Φτάνει σήμερα στην Κύπρο η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, συνοδευόμενη από τους Προέδρους των Πολιτικών Ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Η Διάσκεψη των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πραγματοποιεί διήμερη επίσκεψη, την 1η και 2α Δεκεμβρίου 2025, στο πλαίσιο των προετοιμασιών για την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται διαβουλεύσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο, καθώς και επαφές στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Όπως ανακοίνωσε το Σάββατο η Γραμματεία της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, την 1η Δεκεμβρίου οι επαφές στο Προεδρικό θα ξεκινήσουν στις 17:15. Στο πρώτο μέρος της επίσκεψης θα πραγματοποιηθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, με σύντομες προσφωνήσεις κατά την έναρξη.

Θα ακολουθήσει διευρυμένη σύσκεψη και ολομέλεια μεταξύ της Διάσκεψης των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Υπουργικού Συμβουλίου, στην παρουσία τόσο του Προέδρου της Δημοκρατίας όσο και της Προέδρου του ΕΚ.

Μετά τη φωτογράφιση της αντιπροσωπείας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η κα Μέτσολα θα παραχωρήσουν κοινή συνέντευξη Τύπου. Στις 20:00 θα παρατεθεί επίσημο δείπνο στην Καστελιώτισσα.

Τη 2α Δεκεμβρίου, το πρόγραμμα θα συνεχιστεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στις 08:40 η Πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, θα συναντηθεί κατ’ ιδίαν με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και θα ακολουθήσει διευρυμένη σύσκεψη. Στις 09:00 θα πραγματοποιηθεί κοινή συνάντηση της Προέδρου της Βουλής και της Προέδρου του ΕΚ με τους αρχηγούς και εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων.

Στις 10:35 η κα Μέτσολα θα συμμετάσχει, μαζί με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, σε διάλογο με μαθητές στην Τεχνική Επαγγελματική Σχολή Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Λάρνακας, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Christmas in Europe 2025», η οποία συνδιοργανώνεται με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο.

Η αποστολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα αναχωρήσει από την Κύπρο στις 12:00 το μεσημέρι.

Από την 1η Ιανουαρίου 2026, η Κύπρος αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκτώντας κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών. «Η Κύπρος θα κρατήσει το τιμόνι της ΕΕ σε μια περίοδο ταχέων εξελίξεων και αυξημένων προσδοκιών από τους πολίτες. Από την απλοποίηση διαδικασιών για τις επιχειρήσεις, έως τη διεύρυνση και την αναζήτηση λύσεων στο μεταναστευτικό, η Ευρώπη βρίσκεται σε εγρήγορση και η Κύπρος θα ηγηθεί της προσπάθειας. Ανυπομονώ να συνεργαστώ με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και την Κυπριακή Προεδρία, και αυτή η επίσκεψη το επιβεβαιώνει», δήλωσε η Ρομπέρτα Μέτσολα πριν από την άφιξή της.

Η ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου

Η διεξαγωγή της Διάσκεψης των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο, την 1η Δεκεμβρίου 2025, αποτελεί γεγονός υψηλής πολιτικής σημασίας, καθώς εντάσσεται στο τελικό στάδιο προετοιμασίας για την ανάληψη της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026 και αναδεικνύει την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα υποδεχθεί αύριο στο Προεδρικό Μέγαρο την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, καθώς και τους επικεφαλής των Πολιτικών Ομάδων, για διαβουλεύσεις με το Υπουργικό Συμβούλιο σε μια διαδικασία που ενισχύει τον θεσμικό συντονισμό και τις σχέσεις Λευκωσίας και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στις προτεραιότητες της κυπριακής Προεδρίας, με στόχο τη διαμόρφωση μιας φιλόδοξης αλλά ρεαλιστικής ευρωπαϊκής ατζέντας μέσα σε ένα περιβάλλον πολυδιάστατων διεθνών εξελίξεων. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στην ασφάλεια, στην ενέργεια, στη μετανάστευση, στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, καθώς και στη διατήρηση της ΕΕ ως θεμελιώδους πυλώνα δημοκρατίας και σταθερότητας.

Κατά την παραμονή της Προέδρου του ΕΚ στο Προεδρικό Μέγαρο θα πραγματοποιηθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο Προέδρων, ενώ στη συνέχεια η κα Μέτσολα και οι επικεφαλής των Πολιτικών Ομάδων θα συμμετάσχουν σε κοινή συνεδρία με το Υπουργικό Συμβούλιο.

