργών με αντάλλαγμα τη συναπόφαση στην τοπική εξουσία και τη διατήρηση των θέσεων των διοικητών τους — πρόταση που η Δαμασκός απέρριψε. Η προσχώρηση της Συρίας στον διεθνή συνασπισμό κατά του ISIS, υπό αμερικανική ηγεσία, μπορεί ωστόσο να δημιουργήσει δίαυλους συνεργασίας μεταξύ SDF και του νέου εθνικού στρατού που προσπαθεί να συγκροτήσει ο Σαράα. Με εμπειρία άνω της δεκαετίας στη συνεργασία τους με τις ελίτ δυνάμεις των ΗΠΑ, οι SDF μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη τεχνογνωσία για τον συνεχιζόμενο αγώνα κατά του ISIS.

Αν και ο Μπάρακ δήλωσε πρόσφατα ότι οι συνομιλίες πηγαίνουν «εξαιρετικά καλά», μέχρι να υπάρξει επίσημη συμφωνία ενοποίησης είναι πρόωρο να θεωρηθεί κάτι δεδομένο. Στις παρούσες συνθήκες και οι δύο πλευρές δέχονται πίεση από την Ουάσινγκτον να προβάλλουν θετικά μηνύματα, ενώ η Τουρκία καλείται να μετριάσει την επιθετική ρητορική της απέναντι στους Κούρδους. Η βασική προτεραιότητα της αμερικανικής κυβέρνησης είναι η πλήρης άρση των εναπομεινάντων κυρώσεων κατά της Συρίας. Το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε σε νέα εξάμηνη αναστολή των κυρώσεων βάσει του Νόμου «Caesar», ενώ ο Τραμπ πιέζει το Κογκρέσο για οριστική κατάργησή τους.

Δεν αποτέλεσε έκπληξη ότι ο Κομπάνι δημοσίευσε ευχαριστήριο μήνυμα προς τον Τραμπ στο X, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη «για την ηγεσία του στη Συρία και για την ευκαιρία που δίνει στον συριακό λαό». Ωστόσο, μέλη του Κογκρέσου όπως ο Ρεπουμπλικανός Μπράιαν Μαστ αντιτίθενται στην άρση των κυρώσεων, ζητώντας πρώτα αποδείξεις ότι ο Σαράα προστατεύει τις μειονότητες. Παρότι ο Μαστ εξέδωσε θετικό σχόλιο μετά τη συνάντησή του με τον Σαράα, δεν έχει αλλάξει στάση. Δημόσιες αναλύσεις υποδεικνύουν ότι το Ισραήλ πιέζει συγγενείς πολιτικούς κύκλους στο Κογκρέσο να διατηρηθούν οι κυρώσεις μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία ασφάλειας με τη Συρία.

Οι Κούρδοι θεωρούν τις κυρώσεις σημαντικό μοχλό πίεσης κατά τη διαπραγμάτευσή τους με τη Δαμασκό αλλά και ασπίδα έναντι επιθετικών κινήσεων από την Τουρκία ή το καθεστώς. Όπως τόνισε πρόσφατα ο ανώτατος στρατιωτικός των SDF, Σιπάν Χέμο, χωρίς σαφείς εγγυήσεις για τα πολιτικά και πολιτισμικά δικαιώματα όλων των κοινοτήτων της χώρας — κατοχυρωμένα σε δημοκρατικό σύνταγμα — δεν πρόκειται να υπάρξει υποχώρηση.

Το μήνυμα, όπως σημειώνει Κούρδος πολιτικός στην Τουρκία, είναι σαφές: αν ο Σαράα δεν εγκαταλείψει τον αυταρχισμό του, οι Κούρδοι δηλώνουν έτοιμοι να αναλάβουν το κόστος.

Στην ουσία ποντάρουν στο ότι ο Σαράα θέλει να αποφύγει την αναζωπύρωση της σύγκρουσης, καθώς οι δυνάμεις του είναι αποδυναμωμένες και φοβάται την αντίδραση του Κογκρέσου. Πολλοί εκτιμούν επίσης ότι η επιθυμία του Ερντογάν να διατηρηθεί στην εξουσία κάνει την Άγκυρα πιο δεκτική σε συμβιβασμούς, ιδιαίτερα υπό αμερικανική πίεση.

