του Χάρη Θεραπή

Υπάρχουν συμφωνίες που υπογράφονται ως ιστορικές, μα καταλήγουν να γράφονται στην ιστορία ως προοίμια μιας νέας τραγωδίας. Η τελευταία συμφωνία για την Παλαιστίνη μοιάζει ακριβώς με αυτό: μια πολυαναμενόμενη ανάσα ανακούφισης που μετατρέπεται, ήδη από την πρώτη της μέρα, σε προμήνυμα της επόμενης καταιγίδας.

Η ανθρωπιστική διάσταση δεν αμφισβητείται· κάθε τέλος αίματος, κάθε απελευθέρωση αιχμαλώτων, κάθε σταμάτημα των βομβαρδισμών είναι μια μικρή νίκη της ζωής απέναντι στη φρίκη. Όμως πέρα από το ανθρώπινο, αρχίζει το πολιτικό — κι εκεί ξεκινά η καταστροφή. Γιατί η ειρήνη αυτή δεν γεννήθηκε από τη δικαιοσύνη, αλλά από την εξάντληση· δεν στηρίζεται σε μια κοινή επιθυμία συνύπαρξης, αλλά σε έναν προσωρινό συμβιβασμό επιτήρησης και επιβίωσης.

Η Γάζα, πληγωμένη και κατεστραμμένη, μοιάζει περισσότερο με σκιά παρά με τόπο. Οι δρόμοι της είναι ερείπια, οι υποδομές της κατεστραμμένες, ο λαός της εξαντλημένος και εξαρτημένος από τη φιλανθρωπία του έξω κόσμου. Μια συμφωνία υπόσχεται την ανοικοδόμηση, μα χωρίς πολιτική αλλαγή — κι αυτό ισοδυναμεί με το να ζητάς από έναν άνθρωπο να ξανασταθεί όρθιος χωρίς να του επιστρέφεις τα πόδια του.

Το Ισραήλ οχυρώνεται μέσα στη Λωρίδα, διατηρεί ζώνες ασφαλείας και ελέγχει κάθε πέρασμα. Οι Παλαιστίνιοι ζουν σε μια «ανοιχτή φυλακή», υπό την αδιάκοπη παρουσία drones και ηλεκτρονικής παρακολούθησης, που υπενθυμίζουν κάθε μέρα το καθεστώς της εξάρτησης. Ο πόλεμος μπορεί να σταμάτησε, αλλά η επιτήρηση δεν σταματά ποτέ. Και η επιτήρηση, με τον καιρό, γεννά την εξέγερση.

Όμως το πιο βαθύ τραύμα δεν είναι το υλικό — είναι το πολιτικό. Η Παλαιστίνη μένει χωρίς ενωτική φωνή, χωρίς ηγεσία που να εμπνέει εμπιστοσύνη και ελπίδα. Οι δυο πλευρές του μελλοντικού της κράτους, η Γάζα και η Δυτική Όχθη, μένουν διαχωρισμένες όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και ψυχολογικά. Οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να ενώσουν, φυλακίζονται ή απαξιώνονται. Και χωρίς ηγεσία, δεν υπάρχει υπόσχεση κράτους· υπάρχει μόνο διοίκηση υπό επιτήρηση.

Η ειρήνη που παρουσιάζεται ως «ιστορική» δεν λύνει τίποτα. Ανακυκλώνει τα ίδια λάθη, απλώς πάνω σε ένα πιο κατεστραμμένο τοπίο. Αντί να οικοδομεί μέλλον, διατηρεί το παρελθόν με νέα μέσα. Αντί για συμφιλίωση, προσφέρει σιωπή. Και η σιωπή, σε τόπους σαν την Παλαιστίνη, είναι απλώς η ανάπαυλα πριν από τον επόμενο πόλεμο.

Αυτό που ονομάζεται σήμερα «συμφωνία ειρήνης» είναι στην πραγματικότητα μια διαχείριση της δυστυχίας: μια αποστρατιωτικοποιημένη κατοχή με ανθρωπιστικό προσωπείο. Μια απόφαση που υπόσχεται «τέλος» αλλά δεν προσφέρει καμία αρχή. Κι έτσι, το μόνο βέβαιο είναι ότι ο επόμενος κύκλος θα ξεκινήσει πάνω στα ίδια θεμέλια από στάχτη.

Ο πόλεμος που φαίνεται να τελειώνει περιέχει ήδη τους σπόρους του επόμενου. Όπως έγραψε κάποτε ο Μανόλης Αναγνωστάκης, «ο πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ». Στην Παλαιστίνη, αυτό δεν είναι ποίηση. Είναι η πραγματικότητα που επαναλαμβάνεται.