Στις 19:25 ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και η Πρόεδρος Μέτσολα θα προβούν σε κοινές δηλώσεις στα ΜΜΕ. Αμέσως μετά, στις 20:00, θα παρατεθεί επίσημο δείπνο στην Καστελιώτισσα.

Σημαντικό βάρος δίδεται και στον Διάλογο με Νέους, στον οποίο θα συμμετάσχουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με μαθητές, την Τρίτη, 2 Δεκεμβρίου, στις 10:30 το πρωί, στην Τεχνική Επαγγελματική Σχολή Λάρνακας, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Christmas in Europe 2025», που διοργανώνεται σε συνεργασία με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο.

Η Κύπρος στέλνει το μήνυμα ότι εισέρχεται στην Προεδρία με αυτοπεποίθηση, σοβαρότητα και ξεκάθαρη στόχευση, επιδιώκοντας ουσιαστική συμβολή στο κοινό ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Με ενεργή συμμετοχή, με πρωτοβουλίες που ενισχύουν την ευρωπαϊκή συνοχή και με πλήρη αφοσίωση στις αρχές της Ένωσης, η Κυπριακή Δημοκρατία ενδυναμώνει ακόμη περισσότερο τη θέση της στον ευρωπαϊκό πυρήνα.

Το πιο συγκλονιστικό στοιχείο του ειρηνευτικού σχεδίου 28 σημείων του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία δεν είναι η ρητή και ακραία μεροληψία υπέρ, που εκφράζεται με την αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας επί κατεχόμενων (ακόμη και μη κατεχόμενων) ουκρανικών εδαφών και την ντιρεκτίβα περί δραστικής μείωσης του μεγέθους του ουκρανικού στρατού. Περισσότερο συγκλονιστικό είναι το γεγονός ότι το σχέδιο καταρτίστηκε από τρεις παράγοντες –δύο Αμερικανούς και έναν Ρώσο– που έχουν εμπειρία, όχι στη διπλωματία, αλλά στις επιχειρήσεις, ενώ το κύριο προσόν τους φαίνεται να είναι οι στενές προσωπικές και οικονομικές σχέσεις τους με τους ηγέτες των χωρών τους.

 Από την πλευρά των ΗΠΑ, ο κύριος συντάκτης του σχεδίου ήταν ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, ένας δισεκατομμυριούχος εργολάβος, μεγιστάνας των κρυπτονομισμάτων και μακροχρόνιος φίλος του Τραμπ, ο οποίος κατέληξε να εκτελεί χρέη αγαπημένου συμβούλου του προέδρου για κρίσιμα παγκόσμια ζητήματα. Ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, φέρεται επίσης να συμμετείχε στην κατάστρωση του σχεδίου, αν και σε μικρότερο βαθμό. Παρά το γεγονός ότι δεν διαθέτει καμία επίσημη κυβερνητική εξουσία, ο Κούσνερ επιστρατεύεται τακτικά από τον Τραμπ για να εργαστεί σε θέματα πολέμου και ειρήνης.

 Ο κύριος εκπρόσωπος της Ρωσίας, Κίριλ Ντμιτρίεφ, στερείται επίσης οποιασδήποτε εξουσίας στην εξωτερική πολιτική, καθώς και οποιασδήποτε εμπειρίας στη διπλωματία, αλλά είναι στενός σύμμαχος του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Ντμιτρίεφ δεν είναι ο τυπικός ημέτερος του Πούτιν. Ο επικεφαλής του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Ρωσίας έκανε τα πρώτα του βήματα, όχι στην KGB, αλλά ως 14χρονος μαθητής (μέσω προγράμματος ανταλλαγής) στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τα ελπιδοφόρα χρόνια του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Συνέχισε τις σπουδές του στο Στάνφορντ και στο Χάρβαρντ, ενώ μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε στη McKinsey και στην Goldman Sachs. Αλλά το πιο σημαντικό «προσόν» του, που δεν αναφέρεται στο βιογραφικό του, είναι ο γάμος του με την τηλεοπτική παρουσιάστρια Ναταλία Πόποβα, στενή φίλη και συνεργάτιδα της κόρης του Πούτιν, Κατερίνα Τιχόνοβα.