Στο μεταξύ, χιλιάδες μαχητές του ISIS και οι οικογένειές τους κρατούνται σε φυλακές και στρατόπεδα υπό τον έλεγχο των SDF. Καμία από τις δυνάμεις της περιοχής — ούτε οι Ευρωπαίοι που ανησυχούν για νέο προσφυγικό κύμα — δεν επιθυμεί επιστροφή σε γενικευμένο πόλεμο στη Συρία. Επιπλέον, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και Ισραήλ θέλουν να περιορίσουν τον ρόλο της Τουρκίας στη Συρία και, για τον λόγο αυτό, διατηρούν διαύλους με τις SDF. Όλα αυτά ενισχύουν τη διαπραγματευτική θέση των Κούρδων.

Ωστόσο, η παρουσία του Φιντάν στο Λευκό Οίκο αποτελεί σαφές μήνυμα ότι, στα ζητήματα που αφορούν τις SDF, η κυβέρνηση Τραμπ θα κινηθεί σε ευθυγράμμιση με την Άγκυρα. Όπως σημείωσε ο Μπάρακ σε συνέδριο στο Μπαχρέιν, η Τουρκία «είναι εξαιρετικά σημαντική για το μέλλον της Συρίας». Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα αποδώσει εύσημα στον Ερντογάν για τον ρόλο του στη Συρία, αναγνωρίζοντάς του μάλιστα την «επιτυχή απομάκρυνση του προηγούμενου Σύρου ηγέτη».

Η αμερικανική συνεργασία με τις SDF υπήρξε η βασική εστία έντασης στις σχέσεις Άγκυρας–Ουάσινγκτον στην εποχή Ομπάμα. Ο Τραμπ ήταν έτοιμος να αναστρέψει αυτή την πορεία, επιτρέποντας την τουρκική εισβολή του 2019 στη βορειοανατολική Συρία. Πρόθεση του ήταν επίσης η πλήρης απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από την περιοχή — κάτι που τελικά ανέτρεψε το Κογκρέσο. Η αμερικανική στρατιωτική παρουσία ήταν για τους Κούρδους ένα από τα μεγαλύτερα διαπραγματευτικά τους όπλα, αλλά ταυτόχρονα εργαλείο πίεσης της Ουάσινγκτον για συμφωνία με τον Σαράα. Ο Μπάρακ, ενεργώντας ταυτόχρονα ως πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, ενεργοποίησε την απειλή της απόσυρσης αμέσως μετά τον διορισμό του ως ειδικού απεσταλμένου — απειλή που η Άγκυρα θεωρεί πιθανό να επανέλθει.

Κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Αιγύπτιο ΥΠΕΞ Μπαντρ Αμπντελάτι, ο Φιντάν δήλωσε ότι η Τουρκία παρακολουθεί «με ικανοποίηση» τον «εποικοδομητικό ρόλο» των ΗΠΑ στη διαχείριση των υποθέσεων της Συρίας — είτε των Δρούζων στο νότο είτε του PKK στη βορειοανατολική Συρία.

Στην τουρκική αντίληψη, ο Οτζαλάν αποτελεί επίσης εργαλείο πίεσης προς τις SDF. Τα πρακτικά τηλεδιάσκεψης μεταξύ του Οτζαλάν και διοικητών στο πεδίο, στα οποία συμμετείχε και η υπουργός Εξωτερικών των Κούρδων της Συρίας, Ιλχάμ Αχμέντ, καθώς και στέλεχος της MIT, διέρρευσαν τον Μάιο — κάτι που θα μπορούσε να συμβεί μόνο με έγκριση των τουρκικών αρχών. Κατά τη συνομιλία, ο Οτζαλάν υποστήριξε την ανάγκη δημοκρατικού συντάγματος στη Συρία, αλλά τόνισε ότι ο έλεγχος των συνόρων και των συνοριακών διελεύσεων πρέπει να παραμείνει στο συριακό κράτος. Τα σχόλια αυτά διαφέρουν από όσα είχε πει σε συνάντηση με δικηγόρους του, όπου φέρεται να είχε χαρακτηρίσει τη βορειοανατολική Συρία «κόκκινη γραμμή».

