Ένας άνευ προηγουμένου άξονας Ινδίας–Ελλάδας–Κύπρου αναπτύσσεται ραγδαία μέσω της αμυντικής συνεργασίας, αντισταθμίζοντας άμεσα την περιφερειακή επιρροή της Τουρκίας και αναγκάζοντας την Άγκυρα να εκδώσει αυστηρή προειδοποίηση σχετικά με αναγκαία στρατιωτικά αντίμετρα.

Μια βαθιά αναδιάταξη των συσχετισμών ισχύος βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτέλεσμα της στοχευμένης απόφασης του Νέου Δελχί να αμφισβητήσει έναν γεωπολιτικό αντίπαλο στο ίδιο του το «γειτονικό» περιβάλλον. Η αποφασιστική στρατηγική στροφή της Ινδίας προς την Ελλάδα και την Κύπρο θεωρείται από τους αναλυτές όχι μόνο ως οικονομική ευκαιρία, αλλά και ως άμεση απάντηση στην πολυετή και έντονη υποστήριξη που παρέχει η Τουρκία στο Πακιστάν, ιδίως μετά τα πρόσφατα συνοριακά επεισόδια και τις περιφερειακές εντάσεις.

Η αναδυόμενη τριμερής συμμαχία, με συχνές κοινές ναυτικές ασκήσεις, υψηλού επιπέδου αμυντικές συμφωνίες και νέους οικονομικούς διαδρόμους, λειτουργεί πλέον ως στρατηγικό αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή και τη διεκδικητική στάση της Τουρκίας υπό τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdoğan. Η παρουσία της Ινδίας στο Αιγαίο και στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου «εξάγει» ουσιαστικά την περίπλοκη αντιπαλότητα της Νότιας Ασίας, μετατρέποντας την Ανατολική Μεσόγειο σε νέο πεδίο γεωπολιτικού ανταγωνισμού.

Ο νέος γεωπολιτικός άξονας συνδυάζει ισχυρές οικονομικές και στρατιωτικές φιλοδοξίες. Στο οικονομικό επίπεδο, η συνεργασία εναρμονίζεται με τον India–Middle East–Europe Economic Corridor (IMEC), καθιστώντας την Ελλάδα και την Κύπρο σημαντικές πύλες για το εμπόριο της Ινδίας στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας παραδοσιακές διαδρομές. Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικοί δεσμοί ενισχύθηκαν: πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες κοινές ναυτικές ασκήσεις, ενώ το ελληνικό αμυντικό κατεστημένο έχει ζητήσει μόνιμη παρουσία των ινδικών ενόπλων δυνάμεων στη Μεσόγειο και στην Ερυθρά Θάλασσα.

Ο άξονας Νέο Δελχί–Αθήνα–Λευκωσία

Η Ινδία, αξιοποιώντας τη θέση της ως παγκόσμιου παραγωγού αμυντικού εξοπλισμού και πάροχο ασφάλειας, βρίσκει πρόθυμους εταίρους στην Αθήνα και τη Λευκωσία, που συμμερίζονται κοινές ανησυχίες σχετικά με τον μεγαλύτερο γείτονά τους, την Τουρκία.

Αμυντική συνεργασία: Ινδία και Κύπρος δεσμεύονται για ενίσχυση της συνεργασίας σε άμυνα, κυβερνοασφάλεια και ασφάλεια στη θάλασσα, όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός Narendra Modi. Παράλληλα, η Ινδία επιταχύνει τη στρατιωτική συνεργασία με την Ελλάδα, στοχεύοντας σε μια πιο διαρκή επιχειρησιακή παρουσία στην περιοχή.

Διασυνδεσιμότητα και πρόσβαση: Η απευθείας αεροπορική σύνδεση μεταξύ Ινδίας και Ελλάδας, πρωτοφανής εξέλιξη, ενισχύει τόσο πρακτικά όσο και συμβολικά την ταχύτατα αναπτυσσόμενη οικονομική και στρατηγική σχέση.

Ο ρόλος της Κύπρου: Η συνεργασία με την Κύπρο είναι καθοριστική, καθώς το Νέο Δελχί επιδιώκει να ενσωματώσει τη στρατηγική του στον τομέα άμυνας και οικονομίας στα βασικά νησιά και θαλάσσια πεδία της Ανατολικής Μεσογείου.

Η αντίδραση της Άγκυρας: Μια άμεση προειδοποίηση

Η δημιουργία αυτού του στρατηγικού τριγώνου δεν έχει περάσει απαρατήρητη στην Άγκυρα. Τούρκοι αξιωματούχοι παρακολουθούν με ανησυχία την εμβάθυνση των δεσμών, θεωρώντας τις συνεργασίες στρατηγικού «περικυκλώματος».

Η ένταση αποτυπώθηκε με σαφήνεια από τον Υπουργό Εξωτερικών Hakan Fidan, ο οποίος τόνισε:

«Υπάρχουν ζώνες συμμαχιών κατά της Τουρκίας στη Μεσόγειο… Θα λάβουμε διπλωματικά και στρατιωτικά μέτρα».

