Ηλεκτρική διασύνδεση: Δέσμευση, παρασκήνιο και ευρωπαϊκές προεκτάσεις

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, επανέλαβε με έμφαση ότι η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει απόλυτα δεσμευμένη στην υλοποίηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Ελλάδα και το Ισραήλ, χαρακτηρίζοντάς το «έργο γεωστρατηγικής σημασίας». Οι δηλώσεις του, που έγιναν στο Παραλίμνι, εντάσσονται σε μια περίοδο αυξημένων συζητήσεων και επιφυλάξεων γύρω από το χρονοδιάγραμμα και τις χρηματοδοτήσεις, τόσο σε Αθήνα όσο και σε Βρυξέλλες.

Το σαφές μήνυμα της Λευκωσίας

«Η Κυπριακή Δημοκρατία τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει θα τις εκπληρώσει. Ελπίζω όλοι οι εμπλεκόμενοι να υλοποιήσουν τις δικές τους», ανέφερε ο κ. Χριστοδουλίδης, με μια φράση που αποτυπώνει αφενός την αποφασιστικότητα της Λευκωσίας και αφετέρου τη διακριτική πίεση προς Αθήνα και λοιπούς εταίρους να επιδείξουν ανάλογη συνέπεια.

Νέα ερείσματα και περιφερειακές συμμαχίες

Η επίσκεψη του Προέδρου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συνοδευόμενου από τον Υπουργό Εξωτερικών, είχε ακριβώς αυτόν τον στόχο: να αναζητηθούν νέες στρατηγικές συνεργασίες και πιθανές επενδύσεις μέσω κοινών σχημάτων που θα ενισχύσουν την οικονομική βιωσιμότητα του σχεδίου. Η Λευκωσία επιχειρεί να διαφοροποιήσει τα ερείσματά της, προσθέτοντας στο παραδοσιακό τρίγωνο Κύπρος–Ελλάδα–Ισραήλ νέους ισχυρούς παίκτες της περιοχής. Η κίνηση αυτή, όπως εκτιμάται, στέλνει μήνυμα στις Βρυξέλλες ότι η Κύπρος δεν περιορίζεται σε ρόλο «παθητικού αποδέκτη» αλλά δρα ως ενεργός διαμορφωτής της περιφερειακής ενεργειακής αρχιτεκτονικής.

Το παρασκήνιο με την Αθήνα

Οι πρόσφατες δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη δημιούργησαν ερωτηματικά για τον βαθμό ετοιμότητας της Αθήνας να στηρίξει το έργο χωρίς αστερίσκους. Στο διπλωματικό παρασκήνιο, η Ελλάδα εμφανίζεται να σταθμίζει κόστη, τεχνικές δυσκολίες και εναλλακτικές ενεργειακές επιλογές, την ώρα που η Λευκωσία θεωρεί την ηλεκτρική διασύνδεση θεμελιώδες στοιχείο ενεργειακής ασφάλειας και εθνικής κυριαρχίας. Αυτή η διαφοροποίηση ταχυτήτων προκαλεί ένταση, με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη να επιλέγει τη δημόσια διαβεβαίωση της κυπριακής συνέπειας ως μέσο να διατηρηθεί η πίεση προς τους υπόλοιπους εταίρους.

Η ευρωπαϊκή διάσταση – Green Deal και χρηματοδοτήσεις

Η ηλεκτρική διασύνδεση εντάσσεται στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της ΕΕ (Projects of Common Interest – PCI), γεγονός που την καθιστά επιλέξιμη για ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει στηρίξει το σχέδιο με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ μέσω του μηχανισμού Connecting Europe Facility, στο πλαίσιο της στρατηγικής για την πράσινη μετάβαση και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Η Κύπρος, όντας το μοναδικό κράτος–μέλος της ΕΕ που παραμένει ενεργειακά απομονωμένο, θεωρεί ότι η ηλεκτρική διασύνδεση δεν είναι απλώς εθνική προτεραιότητα, αλλά και ευρωπαϊκό καθήκον.

Στο πλαίσιο αυτό, οι Βρυξέλλες πιέζουν για επιτάχυνση των διαδικασιών, προκειμένου το έργο να ενταχθεί ουσιαστικά στην αρχιτεκτονική της Ενεργειακής Ένωσης και να συνδεθεί με τους στόχους του 2030 για μείωση εκπομπών και ενίσχυση της διασύνδεσης των κρατών–μελών. Για τη Λευκωσία, η ενεργοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση ώστε να εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα του σχεδίου και να περιοριστεί η εξάρτηση από ιδιωτικά κεφάλαια.

Η διάσταση της κυριαρχίας

Πέρα όμως από την οικονομία και την ενέργεια, το έργο έχει και καθαρά πολιτική διάσταση. Ο Πρόεδρος υπογράμμισε ότι η ηλεκτρική διασύνδεση αγγίζει την ίδια την κυριαρχία της Κύπρου και δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο μικροπολιτικών αντιπαραθέσεων. «Έχει σημασία να λέμε λιγότερα και να πράττουμε περισσότερα», δήλωσε, υποδηλώνοντας την ανάγκη μεθοδικής δουλειάς και όχι δημοσίων αντιπαραθέσεων που μπορεί να εκθέσουν τα εθνικά συμφέροντα.

Προοπτικές και στοίχημα αξιοπιστίας

Η Κύπρος βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμο σταυροδρόμι: από τη μια πλευρά, η ανάγκη να διασφαλιστεί η ενεργειακή της ασφάλεια και να σπάσει η απομόνωση· από την άλλη, η πρόκληση να αποδείξει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως αξιόπιστος εταίρος σε μια περίοδο που η ΕΕ δίνει έμφαση στην πράσινη μετάβαση και στην ανθεκτικότητα των δικτύων. Το στοίχημα της Λευκωσίας είναι διττό: να προχωρήσει το έργο χωρίς νέες καθυστερήσεις και ταυτόχρονα να διατηρήσει τη διεθνή της εικόνα ως χώρα που τιμά τις δεσμεύσεις της.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δήλωση Χριστοδουλίδη δεν αποτελεί απλώς μια επιβεβαίωση προθέσεων, αλλά μια ξεκάθαρη στρατηγική τοποθέτηση: η Κύπρος θα προχωρήσει με ή χωρίς δισταγμούς από άλλους, επενδύοντας στη γεωπολιτική σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης και αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμο εργαλείο – ευρωπαϊκό, περιφερειακό ή διεθνές.