 Οι Γουίτκοφ, Κούσνερ και Ντμιτρίεφ είναι αυτό που η κοινωνική ανθρωπολόγος Τζανίν Γουέντελ αποκαλεί «transactors»: παίκτες που λειτουργούν και στις δύο πλευρές του χάσματος μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και προωθούν, σε συμπαιγνία με παίκτες από την άλλη πλευρά, προσωπικά συμφέροντα που υπερισχύουν των συμφερόντων ή των στόχων των χωρών τους. Η έλλειψη επίσημων διαπιστευτηρίων δεν είναι μειονέκτημα αλλά προσόν, καθώς τους επιτρέπει να αλλάζουν ρόλους εύκολα και να ενεργούν με ευέλικτους και αντισυμβατικούς τρόπους.

 Οι συντεχνιακού τύπου μηχανορραφίες πίσω από το ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία είναι εμφανείς σε διαρρεύσαντα αποσπάσματα μιας υποκλαπείσας συνομιλίας στην οποία ο Γουίτκοφ φαίνεται να συμβουλεύει έναν ρώσο αξιωματούχο για το πώς ο Πούτιν θα έπρεπε να προτείνει μια συμφωνία στον Τραμπ. Σε μια άλλη κλήση ο Ντμιτρίεφ ακούγεται να συμβουλεύει τον ίδιο αξιωματούχο να παρουσιάσει «μέγιστες» απαιτήσεις, μια προσέγγιση που αντικατοπτρίζεται σαφώς στο σχέδιο 28 σημείων που ο Ντμιτρίεφ συνέταξε στη συνέχεια με τον Γουίτκοφ και τον Κούσνερ στο Μαϊάμι.

 Για τις ΗΠΑ αυτή η διπλωματία των ημετέρων είναι κάτι περισσότερο από μια απόκλιση από την παράδοση. Είναι μια αποκήρυξη της παράδοσης. Οι ΗΠΑ διαθέτουν εξαιρετικά έμπειρες και σχολαστικά δομημένες διπλωματικές και μυστικές υπηρεσίες. Ωστόσο, υπό τον Τραμπ, η ανάθεση της διαχείρισης ζητημάτων εθνικής σημασίας από συγγενείς και φίλους του ηγέτη –χωρίς λογοδοσία ούτε διαφάνεια– έχει καταστεί ο κανόνας.

 Το πρόβλημα με αυτήν την τακτική γίνεται εμφανές από τα αποτελέσματα: ποτέ στο παρελθόν οι αμερικανοί διαπραγματευτές δεν είχαν συναινέσει σε τόσο ακραίες απαιτήσεις, με τόσο σοβαρές συνέπειες, όπως οι Κούσνερ και Γουίτκοφ. Φυσικά, και άλλοι πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν ασπαστεί την άτυπη διπλωματία. Κατά την πορεία προς τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο πρόεδρος Γούντροου Γουίλσον είχε αναθέσει στον φίλο του συνταγματάρχη Εντουαρντ Χάουζ να εκτελεί χρέη «απεσταλμένου» του στις συνομιλίες με ευρωπαίους ηγέτες. Τη δεκαετία του 1990 η κυβέρνηση του προέδρου Μπιλ Κλίντον πρακτικά είχε αναθέσει την οικονομική πολιτική της απέναντι στη Ρωσία σε μια μικρή ομάδα οικονομολόγων του Χάρβαρντ, οι οποίοι απολάμβαναν την εμπιστοσύνη του τότε υφυπουργού Οικονομικών Λάρι Σάμερς. Αλλά οι αδυναμίες αυτής της τακτικής ήταν εμφανείς ακόμη και τότε. Ορισμένοι από αυτούς τους οικονομολόγους του Χάρβαρντ παραβίασαν τις κατευθυντήριες γραμμές δεοντολογίας επενδύοντας σε ρωσικά ομόλογα, ενώ συμβούλευαν την κυβέρνηση του Μπόρις Γέλτσιν για τις ιδιωτικοποιήσεις. (Το πανεπιστήμιο αργότερα κατέβαλε ένα μεγάλο ποσό, στο πλαίσιο διακανονισμού με το υπουργείο Δικαιοσύνης).

Στην προκειμένη περίπτωση χρειάστηκε να κληθεί ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο για να καθησυχάσει τους εξοργισμένους με το «ειρηνευτικό» σχέδιο των Ντμιτρίεφ και Γουίτκοφ Ουκρανούς και Ευρωπαίους. Αλλά ο Τραμπ δεν πρόκειται να αναθεωρήσει την υιοθέτηση της διπλωματίας των ημετέρων. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιτικής του καριέρας, και ιδιαίτερα μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο Τραμπ περιφρονεί απροκάλυπτα την ηθική, τη λογοδοσία και την αξιοπιστία, θεωρώντας το αξίωμά του ως μέσο για την αύξηση του προσωπικού του πλούτου.