του Χάρη Θεραπή*

Η πρόσφατη ομιλία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποτέλεσε ένα καλοσχεδιασμένο μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα, όπου αναδείχθηκαν καίρια ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου. Η τοποθέτησή του για την Κύπρο, τις ελληνοτουρκικές διαφορές, το Ισραήλ και τον ενεργειακό πλούτο της περιοχής αποτυπώνει μια συνεκτική στρατηγική με σαφείς γεωπολιτικές στοχεύσεις.

Κύπρος: Απόρριψη της Διζωνικής Λύσης και Διεθνής Νομιμοποίηση του Βορρά

Ο Ερντογάν επανέλαβε ότι η μόνη ρεαλιστική προοπτική για το Κυπριακό είναι η ύπαρξη «δύο κρατών και δύο λαών». Ζήτησε από τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να τερματίσουν την «άδικη απομόνωση» των Τουρκοκυπρίων και να προχωρήσουν σε αναγνώριση της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου». Η επιλογή αυτή εδραιώνει τη ντε φάκτο διχοτόμηση και ασκεί πίεση τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία εξακολουθούν να στηρίζουν την ομοσπονδιακή λύση. Παράλληλα, ενισχύει το διαπραγματευτικό οπλοστάσιο της Άγκυρας, καθώς η αναβάθμιση του ψευδοκράτους προσφέρει νομικά επιχειρήματα για διεκδίκηση θαλάσσιων ζωνών και ενεργειακών πόρων.

Ελλάδα και Ανατολική Μεσόγειος: Ενεργειακός Κόμβος και Θαλάσσιες Διεκδικήσεις

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Τούρκος πρόεδρος τόνισε ότι κανένα έργο υδρογονανθράκων ή ηλεκτρικής διασύνδεσης στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας και του τουρκοκυπριακού καθεστώτος. Επανέφερε την ιδέα μιας περιφερειακής διάσκεψης και μίλησε για «σεβασμό των νόμιμων δικαιωμάτων όλων των πλευρών». Η ρητορική αυτή αμφισβητεί ευθέως το Δίκαιο της Θάλασσας όπως το ερμηνεύουν Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία και στοχεύει να αποτρέψει ενεργειακές συνεργασίες – όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ–Κύπρου–Ελλάδας – που παρακάμπτουν την Τουρκία. Με τον τρόπο αυτό, η Άγκυρα αυτοτοποθετείται ως αναγκαίος «ρυθμιστής» σε κάθε μελλοντική ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχής.

Ισραήλ: Σκληρή Καταγγελία και Περιφερειακή Προβολή

Σχετικά με τη σύγκρουση στη Γάζα, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε εξαιρετικά έντονη γλώσσα, χαρακτηρίζοντας τις ισραηλινές επιχειρήσεις «γενοκτονία» και κατηγορώντας το Ισραήλ ότι υπονομεύει τη σταθερότητα ολόκληρης της Μέσης Ανατολής. Παρά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Άγκυρας–Τελ Αβίβ, ο Τούρκος πρόεδρος επιλέγει ρητορική που ενισχύει την εικόνα του υπερασπιστή των Παλαιστινίων και του ηγέτη με ισχυρό λόγο στον μουσουλμανικό κόσμο, διατηρώντας όμως ανοικτούς τους διαύλους για μελλοντική συνεργασία.

Στρατηγική Σύνθεση και Προοπτικές

Η ομιλία συνδέει όλα τα μέτωπα σε ένα ενιαίο αφήγημα: ενεργειακή κυριαρχία, περιφερειακή δικαιοσύνη και τουρκική αναγκαιότητα. Με ένα μήνυμα που απευθύνεται ταυτόχρονα σε ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία, ο Ερντογάν δηλώνει ότι χωρίς την Τουρκία δεν μπορεί να υπάρξει σταθερή ενεργειακή και γεωπολιτική ισορροπία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Για την εσωτερική πολιτική σκηνή, η εθνικιστική ρητορική για την Κύπρο και η σθεναρή υποστήριξη της Παλαιστίνης ενισχύουν τη λαϊκή συσπείρωση, ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικών προκλήσεων. Ωστόσο, η στρατηγική αυτή εμπεριέχει κινδύνους: κλιμάκωση εντάσεων με την ΕΕ, πιθανές κυρώσεις, καθώς και περαιτέρω σύσφιξη της συνεργασίας Ελλάδας–Ισραήλ–Αιγύπτου, που μπορεί να περιθωριοποιήσει την Τουρκία.