Η τοποθέτηση αυτή, από την «καρδιά» της τουρκικής διπλωματίας, δείχνει ότι η Άγκυρα θεωρεί τις νέες συνεργασίες εχθρικές «περιοχές συμμαχιών» και είναι έτοιμη να αντιδράσει, ενδεχομένως με διπλωματικά και στρατιωτικά αντίμετρα.

Το κλίμα αυτό αντικατοπτρίζεται και στις ανησυχίες της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ), με δηλώσεις του Προέδρου της «Βουλής», ο οποίος επέκρινε την κλιμάκωση της στρατιωτικής συνεργασίας Ισραήλ–Κύπρου, απορρίπτοντας συμμαχίες που απειλούν τα τουρκικά συμφέροντα.

Το τέλος μιας ανεμπόδιστης περιφερειακής κυριαρχίας;

Η παρέμβαση της Ινδίας «διεθνοποιεί» μια μακρόχρονη περιφερειακή διένεξη. Ευθυγραμμίζοντας στρατηγικά τα συμφέροντά της με εκείνα της Ελλάδας και της Κύπρου, το Νέο Δελχί αλλάζει τη «μήτρα» ισχύος, μετατρέποντας μια τοπική αντιπαράθεση σε ζήτημα διεθνούς ασφάλειας.

Για την Τουρκία, η αυξανόμενη παρουσία του ινδικού Πολεμικού Ναυτικού και η θεσμοθέτηση αυτών των αμυντικών δεσμών σηματοδοτούν πιθανό τέλος μιας περιόδου σχεδόν ανεμπόδιστης περιφερειακής κυριαρχίας. Η πρόκληση περιπλέκεται καθώς Ελλάδα και Κύπρος συνεργάζονται στενά με περιφερειακούς αντιπάλους της Άγκυρας, όπως Αίγυπτο και Ισραήλ, αλλά και με μουσουλμανικές χώρες (Κατάρ, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία). Οι εκτεταμένες αυτές συμμαχίες δημιουργούν ένα πολύπλοκο πλέγμα στρατηγικών συνεργασιών, αμφισβητώντας τις τουρκικές θαλάσσιες διεκδικήσεις και τη διπλωματική επιρροή, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή πολυπολικής ασφάλειας στη Μεσόγειο.

Η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου προκάλεσε έντονο εκνευρισμό στην Άγκυρα, η οποία παράλληλα εκφράζει έντονη δυσαρέσκεια για τις κινήσεις Ελλάδας και Κύπρου σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο (καλώδιο, θαλάσσια πάρκα, συμφωνίες εξόρυξης, μπλοκάρισμα του προγράμματος SAFE κ.ά.).

Με ανακοίνωσή του, ο εκπρόσωπος Τύπου του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, διαστρεβλώνοντας για ακόμη μία φορά την πραγματικότητα, αρνείται την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και επικαλείται εκ νέου τον αβάσιμο ισχυρισμό ότι τα νησιά δεν διαθέτουν ΑΟΖ, καλώντας με προκλητικό τρόπο τη Διεθνή Κοινότητα να αντιταχθεί στις συμφωνίες που υπέγραψε η Λευκωσία.

Όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Κωνσταντινούπολη, Μανώλης Κωστίδης, η Λευκωσία κατοχυρώνει για μία ακόμη φορά τις θέσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο με μια διεθνή συμφωνία, κλείνει κεφάλαια και ενισχύει τη διαπραγματευτική της θέση, ενώ απαιτείται επαγρύπνηση για την επόμενη περίοδο όσον αφορά ενδεχόμενη τουρκική αντίδραση.

Στα σχέδια της Τουρκίας περιλαμβάνεται, όπως φαίνεται, για ακόμη μία φορά η παράβαση του διεθνούς δικαίου, με αναλυτή που μίλησε σε εκπομπή του CNN Turk να δηλώνει χαρακτηριστικά: «Τώρα θα πρέπει να γίνουν κινήσεις από την ’Βόρεια Κύπρο’ και τη Συρία».

Σε ερώτηση σχετικά με τη νομική ισχύ αυτής της συμφωνίας θαλασσίων περιοχών ευθύνης μεταξύ της «ελληνοκυπριακής πλευράς» (Κυπριακή Δημοκρατία) και του Λιβάνου, ο αναλυτής Νετζμετίν Μουτλού επεσήμανε ότι «θα προκαλέσει συζητήσεις, καθώς το ζήτημα είναι αν θα λαμβάνεται υπόψη η ηπειρωτική χώρα ή τα νησιά.

Η Τουρκία υποστηρίζει ότι βασικό κριτήριο είναι η ηπειρωτική χώρα, ενώ Ελλάδα και Ελληνοκύπριοι θεωρούν ότι τα νησιά έχουν επήρεια στις θαλάσσιες ζώνες. Όπως γνωρίζετε, στα ανοιχτά της Αττάλειας βρίσκεται το Καστελόριζο, και διεκδικούν θαλάσσιες ζώνες 20.000 τ.χλμ για ένα νησί μόλις 10 τ.χλμ».