 Ενώ οι λεπτομέρειες των επιχειρηματικών συναλλαγών του Τραμπ παραμένουν αδιαφανείς, ο αυτοπλουτισμός μπορεί κάλλιστα να είναι η βασική γραμμή της εξωτερικής πολιτικής του, κάτι αυταρχικοί ηγέτες σε όλον τον κόσμο έχουν αναμφίβολα αντιληφθεί. Τον περασμένο Απρίλιο η κυβέρνηση του Πακιστάν υπέγραψε μια αμφιλεγόμενη επενδυτική συμφωνία με τη World Liberty Financial, μια εταιρεία κρυπτονομισμάτων, το πλειοψηφικό πακέτο της οποίας ανήκει στην οικογένεια Τραμπ, ενώ διευθυντής της είναι ο γιος του Γουίτκοφ, ονόματι Ζακ. Την ίδια περίπου εποχή ο Τραμπ παρουσίασε τους «αμοιβαίους δασμούς» του, με το Πακιστάν να χαίρει πολύ καλύτερης αντιμετώπισης από πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας. Και τον Ιούλιο η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε ότι είχε καταλήξει σε εμπορική συμφωνία με το Πακιστάν.

 Στο Ομάν, στο Κατάρ και στη Σαουδική Αραβία, καθώς και στο Βιετνάμ, ο Οργανισμός Τραμπ έχει συνάψει συμφωνίες αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων με κρατικά επενδυτικά ταμεία και ιδιώτες τοπικούς επενδυτές. Επιπλέον, το επενδυτικό ταμείο του Κούσνερ με έδρα το Μαϊάμι έλαβε δισεκατομμύρια δολάρια από τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και από ένα εξέχον μέλος της βασιλικής οικογένειας Αλ Ναχγιάν του Αμπου Ντάμπι. (Ο Κούσνερ στη συνέχεια διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα).

 Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τι είδους επιχειρηματικές συμφωνίες θα συνάψουν ο Τραμπ και οι ημέτεροί του μετά από μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, αλλά το σύμφωνο Ντμιτρίεφ-Γουίτκοφ –στο οποίο ορίζεται ότι οι ΗΠΑ θα ηγηθούν των «προσπαθειών για την ανοικοδόμηση και τις επενδύσεις στην Ουκρανία»– υποδηλώνει ότι θα είναι επικερδείς. Αμερικανικές εταιρείες που συνδέονται με τον Τραμπ ενδέχεται ήδη να διαπραγματεύονται συμφωνίες στη Ρωσία.

 Ενώ η επιδίωξη του Τραμπ να πλουτίσει περαιτέρω είναι αναμφισβήτητη, θα ήταν απλοϊκό να υποστηριχθεί ότι αυτός είναι ο μόνος λόγος που προτιμά τους άτυπους φορείς και τις αντισυμβατικές τακτικές. Αποτελεί χαρακτηριστικό των προσωποπαγών καθεστώτων ο παραγκωνισμός έμπειρων αξιωματούχων και καθιερωμένων κρατικών θεσμών υπέρ «εξωτερικών» φορέων οι οποίοι πάνω απ’ όλα είναι πιστοί στον ηγέτη. Οσο περισσότερο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση τόσο θα αποδυναμώνονται οι δημοκρατικές δομές της Αμερικής και τόσο πιο ανισόρροπη θα καθίσταται η εξωτερική της πολιτική.

 Ο Φεντερίκο Φουμπίνι είναι δημοσιογράφος, επιτελικό στέλεχος της ιταλικής εφημερίδας Corriere della Sera. Το κείμενο αυτό αναδημοσιεύεται για την Ελλάδα από το Project Syndicate. 

Πηγή: Protagon.

Το Κυπριακό Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (CIReN) εξέτασε τον ισχυρισμό του Παναγιώτου ότι το κόμμα παρουσιάζει ένα εντελώς νέο και μη δοκιμασμένο μοντέλο, συγκρίνοντάς το με προηγούμενες εφαρμογές αυτής της φιλοσοφίας, προκειμένου να καταδείξει ότι η ιδέα μπορεί να μην είναι τόσο καινοτόμος, όσο παρουσιάζεται.

Στις 16 Οκτωβρίου 2025, ο Κύπριος ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου δημοσίευσε στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την «πιο σημαντική απόφαση της ζωής του»: τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού κόμματος στην Κύπρο που θα συμμετάσχει στις βουλευτικές εκλογές του 2026.

