Συνάντηση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ) αναμένεται να πραγματοποιηθεί έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτή τη φορά σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας. Η συνάντηση θα διεξαχθεί στο περιθώριο της Συνόδου της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Συνεργασία στην Ενέργεια (The Partnership for Transatlantic Energy Cooperation/P-TEC), η οποία θα φιλοξενηθεί στην Αθήνα στις 6 και 7 Νοεμβρίου, με περισσότερους από 400 συμμετέχοντες.

Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, η συνάντηση του σχήματος 3+1 έχει προγραμματιστεί για τις 6 Νοεμβρίου, καθώς στην ελληνική πρωτεύουσα θα βρεθούν, εκτός από τον οικοδεσπότη Σταύρο Παπασταύρου, ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ, καθώς και οι ομόλογοί του από το Ισραήλ, Ελι Κοέν, και την Κυπριακή Δημοκρατία, Γιώργος Παπαναστασίου. Η εκδήλωση θα αποτελέσει, παράλληλα, την πρώτη δημόσια εμφάνιση της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, ενώ παρόντες θα είναι και δύο ακόμη εκπρόσωποι της αμερικανικής κυβέρνησης — ο υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ και ο υφυπουργός Εξωτερικών Μάικ Ρήγας.
Εφόσον τελικά ενεργοποιηθεί το σχήμα σε επίπεδο 3+1 (οι προπαρασκευαστικές ενέργειες έχουν ήδη ολοκληρωθεί, όπως πληροφορείται η «Κ»), Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ έχουν πολλά να συζητήσουν με την αμερικανική πλευρά, καθώς όλες προσβλέπουν στην υποστήριξη και την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών για την προώθηση κοινών ενεργειακών έργων.

Είναι γνωστό ότι για τους Αμερικανούς προτεραιότητα αποτελεί ο Κάθετος Διάδρομος προς την Ουκρανία, αλλά και, γενικότερα, η ενίσχυση της διάθεσης του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αμερικανικής προέλευσης, κάτι που διευκολύνεται από κράτη της περιοχής, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.

Ένα έργο που συνδέει και τις τρεις χώρες είναι το Great Sea Interconnector (GSI), το ηλεκτρικό καλώδιο διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Το έργο, ωστόσο, έχει «παγώσει» λόγω των διαφορών μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας σχετικά με την κατανομή ευθυνών και κόστους, αλλά και εξαιτίας της σταθερής αντίδρασης της Τουρκίας, η οποία επιχειρεί να παρεμβαίνει στο συγκεκριμένο πεδίο.

Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ φαίνεται να επιδιώκουν την υποστήριξη σειράς ενεργειακών έργων στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο τη διεύρυνση του αποτυπώματος των αμερικανικών ενεργειακών κολοσσών. Αναμένεται, λοιπόν, με ενδιαφέρον να φανεί κατά πόσο οι πρωτοβουλίες αυτές μπορούν να εκφράσουν τη βούληση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για ειλικρινείς συζητήσεις και ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.

Επιπλέον, οι τρεις χώρες αποτελούν σταθερούς υποστηρικτές του Διαδρόμου Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC), ενός φιλόδοξου σχεδίου που προωθείται από τις ΗΠΑ και συνδέει την Ασία με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής. Το ζήτημα αυτό αναμένεται να αποτελέσει, εκτός απροόπτου, κεντρικό θέμα των συζητήσεων μεταξύ των τεσσάρων υπουργών Ενέργειας. Ο IMEC διαθέτει έντονη γεωπολιτική διάσταση, καθώς θεωρείται αντίβαρο στη διείσδυση της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή, και επομένως έχει σημαντικό στρατηγικό χαρακτήρα για την Ουάσιγκτον.

Αξιοσημείωτο είναι ότι, πριν από λίγες ημέρες, ο υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Κόμπος, επισκέφθηκε την Ινδία, όπου είχε ιδιαίτερα εποικοδομητικές συνομιλίες με τον ομόλογό του, Δρα Σ. Τζαϊσανκάρ, για την ενίσχυση της στρατηγικής σχέσης μεταξύ Νέου Δελχί, Λευκωσίας και Αθήνας.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ επιδιώκουν εδώ και μήνες την αναζωογόνηση του σχήματος 3+1 σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, ωστόσο η Ουάσιγκτον δείχνει προτίμηση σε τεχνοκρατικά σχήματα, όπως αυτό της ενέργειας, τα οποία εστιάζουν στην οικονομική συνεργασία και δεν εκπέμπουν έντονα πολιτικά μηνύματα για την περιοχή. Παράλληλα, η Αθήνα βρίσκεται σε συζητήσεις με την Ουάσιγκτον για τον επόμενο γύρο στρατηγικού διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών, αν και μέχρι στιγμής δεν έχει οριστεί ημερομηνία διεξαγωγής.

Ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, παρουσίασε πρόσφατα στον Έλληνα ομόλογό του ένα τεκμηριωμένο σχέδιο για την επανεκκίνηση και ολοκλήρωση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης – Ευρώπης. Ένα έργο που δεν αποτελεί απλώς τεχνική υποδομή, αλλά κρίσιμο κρίκο για την ενεργειακή ασφάλεια και τη γεωπολιτική σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Παρ’ όλα αυτά, από την πλευρά της Αθήνας δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση. Καμία ουσιαστική τοποθέτηση, καμία πολιτική βούληση, καμία δέσμευση.

Η στάση αυτή προκαλεί εύλογες απορίες και απογοήτευση. Πολλοί Έλληνες πολίτες, αλλά και Κύπριοι, αντιλαμβάνονται πως η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει τη σιωπή και την αδράνεια για να αποφύγει την πολιτική πίεση που συνοδεύει το έργο. Κυκλοφορεί πλέον ευρέως η πεποίθηση ότι η Αθήνα υπέκυψε, άμεσα ή έμμεσα, σε τουρκικές αξιώσεις, αποσύροντας τη στήριξή της από ένα σχέδιο που θα ενίσχυε τον Ελληνισμό στο σύνολό του. Και το χειρότερο: επιχειρεί να μεταθέσει την ευθύνη για τη μη υλοποίηση στην Κύπρο, κατηγορώντας τη Λευκωσία για δήθεν αδυναμία ή αθέτηση δεσμεύσεων.

Αν αυτό πράγματι ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Διότι εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να σταθεί με συνέπεια απέναντι σε ένα καθαρά ενεργειακό και τεχνικό έργο, πώς θα σταθεί απέναντι στην πανίσχυρη Τουρκία; Πώς θα διαχειριστεί τις προκλήσεις στο Αιγαίο και στο Κυπριακό, όταν δείχνει διστακτικότητα να υπερασπιστεί ένα κοινό στρατηγικό συμφέρον; Το ηλεκτρικό Καλώδιο Κύπρου – Κρήτης είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια γραμμή μεταφοράς ενέργειας. Είναι σύμβολο ενότητας, ανεξαρτησίας και κοινής ευρωπαϊκής προοπτικής. Η απουσία της Ελλάδας από αυτό το έργο εκπέμπει λάθος μήνυμα – προς τους συμμάχους, αλλά κυρίως προς τους αντιπάλους.

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, τοποθετήθηκε πρόσφατα με σαφήνεια, τονίζοντας ότι η Κύπρος δεν εκβιάζεται και δεν αποδέχεται ρόλο αποδιοπομπαίου τράγου για πολιτικές αποφάσεις τρίτων. Η Λευκωσία έχει κινηθεί με συνέπεια, έχει καταθέσει προτάσεις, έχει εξασφαλίσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και έχει δείξει βούληση να προχωρήσει. Τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα: η ευθύνη για τη στασιμότητα του έργου δεν βαραίνει την Κύπρο. Η απόφαση αποστασιοποίησης προήλθε από την Αθήνα – είτε για να αποφευχθούν πολιτικές εντάσεις, είτε για να ικανοποιηθούν εξωτερικές πιέσεις.

Παρά ταύτα, σε επίπεδο δημόσιου λόγου, επιχειρείται να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η Κύπρος δεν ανταποκρίθηκε στις οικονομικές της υποχρεώσεις. Γίνεται λόγος για ένα ποσό 25 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο – αν πράγματι αποτελεί ζήτημα – οφείλει να διευκρινιστεί άμεσα από τη Λευκωσία. Όχι επειδή φέρει ευθύνη, αλλά για να μη δοθεί η παραμικρή αφορμή σε όσους επιδιώκουν να συγκαλύψουν τις δικές τους επιλογές μεταθέτοντας το βάρος αλλού. Η αλήθεια πρέπει να είναι καθαρή και διαφανής, χωρίς μισόλογα και πολιτικές υπεκφυγές.

Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι οικονομικό. Είναι βαθιά πολιτικό και εθνικό. Η Ελλάδα, ως εγγυήτρια δύναμη της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχει ιστορική και ηθική υποχρέωση να λειτουργεί με υπευθυνότητα και στρατηγικό σχεδιασμό. Η ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου αφορά άμεσα και την Ελλάδα, διότι χωρίς ενεργειακή διασύνδεση η Κύπρος παραμένει απομονωμένη, ευάλωτη και εξαρτημένη. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία ενισχύει τον ρόλο της ως περιφερειακός ενεργειακός κόμβος, αυξάνοντας την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η απώλεια του έργου δεν είναι μια απλή καθυστέρηση. Είναι στρατηγική ήττα. Η διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης θα παρείχε στην Ελλάδα τη δυνατότητα να ελέγχει ενεργειακά την ανατολική πτέρυγα της Μεσογείου, να εδραιώσει την παρουσία της στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού και να ενισχύσει την ασφάλεια του Ελληνισμού. Αντί αυτού, επικράτησε η λογική του φόβου και της σιωπής. Μια στάση που, αντί να διασφαλίζει σταθερότητα, στέλνει σήμα αδυναμίας.

Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι όταν η Ελλάδα επιλέγει την αδράνεια απέναντι στην Κύπρο, οι συνέπειες είναι πάντα οδυνηρές. Από το 1974 μέχρι σήμερα, οι λανθασμένοι υπολογισμοί και η έλλειψη στρατηγικής συνέπειας έχουν κοστίσει ακριβά. Δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για νέα λάθη. Ο ελληνισμός, και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, δικαιούται αλήθεια, διαφάνεια και τόλμη.

Η Κύπρος δεν ζητά χάρη. Ζητά συνεργασία και συνέπεια. Δεν μπορεί να γίνεται συνεχώς το εύκολο εξιλαστήριο θύμα των πολιτικών υποχωρήσεων της Αθήνας. Οι καιροί απαιτούν καθαρές θέσεις και πράξεις, όχι προφάσεις. Αν η Ελλάδα δεν μπορεί να στηρίξει έμπρακτα ένα έργο που υπηρετεί το κοινό εθνικό συμφέρον, τότε πώς θα σταθεί απέναντι σε πολύ πιο απαιτητικές κρίσεις που έρχονται;

Το μήνυμα προς την Ελληνική κυβέρνηση πρέπει να είναι σαφές και αδιαπραγμάτευτο: αναλάβετε τις ευθύνες σας. Όχι μόνο ως εταίροι, αλλά και ως εγγυητές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η υπονόμευση του Καλωδίου Κύπρου – Κρήτης δεν πλήττει μόνο την Κύπρο, αλλά και την ίδια την Ελλάδα. Εάν το εθνικό συμφέρον του ελληνισμού καταρρέει στη Λευκωσία, η επόμενη κρίση θα εκδηλωθεί αναπόφευκτα στο Αιγαίο.

Η Αθήνα δεν μπορεί να συνεχίσει να σιωπά. Οφείλει να μιλήσει, να εξηγήσει και να ενεργήσει. Οι εποχές των διπλωματικών συμβιβασμών τελείωσαν. Η ιστορία απαιτεί θάρρος και αποφάσεις. Ο Ελληνισμός αξίζει ηγεσίες που να μπορούν να κοιτάξουν τον λαό στα μάτια και να πουν την αλήθεια. Η Κύπρος δεν είναι μόνη – εκτός αν η ίδια η Ελλάδα επιλέξει να την αφήσει μόνη.

ΚΡΙΣ ΜΙΧΑΗΛ

Σε μια ώρα και σαράντα λεπτά, περίπου όσο διήρκεσε η συνάντηση των προέδρων τους, ΗΠΑ και Κίνα «τα βρήκαν σχεδόν σε όλα». Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αξιολόγησε τη συνάντηση με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ με 12 στα… 10, χαρακτηρίζοντάς την «καταπληκτική» (amazing). Μετά το ραντεβού στη Νότια Κορέα, ο Τραμπ ανέφερε ότι η συνάντηση ήταν «μεγάλη επιτυχία», προσθέτοντας πως οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με το εμπόριο, τους δασμούς και τις σπάνιες γαίες. Σύμφωνα με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, το ζήτημα των σπάνιων μετάλλων έχει πλέον «διευθετηθεί» και «δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο από την Κίνα».

Από την αμερικανική πλευρά ανακοινώθηκε ότι το Πεκίνο θα άρει τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών – ανανεώνοντας τη συμφωνία σε ετήσια βάση – και θα προχωρήσει στην αγορά αμερικανικής σόγιας.

Το Πεκίνο επιβεβαίωσε ότι δέχθηκε να αναστείλει για έναν χρόνο τους περιορισμούς που είχε εφαρμόσει στις 9 Οκτωβρίου σε διάφορες εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών. Σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου, οι δύο χώρες συμφώνησαν να παρατείνουν την προσωρινή ανακωχή στον εμπορικό τους πόλεμο για έναν χρόνο, βάσει συμφωνίας στην οποία κατέληξαν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι από τις δύο πλευρές, έπειτα από συνάντηση στη Μαλαισία την προηγούμενη εβδομάδα. Παράλληλα, οι ομάδες συμφώνησαν να επιλύσουν ζητήματα που αφορούν το TikTok.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μειώσουν τους δασμούς που είχαν επιβάλει στα κινεζικά προϊόντα: για τη φαιντανύλη από 20% σε 10%, και για τα υπόλοιπα προϊόντα από 57% σε 47%. Η αμερικανική πλευρά εκτιμά ότι η εμπορική συμφωνία μπορεί να επικυρωθεί «πολύ σύντομα».

