Ο αντιναύαρχος ε.α. Γιάννης Εγκολφόπουλος μιλάει και αναλύει στο κανάλι της Ναυτεμπορικής

Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα XIV στην Τουρκία συνοδεύεται από ένα κλίμα ειρήνης, ενότητας και διαλόγου. Οι επίσημες τελετές, οι συμβολικές χειρονομίες στη Νίκαια και τα μηνύματα ελπίδας στόχευαν στην προβολή αρμονίας. Ωστόσο, πίσω από αυτή την προσεκτικά στημένη εικόνα, κρύβεται μια σκληρή πολιτική πραγματικότητα: οι αξίες που προωθεί ο Πάπας — διαφάνεια, διάλογος, προστασία των μειονοτήτων — έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την πορεία της Τουρκίας υπό τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η χριστιανική ενότητα συναντά τον πολιτικό κατακερματισμό

Η έκκληση του Πάπα για χριστιανική ενότητα από τη Νίκαια έχει ιστορικό και θεολογικό βάρος. Ωστόσο, αυτή η πρόσκληση γίνεται σε μια χώρα όπου ο θρησκευτικός πλουραλισμός έχει υποστεί συστηματική διάβρωση. Ενώ το Βατικανό προσπαθεί να αναδείξει την κοινή χριστιανική κληρονομιά μεταξύ των διαφόρων δογμάτων, η τουρκική κυβέρνηση αντιμετωπίζει τη θρησκευτική ποικιλία όχι ως δύναμη, αλλά ως απειλή για την εθνική συνοχή. Η αντίθεση είναι εμφανής: το Βατικανό μιλά για παγκόσμια αδελφοσύνη, ενώ η ρητορική της Άγκυρας δίνει έμφαση στην ομοιομορφία, την πίστη και τον κεντρικό έλεγχο.

Η κυβέρνηση Ερντογάν προώθησε την επίσκεψη ως απόδειξη ότι η Τουρκία είναι «κέντρο διαλόγου» και σταθεροποιητικός παράγοντας στην περιοχή. Στην πραγματικότητα, η εξωτερική πολιτική της στη Γάζα, το Λίβανο και τη Συρία είναι αντιφατική, ενώ η εσωτερική διακυβέρνησή της συγκρούεται με τις αρχές συνύπαρξης που επικαλείται ο Πάπας. Η σκηνοθετημένη ζεστασιά της επίσκεψης εξυπηρετεί έναν σκοπό: να βελτιώσει τη διεθνή εικόνα της Άγκυρας σε μια περίοδο αυξημένης κριτικής για τις δημοκρατικές πρακτικές της.

Ίσως η μεγαλύτερη ειρωνεία της επίσκεψης είναι η επίκληση του «διαλόγου» από την Άγκυρα. Ο όρος έχει χάσει το νόημά του στην Τουρκία. Οι διαθρησκευτικές δραστηριότητες που κάποτε υποστηρίζονταν από το κράτος θεωρούνται πλέον εγκληματικές. Το κίνημα Γκιουλέν, άλλοτε επαινεμένο από τον Ερντογάν για τις πρωτοβουλίες του στον παγκόσμιο διάλογο, χαρακτηρίζεται τώρα τρομοκρατική οργάνωση, ενώ παλαιότερες διαθρησκευτικές εκδηλώσεις χρησιμοποιούνται ως στοιχεία σε εκτεταμένες διώξεις. Με άλλα λόγια, η Τουρκία υποδέχεται τον «διάλογο» για διεθνή προβολή, ενώ τιμωρεί όσους τον εφαρμόζουν στο εσωτερικό της.

Μια χώρα που απομακρύνεται από τον πλουραλισμό

Καμία διπλωματική επίδειξη δεν μπορεί να κρύψει τη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου στην Τουρκία. Η ανεξάρτητη δημοσιογραφία αντιμετωπίζει συνεχή πίεση, η κοινωνία των πολιτών λειτουργεί υπό απειλή και οι μειονοτικές κοινότητες συχνά αντιμετωπίζονται με καχυποψία αντί σεβασμό. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης παραμένει κλειστή, τα εγκλήματα μίσους συχνά ατιμώρητα, και η νομική παρενόχληση των διαφωνούντων είναι καθημερινότητα. Η ηθική εξουσία του Πάπα δεν μπορεί να αλλάξει αυτές τις δομικές πραγματικότητες — και η Άγκυρα το γνωρίζει.

Περιβαλλοντικός συμβολισμός, πολιτική τύφλωση

Η εικόνα του Πάπα να προσεύχεται κοντά στη βυθισμένη βασιλική στη λίμνη Ιζνίκ είχε και περιβαλλοντική σημασία: τα ερείπια φαίνονταν λόγω της δραματικής μείωσης της στάθμης του νερού τα τελευταία χρόνια. Η επίσκεψη επισήμανε την περιβαλλοντική πίεση, ενώ η έκκληση για υπεύθυνη διαχείριση του πλανήτη συγκρούεται με την τρέχουσα πολιτική της Τουρκίας. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση, αποτέλεσμα επιθετικής δόμησης, αποδυνάμωσης θεσμών και ανεπαρκούς εποπτείας, συνεχίζεται ανεξέλεγκτα. Η κυβέρνηση χαιρέτισε το οικολογικό μήνυμα του Πάπα, αποφεύγοντας όμως κάθε συζήτηση για τις εγχώριες πολιτικές που προκάλεσαν την υποβάθμιση της λίμνης.