Η βασική αρχή που καθορίζει το κόμμα που εξήγγειλε ο Παναγιώτου, και που ενέπνευσε ακόμη και το όνομά του, είναι η έννοια της Άμεσης Δημοκρατίας, με τη χρήση μιας εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα που επιτρέπει στους πολίτες να εκλέγουν τους υποψηφίους του κόμματος για τις εκλογές, καθώς και να αξιολογούν τις ενέργειές τους κατά τη διάρκεια της θητείας τους.

Αυτή η καινοτομία έχει προβληθεί από τον Παναγιώτου ως μια εντελώς νέα σύλληψη, τόσο στην ανακοίνωσή του, αλλά και σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις.

Το Κυπριακό Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (CIReN) εξέτασε τον ισχυρισμό του Παναγιώτου ότι το κόμμα παρουσιάζει ένα εντελώς νέο και μη δοκιμασμένο μοντέλο, συγκρίνοντάς το με προηγούμενες εφαρμογές αυτής της φιλοσοφίας, προκειμένου να καταδείξει ότι η ιδέα μπορεί να μην είναι τόσο καινοτόμος, όσο παρουσιάζεται.

Ο Ισχυρισμός

Προωθώντας την ίδρυση του νέου του εγχειρήματος, του κόμματος «Άμεση Δημοκρατία», ο Φειδίας Παναγιώτου έχει τονίσει επανειλημμένα τον καινοτόμο χαρακτήρα του κόμματος.

Στην ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 16 Οκτωβρίου, με την οποία γνωστοποίησε την ίδρυση του κόμματος, ο Παναγιώτου ισχυρίστηκε ότι κάτι τέτοιο «δεν ξανάγινε».

Τόνισε ακόμα ότι, αν αυτό το μοντέλο αποδειχθεί επιτυχημένο, θα μπορούσε “και με κάποιο τρόπο να γίνει η αρχή για ενα πιο […] δίκαιο μέλλον. Ίσως όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο”

Σε συνέντευξή του στο podcast NetcastZone που αναρτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου, ο Παναγιώτου επανέλαβε αυτούς τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ότι «είναι δύσκολο να φανταστείς ακριβώς αυτό το πράγμα, λόγω του ότι δεν ξανάγινε”. Ισχυρίστηκε επίσης ότι, αν το μοντέλο αυτό αποδειχθεί επιτυχές, “μπορούμε να το κάνουμε copy-paste σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες” όπου έχουν εκλογές. Το συνέκρινε με το μοντέλο του κόμματος Volt Europe, ενός διακρατικού φιλοευρωπαϊκού και φεδεραλιστικού κινήματος με παραρτήματα σε διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.

Τα γεγονότα

Το κόμμα “Άμεση Δημοκρατία” που ανακοίνωσε ο Φειδίας Παναγιώτου μέσω των κοινωνικών δικτύων έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την αυξημένη σημασία που αποδίδεται στους απλούς υποστηρικτές (“φίλους”) του κόμματος. Θα μπορούν να ψηφίζουν για την επιλογή των υποψηφίων του κόμματος στις εκλογές, καθώς και για βασικά ζητήματα πολιτικής και αποφάσεις μέσω μιας εφαρμογής για κινητά.

Η εφαρμογή, με την ονομασία Agorà, ήδη προστέθηκε στα καταστήματα Google Play και Apple App στις αρχές του 2025 και προβάλλεται στις καταχωρίσεις της ως «πρωτοποριακή πλατφόρμα εμπνευσμένη από τις αρχές της ευθύτητας, της διαφάνειας και της συμμετοχής της κοινότητας», καθώς και ως «το μέλλον της άμεσης δημοκρατίας».

Αυτό που ο Παναγιώτου έχει τονίσει επανειλημμένα στα βίντεό του, είναι ο καινοτόμος χαρακτήρας αυτής της προσέγγισης. Σε αρκετές περιπτώσεις ισχυρίστηκε ότι «αυτό δεν έχει γίνει ποτέ πριν». Το κάνει συχνά σε μια προσπάθεια να κατεβάσει τις προσδοκίες για το νέο κόμμα και για να αντικρούσει τυχόν κριτικές.