Η χρονική στιγμή της διαρροής, πέντε μήνες μετά την τηλεδιάσκεψη, αποτελεί σαφές μήνυμα ότι η Τουρκία επιθυμεί ο Οτζαλάν να αξιοποιήσει την επιρροή του. Η πρόκληση για τον 77χρονο ηγέτη του PKK είναι να διατηρήσει ανοικτό τον δίαυλο με την Τουρκία, χωρίς να διακινδυνεύσει την εικόνα του στους εκατομμύρια Κούρδους που τον θεωρούν σύμβολο αγώνα.

Η αντίστοιχη πρόκληση για PKK και SDF είναι να διαφυλάξουν τη σημαντικότερη κατάκτησή τους τα τελευταία 40 χρόνια — μια αυτόνομη κουρδική πολιτική και στρατιωτική δομή — χωρίς να εγκαταλείψουν τον άνθρωπο που θεωρούν θεμέλιο της υπόθεσής τους, αφήνοντάς τον να περάσει τα τελευταία του χρόνια στη φυλακή.

ΠΗΓΗ: MILITAITRE .gr

Η Τουρκία βιώνει μια πρωτοφανή περίοδο δημοκρατικής οπισθοδρόμησης, δήλωσε ο Νάτσο Σάντσεζ Αμόρ, εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία, σχολιάζοντας την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2025 σχετικά με τη χώρα, σύμφωνα με το Stockholm Center for Freedom, το οποίο επικαλείται το πρακτορείο ειδήσεων Anka.

Ο Αμόρ τόνισε ότι η δημοκρατική παρακμή της Τουρκίας έχει ενταθεί το τελευταίο έτος, ιδιαίτερα στα βασικά κριτήρια ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως το κράτος δικαίου, εν μέσω αυξανόμενης καταπίεσης της αντιπολίτευσης και των μέσων ενημέρωσης.

Επισήμανε πως η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω με τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, αλλά και με τη συνεχιζόμενη πίεση που ασκείται στους δημάρχους του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του φιλοκουρδικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM Party) και σε μέλη της επιχειρηματικής κοινότητας. Υπογράμμισε ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ βρίσκεται πλέον «εντελώς παγωμένη».

Αναφερόμενος στην εξαγορά μέσων ενημέρωσης από το καθεστώς μέσω διορισμένων κρατικών διαχειριστών και στη διαρκή παρενόχληση δημοσιογράφων, σημείωσε ότι η κατάσταση παραπέμπει σε ένα «ρωσικού τύπου κοινωνικό μοντέλο».

«Όσα πακέτα δικαστικών μεταρρυθμίσεων κι αν παρουσιάζετε, όταν τα δικαστήριά σας δικάζουν 13χρονα και 14χρονα κορίτσια με την κατηγορία της τρομοκρατίας, αυτό είναι απολύτως παράλογο», δήλωσε ο Αμόρ, επισημαίνοντας πως η υπόθεση στην οποία αναφέρθηκε αντικατοπτρίζει την «πλέον τραγική εικόνα» της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου στην Τουρκία.

Η υπόθεση, γνωστή ως «δίκη των κοριτσιών», αφορά κατηγορίες τρομοκρατίας εις βάρος 41 γυναικών, εκ των οποίων 14 ανήλικες, για θρησκευτικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες που συνδέθηκαν με το κίνημα Γκιουλέν. Η κατηγορούσα αρχή θεωρούσε ως αποδεικτικά στοιχεία τρομοκρατίας τη μελέτη του Κορανίου, την προσευχή, τη διδασκαλία, ακόμη και δραστηριότητες αναψυχής όπως το μπόουλινγκ ή η συμμετοχή σε κοινωνικές συναντήσεις. Τον Σεπτέμβριο, δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης καταδίκασε 19 εκ των κατηγορουμένων.

Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στοχοποιεί το κίνημα Γκιουλέν, εμπνευσμένο από τον εκλιπόντα μουσουλμάνο ιερωμένο Φετουλάχ Γκιουλέν, από τον Δεκέμβριο του 2013, όταν έρευνες για διαφθορά φέρεται να εμπλέκουν τον ίδιο, μέλη της οικογένειάς του και στενούς του συνεργάτες.

Απορρίπτοντας τότε τις έρευνες ως «πραξικόπημα» των Γκιουλενιστών και συνωμοσία κατά της κυβέρνησής του, ο Ερντογάν εξαπέλυσε εκστρατεία καταστολής κατά των υποστηρικτών του κινήματος. Τον Μάιο του 2016, το χαρακτήρισε επίσημα τρομοκρατική οργάνωση και ενέτεινε τις διώξεις μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, για το οποίο κατηγόρησε τον ίδιο τον Γκιουλέν ως εγκέφαλο.

Ο Αμόρ χαρακτήρισε επίσης «απίστευτη» τη σύγκρουση μεταξύ του Συνταγματικού Δικαστηρίου και των κατώτερων δικαστηρίων, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση είχε προετοιμάσει το έδαφος αρνούμενη να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ). Ακολουθώντας το παράδειγμα αυτό, πολλά τοπικά δικαστήρια άρχισαν να αγνοούν την εξουσία του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία, όπως είπε, έχει πλέον «εξαφανιστεί».

Η άρνηση των κατώτερων και ανώτερων δικαστηρίων να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου έχει προκαλέσει έντονη κριτική στο τουρκικό δικαστικό σώμα για έλλειψη ανεξαρτησίας. Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο διαχωρισμός των εξουσιών στην Τουρκία έχει ουσιαστικά καταλυθεί και ότι οι δικαστικοί λειτουργοί τελούν υπό τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, αδυνατώντας να αποφασίσουν βάσει νόμου.

Ο Αμόρ επέκρινε επίσης την κυβέρνηση για την αδυναμία της να λογοδοτήσει τους εισαγγελείς και δικαστές που ενεργούν σύμφωνα με πολιτικές εντολές, φέρνοντας ως παράδειγμα τον γενικό εισαγγελέα της Κωνσταντινούπολης για τον τρόπο με τον οποίο το δικαστικό σώμα έχει μετατραπεί σε εργαλείο πολιτικών σκοπιμοτήτων.

Υπογράμμισε ότι υπό αυτές τις συνθήκες είναι αδύνατο να θεωρηθεί η Τουρκία κράτος δικαίου ή να γίνεται λόγος για πραγματική ενταξιακή διαδικασία με την ΕΕ. Πρόσθεσε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες πλέον δεν αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως υποψήφια χώρα, αλλά απλώς ως «στρατηγικό εταίρο».

Ο Αμόρ σημείωσε ότι η τουρκική κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει αν επιθυμεί να πλησιάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση ή να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη συνεργασία σε ζητήματα ασφάλειας. Αναγνώρισε ότι η ΕΕ εξακολουθεί να συνεργάζεται με την Τουρκία σε τομείς όπως το εμπόριο, η ασφάλεια και η μετανάστευση, αλλά υπογράμμισε ότι η ένταξη στην Ένωση προϋποθέτει σεβασμό των δημοκρατικών αξιών.

Πρόσθεσε πως η συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας μπορεί να συνεχιστεί σε τομείς όπως ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, η απελευθέρωση θεωρήσεων, η διαχείριση της μετανάστευσης και η ανοικοδόμηση της Γάζας, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο εταιρικών σχέσεων και όχι της ενταξιακής διαδικασίας.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια κοινότητα δημοκρατιών», υπογράμμισε ο Αμόρ. «Οι θεμελιώδεις αρχές της δεν είναι τα drones, τα όπλα ή η στρατιωτική ισχύς, αλλά η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, η ελευθερία του Τύπου και ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων».

ΠΗΓΗ: MILITAIRE .gr