Συμπέρασμα

Η παρέμβαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον ΟΗΕ δεν αποσκοπεί σε άμεσο συμβιβασμό αλλά σε διαμόρφωση όρων.

• Βραχυπρόθεσμα, αναμένονται κινήσεις αποτροπής σε ενεργειακά έργα που αποκλείουν την Τουρκία.

• Μεσοπρόθεσμα, θα ενταθούν οι προσπάθειες διεθνούς αναγνώρισης της ΤΔΒΚ και θα ασκηθεί πίεση για συμφωνίες που περνούν μέσα από την Άγκυρα.

• Μακροπρόθεσμα, η Τουρκία επιδιώκει να καθιερωθεί ως αναπόφευκτος ενεργειακός και γεωπολιτικός κόμβος της Ανατολικής Μεσογείου, μετατρέποντας τη σημερινή σκληρή ρητορική σε διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.

Η ομιλία του Τούρκου προέδρου αποκαλύπτει, έτσι, μια πολυδιάστατη στρατηγική: προβολή ισχύος, ανάδειξη ηγετικού ρόλου στον μουσουλμανικό κόσμο και διεκδίκηση κεντρικής θέσης σε κάθε ενεργειακή και γεωπολιτική εξίσωση της περιοχής.

* Ο Χάρης Θεραπής είναι διευθυντής του Vouli TV

του Αλέξη Κωνσταντίνου*

Είναι πράγματι αληθές ότι ο διαχωρισμός των ρόλων του Γενικού Εισαγγελέα και του Δημόσιου Κατήγορου στην Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί ένα ζήτημα που συζητείται εδώ και χρόνια, ιδίως σε σχέση με τις αρχές της διάκρισης των εξουσιών, της ανεξαρτησίας, της δικαιοσύνης και της διαφάνειας.

Τούτο δε ειδικότερα εξαιτίας του γεγονότος ότι ο Γενικός Εισαγγελέας συγκεντρώνει, σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρα 112 και 113) στο πρόσωπό του τις ιδιότητες του Νομικού Συμβούλου της Δημοκρατίας, του Δημόσιου Κατήγορου και του Επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας και πιο συγκεκριμένα γιατί την ίδια στιγμή ενόσω παρέχει νομικές συμβουλές στην εκτελεστική εξουσία, πχ. τον  ΠτΔ, τους Υπουργούς, την κυβέρνηση, είναι και ταυτόχρονα υπεύθυνος για την άσκηση ποινικών διώξεων κατά οιουδήποτε προσώπου στη Δημοκρατία.

Αυτή η διττή ιδιότητα σε συνδυασμό με το ανέλεγκτο των ενεργειών του, αφού δεν υπόκειται σε κανενός είδους έλεγχο (δικαστικό ή κοινοβουλευτικό) παρά το γεγονός ότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται είτε ακίνδυνο είτε ότι εξοικονομεί χρόνο και υπηρετεί το κράτος δικαίου εντούτοις δημιουργεί ουσιώδη προβλήματα και προκαλεί σοβαρή αρρυθμία στη λειτουργία της Δικαιοσύνης, δεδομένου του γεγονότος ότι ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας δεν ενισχύει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την ανεξαρτησία σε ένα σύγχρονο ευνομούμενο κράτος, όπως η σημερινή Κυπριακή Δημοκρατία.

Αυτό ανενδοίαστα απεδείχθη πλέον σε πληθώρα υποθέσεων ιδίως δημοσίου συμφέροντος και εμπλοκής δημόσιων αξιωματούχων, όπου ο Γενικός Εισαγγελέας την ίδια στιγμή που υποχρεούται βάσει Συντάγματος να συμβουλεύει νομικά τους αξιωματούχους την ίδια στιγμή είναι και ο αρμόδιος να τους διώξει ποινικά, υπάρχει δηλαδή έκδηλη σύγκρουση καθηκόντων και ανυπέρβλητο συνταγματικό αδιέξοδο, το οποίο οδηγεί σε ελλιπή διαχωρισμό των εξουσιών και φαλκιδεύει τη δημοκρατική αρχή.

Πληθαίνουν έτσι εμφατικά οι φωνές το τελευταίο διάστημα που εισηγούνται το θεσμικό διαχωρισμό και ειδικότερα τη διατήρηση της εξουσίας του Γενικού Εισαγγελέα να είναι νομικός σύμβουλος της Δημοκρατίας με την αποψίλωση όμως της εκτελεστικής του εξουσίας του να ασκεί ποινικές διώξεις, η οποία να ανατεθεί στον Δημόσιο Κατήγορο (Director of Public Prosecutions), ο οποίος όμως είναι ανεξάρτητος τόσο από τον Γενικό Εισαγγελέα όσο και από την εκτελεστική εξουσία, όπως άλλωστε επισυμβαίνει σε άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Αυστραλία.