Μια καινοτόμος ιδέα;

Στο παρελθόν έχουν γίνει αρκετές αξιοσημείωτες προσπάθειες για την ενσωμάτωση των αρχών της άμεσης δημοκρατίας στα πολιτικά κόμματα. Ένα πολύ χαρακτηριστικό ευρωπαϊκό παράδειγμα αφορά το λαϊκίστικο κόμμα της Ιταλίας “Κίνημα των Πέντε Αστέρων”. Αυτό το Κίνημα που ιδρύθηκε το 2009 από τον ακτιβιστή και κωμικό Beppe Grillo, χρησιμοποιεί μια πλατφόρμα σχεδόν πανομοιότυπη με αυτή που προτείνει ο Παναγιώτου για τη λήψη αποφάσεων, τόσο όσον αφορά την επιλογή υποψηφίων, όσο και για σημαντικές αποφάσεις.

Το κάνει ήδη, από τη δεκατία του 2010, όταν χρησιμοποίησε μια ειδικά σχεδιασμένη διαδικτυακή πλατφόρμα με την ονομασία Rousseau, πέραν άλλων πλατφορμών, για πολλές από τις σημαντικές αποφάσεις του.

Τα μέλη που ήταν εγγεγραμμένα στην πλατφόρμα Rousseau μπορούσαν να ψηφίζουν για πιθανές συμφωνίες συνασπισμού του κόμματος, να επιλέγουν υποψηφίους για τις βουλευτικές καθώς και για τις τοπικές εκλογές, και να διαμορφώνουν συγκεκριμένες πολιτικές που τα μέλη του κόμματος θα υιοθετούσαν στο κοινοβούλιο.

Ο Παναγιώτου δεν φαίνεται να μην γνωρίζει για το “Κίνημα των Πέντε Αστέρων”, αφού κατά τη συνέντευξή του στο Netcast Zone κατονομάζει ευρωβουλευτές αυτού του κόμματος μεταξύ εκείνων που ενδέχεται να σχηματίσουν μια ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για τη δημιουργία νέου κόμματος. Μάλιστα λέει ότι και ο ίδιος βρίσκεται μαζί τους σε διαβουλεύσεις για το σκοπό αυτό. Αποφεύγει, όμως, να κάνει αναφορά στη χρήση πλατφορμών διαδικτυακής ψηφοφορίας από το “Κίνημα των Πέντε Αστέρων”.

Εκτός από το “Κίνημα των Πέντε Αστέρων”, υπάρχει επίσης το παγκόσμιο κίνημα του Πειρατικού Κόμματος, μια διεθνής ομάδα κομμάτων που μοιράζονται μια δέσμη αρχών και πολιτικών που επικεντρώνονται στα πολιτικά δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή. Το Πειρατικό Κόμμα έχει επίσης υποστηρίξει ένθερμα την εφαρμογή των αρχών της “διαδικτυακής άμεσης δημοκρατίας”.

Η προσέγγιση που υποστηρίζουν αυτά τα κόμματα υιοθετεί μια θεωρία που ονομάζεται «υγρή δημοκρατία», σύμφωνα με την οποία οι εκλογείς συμμετέχουν στη συλλογική λήψη αποφάσεων μέσω της άμεσης συμμετοχής και της δυναμικής εκπροσώπησης, παρουσιάζοντας ένα είδος υβριδικής άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Κόμματα που συνδέονται με αυτή την ομάδα, τα οποία έχουν εκλέξει με επιτυχία βουλευτές και ευρωβουλευτές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, χρησιμοποίησαν λογισμικό όπως το LiquidFeedback για να διευκολύνουν την εσωτερική συζήτηση και τη διαμόρφωση πολιτικής εντός των κομμάτων και των παραρτημάτων τους.Τα πιο σημαντικά παραρτήματα πειρατικών κομμάτων λειτουργούν στην Τσεχία, τη Γερμανία και την Ισλανδία.

Πιο πέρα μακριά, στην Αυστραλία, το κόμμα «Online Direct Democracy – (Empowering the People)» (Άμεση Δημοκρατία στο Διαδίκτυο – Ενδυνάμωση του Λαού) και ένα άλλο κόμμα με το όνομα Flux παρουσίασαν πειράματα άμεσης δημοκρατίας στο διαδίκτυο και άμεσης δημοκρατίας με βάση συγκεκριμένα θέματα. Χρησιμοποίησαν ένα παρόμοιο διαδικτυακό σύστημα όπου οι ψηφοφόροι δεν είναι υποχρεωμένοι να ψηφίζουν για όλα τα θέματα, αλλά μόνο για εκείνα που τους αφορούν συγκεκριμένα.