Ένα περιφερειακό μήνυμα και μια χαμένη ευκαιρία

Το Βατικανό μπορεί να βλέπει την Τουρκία ως γεωγραφική γέφυρα για την περιφερειακή διπλωματία, αλλά η αυταρχική τάση της Άγκυρας υπονομεύει την αξιοπιστία της ως μεσολαβητή. Ένα κράτος που ποινικοποιεί τη διαφωνία και καταστέλλει τον πλουραλισμό δεν μπορεί να εμφανίζεται πειστικά ως ουδέτερος παράγοντας ειρήνης. Η επίσκεψη θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία ουσιαστικού διαλόγου για δικαιώματα, ελευθερίες και λογοδοσία. Αντ’ αυτού, κατέληξε σε μια ακόμη σκηνοθετημένη επίδειξη, αποκομμένη από την πολιτική πραγματικότητα.

Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα XIV υπογραμμίζει το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ της εικόνας που θέλει να προβάλλει η Τουρκία και του συστήματος που έχει δημιουργήσει. Τα θερμά χαμόγελα και οι προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις δεν μπορούν να κρύψουν τον επιταχυνόμενο αυταρχισμό, τον περιορισμένο χώρο για την κοινωνία των πολιτών ή την εχθρότητα της χώρας απέναντι στην πραγματική θρησκευτική και πολιτική πολυφωνία. Ο Πάπας ήρθε για να μιλήσει για ενότητα, ειρήνη και διάλογο. Οι ηγέτες της Τουρκίας άκουσαν μόνο τα χειροκροτήματα — όχι το μήνυμα.

ΠΗΓΗ: MILITAIRE .gr

Η Τουρκία αποκλείστηκε από τη συμμετοχή στο ταμείο Safety Action for Europe (SAFE), τον νέο μηχανισμό αμυντικών δανείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το μπλοκάρισμά της προέκυψε εξαιτίας των αντιστάσεων των γειτόνων της, Ελλάδας και Κύπρου, όπως αναφέρει η τουρκική εφημερίδα Sozcu.

Η Άγκυρα δεν μπορεί να συμμετάσχει στη διαδικασία, καθώς δεν τηρεί την καταληκτική προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου. Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες δήλωσε ότι οι αιτήσεις της Τουρκίας και της Νότιας Κορέας βρίσκονται ακόμη υπό αξιολόγηση, αλλά τόνισε ότι «δεν θα ολοκληρωθούν εγκαίρως».

Η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα. Αντίθετα, η Γερμανία ήταν από τις χώρες που υποστήριξαν σθεναρά την ένταξή της.

Ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών, Γιοχάνες Βαντχέπουλ, επανέλαβε τη θέση του Βερολίνου κατά τη συνάντησή του με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, δηλώνοντας ότι το SAFE θα πρέπει να ανοίξει σε σημαντικούς εταίρους του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με τον μηχανισμό, χώρες-σύμμαχοι εκτός Ε.Ε. μπορούν να ενταχθούν, όμως απαιτείται η συναίνεση όλων των κρατών-μελών της Ένωσης.

Ήταν γνωστό από την αρχή ότι η αίτηση της Τουρκίας θα συναντούσε εμπόδια. Αξιωματούχοι της Ε.Ε. παραδέχτηκαν ότι το αίτημα που υποβλήθηκε τον Ιούλιο θα μπορούσε να μπλοκαριστεί με βέτο από Ελλάδα και Κύπρο. Γι’ αυτό η Επιτροπή δεν προώθησε ποτέ την αίτηση προς έγκριση από τα κράτη-μέλη.

Αν και η Τουρκία δεν μπορεί να συμμετάσχει απευθείας στο SAFE, διατηρεί τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε διμερή αμυντικά έργα με χώρες της Ε.Ε. Ωστόσο, το μερίδιο τρίτων χωρών σε έργα που χρηματοδοτούνται από το SAFE περιορίζεται στο 35%.

Η Αγγλία δεν θα συμμετάσχει

Τα 19 κράτη-μέλη που θα συμμετάσχουν στο SAFE πρέπει να παρουσιάσουν τα εθνικά τους προγράμματα έως την Κυριακή. Η Επιτροπή αναμένεται να εξετάσει τα σχέδια στα μέσα Δεκεμβρίου, με τις πρώτες πληρωμές να ξεκινούν έως 15% πριν από το τέλος του έτους.

Η Βρετανία επρόκειτο να ενταχθεί στον μηχανισμό, όμως η δυνατότητα αυτή χάθηκε μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων με το Λονδίνο. Η χώρα δεν αποδέχτηκε το οικονομικό τίμημα που ζητούσε η Ε.Ε. για πλήρη ένταξη, με το ποσό να ανέρχεται έως 6,75 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Αγγλία πρότεινε 82 εκατομμύρια ευρώ, αλλά η πρόταση απορρίφθηκε από τα κράτη-μέλη.