Ο Σι Τζινπίνγκ, όπως μετέδωσαν κρατικά μέσα της Κίνας, δήλωσε ότι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συναίνεση για την επίλυση «σημαντικών εμπορικών ζητημάτων». Οι κινεζικές και αμερικανικές ομάδες θα συνεργαστούν για την επίτευξη αποτελεσμάτων που θα λειτουργήσουν ως «καθησυχαστικό φάρμακο» για τις οικονομίες των δύο χωρών, σύμφωνα με τον Σι. Παράλληλα, τόνισε τις πολλές υποσχόμενες δυνατότητες συνεργασίας σε τομείς όπως η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης, η κυβερνοαπάτη, το ξέπλυμα χρημάτων και η τεχνητή νοημοσύνη, σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua.

«Η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν από κοινού να επιδείξουν την υπευθυνότητα που αρμόζει σε μεγάλες δυνάμεις, συνεργαζόμενες για την επίτευξη σημαντικών, πρακτικών και επωφελών αποτελεσμάτων για τα δύο έθνη και για τον κόσμο», δήλωσε ο Σι.

Όπως μετέδωσε το BBC, αν και οι λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί πλήρως, φαίνεται ότι το Πεκίνο πέτυχε στα θέματα των μικροτσιπ και θα έχει πρόσβαση στην αμερικανική αγορά ημιαγωγών. Ο Τραμπ ανέφερε ότι το Πεκίνο θα συνομιλήσει με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Nvidia, κολοσσού στην αγορά αυτή, ενώ οι αμερικανικές αρχές θα λειτουργήσουν ως «κάτι σαν διαιτητής». Σημείωσε ωστόσο ότι οι συζητήσεις δεν θα περιλαμβάνουν το τσιπ Blackwell, που θεωρείται το κορυφαίο της Nvidia για τεχνητή νοημοσύνη.

Ουκρανία – Ταϊβάν

Ο Τραμπ δήλωσε επίσης ότι ΗΠΑ και Κίνα θα συνεργαστούν σε ζητήματα που αφορούν την Ουκρανία, σημειώνοντας ότι το θέμα «συζητήθηκε εκτενώς» κατά τη συνάντηση. Σύμφωνα με τον Guardian, ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανέφερε ότι η Κίνα εισάγει σημαντικά ποσά ρωσικού πετρελαίου, αν και αυτό δεν ήταν το κύριο θέμα της συζήτησης.

Η Ταϊβάν δεν αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης στο ραντεβού της Νότιας Κορέας, ενώ οι δύο ηγέτες απέφυγαν να απαντήσουν σε σχετική δημοσιογραφική ερώτηση. Στην Ταϊπέι, σύμφωνα με τον Guardian, υπάρχει ανησυχία ότι ο Τραμπ ενδέχεται να προβεί σε υποχωρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχείς δηλώσεις του Σι σχετικά με την επανένωση του νησιού με την ηπειρωτική Κίνα.

Γιατί μας νοιάζει

Η σημασία της συνάντησης και της συμφωνίας μεταξύ των δύο ηγετών είναι προφανώς παγκόσμια. Η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη βιομηχανική δύναμη στον κόσμο και παίζει κεντρικό ρόλο στη διύλιση κρίσιμων μετάλλων για τη βιομηχανία, μεταξύ των οποίων περίπου το 90% των σπάνιων γαιών παγκοσμίως, σύμφωνα με το BBC. Συχνά παράγει προϊόντα σε τιμές χαμηλότερες του πραγματικού κόστους, χάρη στην κρατική χρηματοδότηση. Αν όμως αυτά τα προϊόντα εισάγονται στις ΗΠΑ, οι κινεζικές εταιρείες ενδέχεται να τα διαθέσουν φθηνότερα σε άλλες αγορές, κάτι που μπορεί να ωφελήσει καταναλωτές αλλά να πλήξει βιομηχανίες άλλων χωρών.

Φυσικά, κανείς δεν περίμενε να «πέσουν υπογραφές» στη Νότια Κορέα. Οι διαπραγματεύσεις για τις τελικές λεπτομέρειες συνεχίζονται.

Στο Πεκίνο τον Απρίλιο, ο Τραμπ δήλωσε: «Θα είμαι στην Κίνα τον Απρίλιο και (ο Σι Τζινπίνγκ) θα έρθει εδώ λίγο αργότερα, στη Φλόριντα, στο Palm Beach ή στην Ουάσινγκτον». Ένας εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών επιβεβαίωσε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα επισκεφθεί την Κίνα την επόμενη χρονιά.

Πηγή: Protagon.gr