Στην Αργεντινή, το 2012 ιδρύθηκε το κόμμα El Partido De La Red (Το Κόμμα του Δικτύου), με κύριο άξονα τις αρχές της άμεσης και ψηφιακής δημοκρατίας. Το κόμμα δημιούργησε ένα πακέτο λογισμικού ανοιχτού κώδικα με την ονομασία DemocracyOS, το οποίο λειτουργούσε ως διαδικτυακή πλατφόρμα για τη δημοκρατική συμμετοχή.Μεταξύ άλλων, οι διαδικτυακοί συμμετέχοντες ψήφιζαν για για καθορισμό της ψήφου των γερουσιαστών, καθώς και για την υποβολή προτάσεων νέων νόμων και την ψηφοφορία επί υφιστάμενων προτάσεων.

Αν και δεν έχουν εισαγάγει σημαντικές αλλαγές στη δομή του κόμματός τους ή στις πολιτικές προτάσεις τους σε αυτό το θέμα, τα ακροδεξιά κόμματα “Εναλλακτική Γερμανία (AfD) στη Γερμανία και ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρί Λεπέν (Εθνικό Μέτωπο) της Γαλλίας έχουν υποστηρίξει την εισαγωγή δεσμευτικών δημοψηφισμάτων σε ομοσπονδιακό και εθνικό επίπεδο ως τρόπους για να επιστρέψουν την εξουσία στον λαό και να την απομακρύνουν από τις ελίτ των Βρυξελλών, του Βερολίνου ή του Παρισιού.

Πώς εξελίχθηκαν αυτά τα πειράματα;

Τρία χρόνια μετά την άνοδό του στην εξουσία κατά τις γενικές εκλογές του 2018 και τη συμμετοχή του σε δύο διαδοχικές κυβερνήσεις με πρωθυπουργό τον Guiseppe Conte/ Τζουζέπε Κόντε, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων χώρισε τους δρόμους του με την πλατφόρμα Rousseau και τον συνιδρυτή της, Davide Casaleggio, ο οποίος είχε δημιουργήσει την πλατφόρμα.

Η διάσπαση ήρθε έπειτα από μήνες κατά τους οποίους ο οργανισμός Rousseau, που διαχειριζόταν την πλατφόρμα, εξέφραζε παράπονα ότι το Κίνημα του όφειλε 450.000 ευρώ σε καθυστερημένες πληρωμές. Ο οργανισμός αυτός λάμβανε το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του από τους εκλεγμένους αξιωματούχους του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, με μηνιαία συνδρομή 300 ευρώ, την οποία, σύμφωνα με την Rousseau, πολλοί σταμάτησαν να πληρώνουν.

Ο Παναγιώτου είχε υποστηρίξει στη συνέντευξή του στο Netcast Zone ότι ξόδεψε «δεκάδες χιλιάδες» από τα δικά του χρήματα για την ανάπτυξη της εφαρμογής Agora. Πρότεινε επίσης ως πιθανό τρόπο για να καλυφθούν αυτά τα έξοδα, την εισαγωγή συνδρομής μέλους για το κόμμα του. Με την προσέγγιση αυτή, ίσως δεν λαμβάνει υπόψη τα αυξανόμενα έξοδα συντήρησης και προώθησης μιας τέτοιας πλατφόρμας και τα πιθανά προβλήματα που αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει, όπως στην περίπτωση του Κινήματος των Πέντε Αστέρων.

Ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου που η συνεργασία του Κινήματος των Πέντε Αστέρων με το Rousseau ήταν επιτυχής, εξακολουθούσαν να υπάρχουν προβλήματα με το μοντέλο της άμεσης διαδικτυακής δημοκρατίας που εφάρμοζε.

Το 2017, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας μέσω της πλατφόρμας για τις εκλογές ανάδειξης της ηγεσίας του κόμματος, ένας χάκερ ανακοίνωσε ότι είχε εισβάλει στο Rousseau και έθεσε σε πώληση ολόκληρη τη βάση δεδομένων του για 0,3 bitcoin (περίπου 1.000 ευρώ την εποχή εκείνη).

Το σύστημα Rousseau τέθηκε επίσης κάτω από κριτική για την έλλειψη διαφάνειας, καθώς το Κίνημα των Πέντε Αστέρων επέτρεψε σε ανεξάρτητους παρατηρητές να επαληθεύσουν την κανονικότητα της διαδικασίας μόνο για πολύ λίγες από τις ψηφοφορίες που πραγματοποιήθηκαν στην πλατφόρμα.