Ακόμη ειδικότερα μετά το «ξέσπασμα» διάφορων υποθέσεων, όπως το σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων», την απόφαση του Ε.Δ.Α.Δ. σχετικά με αναστολή ποινικής δίωξης πολιτικού προσώπου για τον βιασμό 28χρονης και την καταδίκη της Κυπριακής Δημοκρατίας εξαιτίας του γεγονότος ότι η αιτήτρια δεν είχε πρόσβαση στον φάκελο της δικογραφίας, την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου (2025), η οποία διαπιστώνει ότι η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας μέσω του Γενικού Εισαγγελέα εποπτεύει τις έρευνες διαφθοράς υψηλού επιπέδου, ενόσω την ίδια στιγμή επιχειρείται η αναδιάρθρωσή της αλλά ιδίως η υπόθεση του Θανάση Νικολάου αποτέλεσαν αφενός τη θρυαλλίδα αναζωπύρωσης της συζήτησης διαχωρισμού του διττού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα και της μεταβίβασης των αρμοδιοτήτων του στον Δημόσιο Κατήγορο και αφετέρου του ζητήματος της διαφάνειας των διαδικασιών έρευνας και ακόμη περισσότερο τον τρόπο και τα κριτήρια που επιλέγει να διώξει, είτε στον τρόπο που αρχειοθετεί υποθέσεις ο Γενικός Εισαγγελέας.

Έτσι, το Υπουργικό Συμβούλιο έχει ήδη εγκρίνει μια σειρά νομοσχεδίων για τον εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, προεξάρχοντος αυτού που κατατέθηκε στη Βουλή στις 10 Ιουλίου 2025 και προβλέπει τον εν λόγω διαχωρισμό και τη δημιουργία του νέου θεσμού του Δημοσίου Κατηγόρου και του Βοηθού του, με οκταετή θητεία μη ανανεώσιμη, η οποία θα λήγει και στην περίπτωση που το πρόσωπο υπερβεί το 68^ο έτος της ηλικίας του, θα διορίζεται από τον ΠτΔ, θα αναλάβει αποκλειστικά την άσκηση των ποινικών διώξεων και θα δημοσιοποιεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας τα κριτήρια δυνάμει των οποίων ασκεί αυτές.

Η εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2027, ενώ έχει εκφραστεί επιφύλαξη αναφορικά με τη συνταγματικότητα του νομοσχεδίου ή εάν και κατά πόσο χρειάζεται συνταγματική μεταρρύθμιση ή μπορεί ο διαχωρισμός να επιτευχθεί μέσω εσωτερικών αλλαγών της Νομικής Υπηρεσίας  ή το πως θα περιοριστεί το ανέλεγκτο της άσκησης ή μη ποινικής δίωξης στην πράξη, ποιος και από ποιον θα γίνεται ο έλεγχος και τι θα ισχύσει στις εν εξελίξει υποθέσεις.

Παρά όμως τις όποιες επιφυλάξεις και αντιδράσεις είναι βέβαιον ότι τα οφέλη είναι απείρως περισσότερα, αφού ο εν λόγω διαχωρισμός θα συμβάλλει στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, τον περιορισμό των πολιτικών παρεμβάσεων, την αυξημένη διαφάνεια και την επαύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο Κράτος – Δικαίου, στην αποτελεσματικότερη και πιο αμερόληπτη άσκηση ποινικής δίωξης και γενικότερα προσιδιάζει περισσότερο σε ένα Κράτος, το οποίο έχει απαγκιστρωθεί από παρωχημένες αποικιοκρατικές αντιλήψεις που φοβικά στοιβάζει τις εξουσίες σε ένα πρόσωπο κριτή – κρινόμενο και δύναται να διαχέει με διαφάνεια την ιδιάζουσας σημασίας λειτουργία της άσκησης της ποινικής δίωξης στους νευρώνες απόληξης του δικαϊκού συστήματος, όπως ο Δημόσιος Κατήγορος και ο Βοηθός του, που πρέπει να ευρίσκονται πλησίον της κοινωνίας των πολιτών και να αφουγκράζονται τον παλμό της, επί σκοπώ ευχερέστερης εμπέδωσης του Κράτους – Δικαίου.

*Ο Αλέξης Κωνσταντίνου είναι Ακαδημαϊκός – Δικηγόρος