Σε άλλη ερώτηση για το αν η συμφωνία επηρεάζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και της «ΤΔΒΚ» στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Μουτλού τόνισε ότι «από εδώ και πέρα μεγάλη σημασία θα έχουν οι κινήσεις που θα κάνουν η ’βόρεια Κύπρος’ και η Συρία, καθώς η Τουρκία στηρίζει την επιχειρηματολογία της στη συμφωνία με τη Λιβύη και τη ’βόρεια Κύπρο’».

Κάλεσμα προς την τουρκική Κυβέρνηση να προσέλθει σε διάλογο με την Κυπριακή Δημοκρατία για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων απηύθυνε την Πέμπτη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης.

Απαντώντας σε ερωτήσεις των ΜΜΕ, στο περιθώριο της εκδήλωσης «Ημέρα Δημόσιας Διαβούλευσης με τα παιδιά» της κυπριακής Παιδοβουλής στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Πρόεδρος κλήθηκε να σχολιάσει τις αντιδράσεις της Άγκυρας και του Τ/κ ηγέτη Τουφάν Έρχιουρμαν σχετικά με τη χθεσινή υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με τον Λίβανο. Τόνισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, ως κράτος μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προχωρά σε συμφωνίες με γειτονικές χώρες στη βάση του διεθνούς δικαίου, των αρχών καλής γειτονίας και της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982.
«Η απάντησή μου προς την Άγκυρα είναι δημόσια και ξεκάθαρη: η Κυπριακή Δημοκρατία είναι έτοιμη να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με την Τουρκία, ώστε να συνομολογήσουμε—σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1982—τα θαλάσσια σύνορά μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Συνεχίζοντας, σημείωσε πως εφόσον η τουρκική πλευρά έχει πλήρη εμπιστοσύνη στις θέσεις της, «ας καθίσουμε μαζί, να συζητήσουμε και να καθορίσουμε τα θαλάσσια μας σύνορα, όπως ακριβώς πράξαμε με τα άλλα γειτονικά κράτη και όπως θα συνεχίσουμε να ενεργούμε».

Σε ερώτηση σχετικά με τα μηνύματα που στέλνει ο Τ/κ ηγέτης Τουφάν Έρχιουρμαν ενόψει της νέας διαδικασίας για το Κυπριακό, ο Πρόεδρος ανέφερε ότι δεν προτίθεται να σχολιάσει τη στάση του κ. Έρχιουρμαν, τονίζοντας ότι αυτή δεν επηρεάζει τον σχεδιασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Επανέλαβε, δε, όσα είχε μεταφέρει στον Τ/κ ηγέτη κατά την πρώτη τους συνάντηση: την ετοιμότητα της ε/κ πλευράς «ακόμη και αύριο να επαναρχίσουν οι συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν στο Κραν Μοντανά, ώστε να καταλήξουμε σε μια λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού».

Πρόσθεσε ότι ενημέρωσε ο ίδιος τον κ. Έρχιουρμαν πως, ακόμη και κατά τη διάρκεια της κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, είναι απολύτως έτοιμος να συμμετέχει χωρίς να αναζητά δικαιολογίες. «Στόχος μας είναι η επανέναρξη των συνομιλιών, η αξιοποίηση του κεκτημένου των διαπραγματεύσεων και η επίτευξη λύσης στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου», τόνισε.

Συνέχισε λέγοντας ότι το μήνυμά του προς την Τουρκία και τον Τ/κ ηγέτη παραμένει σαφές: «Εφόσον υπάρχει πολιτική βούληση—και από τη δική μας πλευρά υπάρχει—μπορούμε σε σύντομο χρονικό διάστημα να οδηγηθούμε σε λύση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου».

Ο Πρόεδρος ρωτήθηκε και για την προγραμματισμένη επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, στη Γερμανία και κατά πόσο το Βερολίνο θα μεταφέρει μήνυμα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας που είχε συζητήσει ο ίδιος με τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς.

Ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Βερολίνο συζήτησαν, μεταξύ άλλων, και τα ευρωτουρκικά ζητήματα. Επισήμανε πως κατέθεσε συγκεκριμένες εισηγήσεις, «ζητώντας, δεδομένων των πολύ καλών σχέσεων Γερμανίας–Τουρκίας—και μετά και την πρόσφατη επίσκεψη του Γερμανού Καγκελαρίου στην Άγκυρα—να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση».

«Χαίρομαι για τη θετική ανταπόκριση που υπήρξε, την οποία μάλιστα ανέφερε δημόσια και ο ίδιος ο Καγκελάριος. Αναμένουμε την επίσκεψη Φιντάν και είμαι βέβαιος ότι, εφόσον υπάρξει οτιδήποτε νεότερο, θα ενημερωθούμε σχετικά», κατέληξε.