του Χάρη Θεραπή*

Μια ήσυχη, αλλά καθοριστική αναβάθμιση

Με ελάχιστη δημοσιότητα, η Κυπριακή Δημοκρατία ολοκλήρωσε την παραλαβή και εγκατάσταση του ισραηλινού αντιαεροπορικού συστήματος Barak MX. Το προηγμένο αυτό σύστημα –με δυνατότητα αναχαίτισης αεροσκαφών, πυραύλων και μη επανδρωμένων σε αποστάσεις περίπου 150 χιλιομέτρων και ραντάρ που, σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, επιτηρεί έως και 450 χλμ.– τοποθετεί την Κύπρο σε εντελώς νέα αμυντική κατηγορία.

Η κίνηση έρχεται σε μια περίοδο που η Άγκυρα εντείνει τις δηλώσεις για «προστασία των δικαιωμάτων» της στην κυπριακή ΑΟΖ και για αναβάθμιση των δικών της πυραυλικών δυνατοτήτων. Η Λευκωσία αποφεύγει τις δημόσιες θριαμβολογίες, έχοντας διδαχθεί από την υπόθεση των S-300 στα τέλη της δεκαετίας του ’90.

Επιπτώσεις για την Ελλάδα

  1. Κοινό Αμυντικό Δόγμα Αθήνας-Λευκωσίας
    Η νέα αντιαεροπορική ομπρέλα συμπληρώνει ιδανικά το πλαίσιο του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Για την Ελλάδα σημαίνει ότι σε περίπτωση κλιμάκωσης, οι ελληνικές δυνάμεις μπορούν να επιχειρούν με μεγαλύτερη ασφάλεια στον άξονα Κρήτη-Κύπρος.

  2. Αποτροπή σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο
    Η κάλυψη του Barak MX «βλέπει» βαθιά στη νότια Τουρκία και μεταφέρει το κέντρο βάρους της επιτήρησης πιο ανατολικά. Η παρουσία ενός τέτοιου συστήματος περιορίζει τις δυνατότητες της Τουρκικής Αεροπορίας σε επιχειρήσεις μεγάλης ακτίνας και προσθέτει κόστος σε κάθε σχέδιο προβολής ισχύος.

  3. Νέα δεδομένα για το ελληνικό οπλοστάσιο
    Η επιτυχία του προγράμματος στην Κύπρο μπορεί να επηρεάσει τις ελληνικές αποφάσεις για αναβάθμιση της δικής μας αντιαεροπορικής άμυνας, είτε με το ίδιο σύστημα είτε με αντίστοιχα προηγμένα. Ήδη το ΓΕΕΘΑ εξετάζει επιλογές για αντικατάσταση μέρους των Patriot και S-300 της Κρήτης.

Η τουρκική διάσταση

Η Άγκυρα παρακολουθεί, όπως δηλώνουν τουρκικές πηγές, «με προσοχή και ανησυχία». Το Barak MX θεωρείται «πιο επικίνδυνο από τα S-300» λόγω της τεχνολογίας ραντάρ και της διαλειτουργικότητας με ναυτικές μονάδες. Αναλυτές στην Τουρκία φοβούνται ότι προσφέρει στο Ισραήλ και στην Κύπρο δυνατότητα συλλογής πληροφοριών για τις κινήσεις της τουρκικής αεροπορίας και ναυτικού.

Γεωπολιτικό μήνυμα

Η συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ επιβεβαιώνει την εμβάθυνση των τριμερών σχημάτων Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, με την έμφαση να μετατοπίζεται από την ενέργεια στην αμιγώς στρατιωτική διάσταση. Για την Αθήνα, η εξέλιξη ενισχύει την αποτρεπτική εικόνα του ελληνισμού στο σύνολό του, αλλά απαιτεί προσεκτική διπλωματική διαχείριση ώστε να αποφευχθεί νέα κλιμάκωση με την Τουρκία.

Συμπέρασμα

Η εγκατάσταση του Barak MX στην Κύπρο δεν είναι απλώς μια τεχνική αναβάθμιση. Πρόκειται για στρατηγική κίνηση που επηρεάζει άμεσα την ισορροπία δυνάμεων σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Για την Ελλάδα, αποτελεί ευκαιρία ενίσχυσης της αμυντικής διασύνδεσης με τη Λευκωσία και ταυτόχρονα προειδοποίηση ότι η Άγκυρα θα επιδιώξει να απαντήσει – είτε με νέα εξοπλιστικά προγράμματα είτε με αυξημένη πίεση στο Αιγαίο και την κυπριακή ΑΟΖ.