Το έτος 2025 φέρει έναν ισχυρό συμβολισμό για τον χριστιανικό κόσμο: συμπληρώνονται 1700 χρόνια από τη σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας, ενώ παράλληλα Ορθόδοξοι και Ρωμαιοκαθολικοί θα εορτάσουν από κοινού την Ανάσταση του Χριστού. Σε αυτό το ιστορικό και θεολογικά βαρυσήμαντο σταυροδρόμι, η συζήτηση για την ενότητα των Εκκλησιών αναζωπυρώνεται, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη υπέρβασης αιώνων διαιρέσεων.

Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος, το 325 μ.Χ., θεμελίωσε τη βάση για τον κοινό εορτασμό του Πάσχα, επικυρώνοντας την εορτή «εν μιά και τη αυτή ημέρα» από όλες τις Εκκλησίες. Η Σύνοδος εκείνη, πέρα από τις δογματικές της αποφάσεις, εξέφρασε και τη βαθύτερη ενότητα πίστης, ζωής και θεσμικής δομής της Εκκλησίας, όπως αποτυπωνόταν στο συνοδικό πολίτευμα των πέντε Πατριαρχικών εδρών: Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, Ιεροσολύμων, Αλεξανδρείας και Αντιοχείας.

Η θεολογική αναζήτηση της ενότητας δεν είναι μονάχα υπόθεση ιεραρχών ή συνοδικών αποφάσεων, αλλά καρπός του εκκλησιαστικού βίου και της βαθιάς επιθυμίας του πιστού λαού. Από τη δεκαετία του 1960 και εξής, οι όροι «αδελφές Εκκλησίες» και η χρήση ενωτικής γλώσσας αποτέλεσαν δείγματα μιας νέας, ρεαλιστικής και φιλόδοξης προσέγγισης. Παρά τις φωνές θεμελιοκρατικών κύκλων, η ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναγνωρίζει πλέον σταθερά την αποστολική διαδοχή και τα αληθινά μυστήρια της Ορθοδοξίας.

Η ιστορική συνάντηση του Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ στην Ιερουσαλήμ, το 1964, και η άρση των αναθεμάτων το 1965, αποτέλεσαν τα πρώτα βήματα για την άρση του Σχίσματος του 1054. Έκτοτε, οι επαφές και ο θεολογικός διάλογος συνεχίζονται. Ο ίδιος ο Πατριάρχης Αθηναγόρας τόνισε πως «δεν βλέπουμε πρόσκομμα στην οδό της ενώσεως» — στάση που μαρτυρεί τη βαθιά επιθυμία υπέρβασης της ιστορικής ρήξης.

Το 2025 προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία: μέσα από τον κοινό εορτασμό του Πάσχα, μπορεί να σημάνει και την απαρχή μιας ουσιαστικότερης θεολογικής και μυστηριακής συνάντησης. Η Νίκαια της Βιθυνίας θα μπορούσε να γίνει ξανά τόπος ενότητας, όπως τότε, το 325 μ.Χ., μεταφέροντας στο σήμερα το πνεύμα της πρώτης κοινής πίστης έναντι των αιρέσεων και της διάσπασης.

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που συνεκλήθη το 2016 στην Κρήτη, διακήρυξε: «Δεόμεθα όπως οι Χριστιανοί εργασθώσιν από κοινού, ώστε να αποβή εγγύς η ημέρα, καθ’ ην ο Κύριος θα εκπληρώση την ελπίδα των Ορθοδόξων Εκκλησιών και “γενήσεται μία ποίμνη, εις ποιμήν” (Ιω. 10,16)».

Αντίστοιχα, ο μακαριστός Πάπας Φραγκίσκος, φλογερός υπέρμαχος της ενότητας και της εξωστρέφειας της Εκκλησίας, επεσήμανε: «Χρειάζεται να γίνουμε μία Εκκλησία που αφυπνίζεται, μία Εκκλησία που δεν κλείνεται στον εαυτό της αλλά είναι ικανή να προχωρήσει μπροστά… μία Εκκλησία που ξεκινά να συναντήσει τον κόσμο έχοντας το θάρρος να ανοίξει πόρτες στον κόσμο».

Το 2025, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια επέτειος. Είναι μια πρόσκληση. Πρόσκληση για επιστροφή στην κοινή ρίζα, στην ενότητα που εκπηγάζει από την κοινή πίστη και την αγάπη. Είναι η ώρα της υπέρβασης, της μνήμης χωρίς πικρία και της ελπίδας με όραμα.