Οι επικριτές του ισχυρίστηκαν περαιτέρω ότι δεν υπήρχε καμία εγγύηση για την ανωνυμία των χρηστών/ψηφοφόρων έναντι των διαχειριστών της πλατφόρμας. Αμφισβήτησαν ακόμα, κατά πόσο οι ψηφοφόροι καταχωρούσαν μόνο μία ψήφο ή ότι δεν εξαναγκάζονταν να ψηφίσουν ή να λάβουν κατευθυνόμενες αποφάσεις.

Στην περίπτωση του Πειρατικού Κόμματος, ενώ παραρτήματα του έχουν επιτύχει την εκλογή βουλευτών και ευρωβουλευτών σε ορισμένες χώρες, εξακολουθούν να υπάρχουν διχογνωμίες εντός της ευρύτερης ομάδας αν τα κόμματα πρέπει να παραμείνουν πιστά στην αντικαθεστωτική τους στάση μετά την εκλογική επιτυχία τους ή να υιοθετήσουν πιο παραδοσιακές δομές και μεθόδους που εφαρμόζουν παραδοσιακά κόμματα.

Τα αυστραλιανά κόμματα «Online Direct Democracy – (Empowering the People)» και «Flux» συμμετείχαν σε τοπικές και ομοσπονδιακές εκλογές κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, χωρίς να επιτύχουν εκλογή υποψηφίων σε οποιοδήποτε επίπεδο. Το  πρώτο διαγράφηκε το 2020 και το δεύτερο διαλύθηκε το 2023.

Από την ίδρυσή του το 2013, το El Partido de La Red δεν κατάφερε να κερδίσει καμία έδρα στις εκλογές στις οποίες συμμετείχε. Ωστόσο, η χρήση της πλατφόρμας DemocracyOS το βοήθησε να πιέσει με επιτυχία τη νομοθετική εξουσία του Μπουένος Άιρες να υιοθετήσει παρόμοια τεχνολογία για την εφαρμογή των πλατφορμών Demos και Participemos, ώστε να επιτρέψει κάποια συμμετοχή των πολιτών στη διακυβέρνηση της πόλης.

Η ετυμηγορία: Ψευδής

Ο ισχυρισμός του Φειδία Παναγιώτου ότι το κόμμα του «Άμεση Δημοκρατία» και η χρήση μιας ψηφιακής εφαρμογής για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων του κόμματος, καθώς και στις αποφάσεις των εκλεγμένων αξιωματούχων του κόμματος, αντιπροσωπεύει μια εντελώς νέα ιδέα με δυνατότητα να εμπνεύσει και να εξαπλωθεί περαιτέρω σε όλο τον κόσμο, είναι αποδεδειγμένα ψευδής.

Η προηγούμενη πορεία του Κινήματος των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία με την πλατφόρμα Rousseau, τα διάφορα παραδείγματα του Κόμματος των Πειρατών σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και άλλα κόμματα στην Αυστραλία και την Αργεντινή, μεταξύ άλλων, καταδεικνύουν πώς αυτή η ιδέα έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν σε άλλες χώρες.

Το γεγονός ότι ο Παναγιώτου συνεχώς υπογραμμίζει τον καινοτόμο χαρακτήρα της απόπειρας του και ο ισχυρισμός του ότι «δεν ξανάγινε» είναι ψευδής. Μια πολύ παρόμοια διαδικτυακή πλατφόρμα εφάρμοσε από το 2010 το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία και είναι απίθανο να μην την γνωρίζει, αφού ο Παναγιώτου βρίσκεται σε διαβούλευση με μέλη του Κινήματος για να συγκροτήσει ευρωπαϊκή πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο ισχυρισμός του ότι “θα μπορούσε να γίνει η αρχή για ενα πιο δίκαιο μέλλον, ίσως όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο” είναι επίσης έωλος. Η εφαρμογή διαδικτυακής άμεσης δημοκρατίας δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι εγγυάται καλύτερο μέλλον καθώς προσκρούει σε προβλήματα ιδιοκτησίας, διαφάνειας, επαλήθευσης διαδικασιών και οικονομικών.

Το CIREN υλοποιεί το πρόγραμμα “Αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων και της προπαγάνδας σε νησιωτικά κράτη” με την υποστήριξη του  European Media and Information Fund (EMIF). Την αποκλειστική ευθύνη για οποιοδήποτε περιεχόμενο του φέρουν οι συντάκτες του προγράμματος και αυτό ενδέχεται να μην αντανακλά κατ’ ανάγκην τις θέσεις του EMIF και των εταίρων του Ταμείου, του Ιδρύματος Calouste Gulbenkian και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου.

ΠΗΓΗ: POLITIS .cy