Καλησπέρα σας, κυρίες και κύριοι. Παρακολουθείτε το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Vouli TV, σήμερα Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2025. Θα εστιάσουμε στις σημαντικότερες εξελίξεις που αφορούν τη γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο.​

1. Η Λευκή Βίβλος της ΕΕ και η Τουρκία στον αμυντικό σχεδιασμό

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο για την Άμυνα, προτείνοντας τη δημιουργία του Ταμείου “SAFE” ύψους 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Από το ταμείο εξαιρούνται οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία, εκτός αν υπογράψουν ειδικές συμφωνίες ασφάλειας με την ΕΕ (FT).

Η Τουρκία αναφέρεται ως “μακροχρόνιος εταίρος” της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ, όμως η πρόοδος σε θέματα συνεργασίας τελεί υπό προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της στάσης της στο Κυπριακό (in-cyprus).

Η Κύπρος πέτυχε την ένταξη σχετικής αναφοράς στη Λευκή Βίβλο, διασφαλίζοντας ότι η συμμετοχή της Άγκυρας στους ευρωπαϊκούς αμυντικούς μηχανισμούς θα συνδεθεί με τη συμπεριφορά της στην Ανατολική Μεσόγειο.

​2. ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ ΝΑΤΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Οι ισχυρότερες στρατιωτικά χώρες της Ευρώπης επεξεργάζονται σχέδιο για τη σταδιακή ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών στην άμυνα της ηπείρου, αντικαθιστώντας τις αμερικανικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Η πρόταση περιλαμβάνει δεσμεύσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών και ενίσχυση των ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων, με σκοπό να πεισθεί η Ουάσιγκτον ότι η Ευρώπη μπορεί να διαχειριστεί την ασφάλειά της. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να επηρεάσει τις στρατηγικές ισορροπίες στην περιοχή και να έχει επιπτώσεις για την Ελλάδα και την Κύπρο. ​

3. Τουρκικές προκλήσεις στα ελληνικά νησιά και αντιδράσεις

Η Τουρκία συνεχίζει να αμφισβητεί τη θαλάσσια δικαιοδοσία της Ελλάδας στο Αιγαίο, υποστηρίζοντας ότι τα ελληνικά νησιά δεν διαθέτουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ πέραν των 6 ναυτικών μιλίων. Όπως σημειώνει ο υποστράτηγος ε.α. Λάμπρος Τζούμης, η Άγκυρα παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, επιδιώκοντας να περιορίσει την ελληνική κυριαρχία και να δημιουργήσει τετελεσμένα. Οι συνεχείς προκλήσεις περιλαμβάνουν υπερπτήσεις, παραβιάσεις και έκδοση παράνομων NAVTEX, ενώ η Ελλάδα απαντά μέσω διπλωματικών διαβημάτων και ενίσχυσης της αποτρεπτικής ισχύος. Οι ενέργειες αυτές αυξάνουν τον κίνδυνο κρίσης στην περιοχή και απειλούν τη σταθερότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει χρηματοδότηση για την επίτευξη στόχου 25 δισεκατομμυρίων ευρώ σε μεγάλα έργα υποδομής. Η ολοκλήρωσή τους αναμένεται να αυξήσει τις εμπορικές ροές και να ενισχύσει τη σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητα στην περιοχή. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας ως πύλη προς την Ευρώπη από την Ασία προσελκύει επενδυτές στον τομέα των logistics και της μεταποίησης. Στο επίκεντρο βρίσκονται έργα όπως η αναβάθμιση λιμένων, σιδηροδρομικών συνδέσεων και ενεργειακών δικτύων. Η συμμετοχή κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και ιδιωτικών επενδυτών κρίνεται καθοριστική. Παράλληλα, ενισχύεται η δυναμική της Ελλάδας ως περιφερειακού κόμβου διαμετακόμισης και παραγωγής.

4. ΑΝΑΛΥΣΗ: Η προσέγγιση ΗΠΑ–Ρωσίας και το στρατηγικό βάρος της Κίνας

Η πρόσφατη προσέγγιση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, με πρωτοβουλία Τραμπ, αποκαλύπτει μια ευρύτερη γεωπολιτική αναδιάταξη, με την Ουκρανία στο επίκεντρο και την Κίνα στον ορίζοντα. Πίσω από τη φαινομενική επιθυμία για ειρήνευση, διαφαίνεται η αμερικανική στόχευση να αποδυναμωθεί το στρατηγικό δίπολο Μόσχας–Πεκίνου, το οποίο απειλεί την παγκόσμια ισορροπία ισχύος.

Η Ρωσία, υπό την πίεση κυρώσεων και μακρόχρονης φθοράς στην Ουκρανία, μπορεί να δει στο άνοιγμα αυτό μια ευκαιρία επαναπροσέγγισης με τη Δύση, ώστε να μειώσει τη μονομερή εξάρτησή της από την Κίνα. Η Ουάσινγκτον, γνωρίζοντας ότι ο πραγματικός γεωπολιτικός αντίπαλος είναι το Πεκίνο, ενδέχεται να αξιοποιεί το Κρεμλίνο ως «αντίβαρο», όπως έκανε ιστορικά με την Κίνα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ωστόσο, η γεωπολιτική αξία της Ουκρανίας, η συνοχή του ΝΑΤΟ και η αξιοπιστία της Δύσης περιορίζουν τα περιθώρια ελιγμών. Η όποια συνεννόηση πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα σε ρεαλισμό και αρχές. Σε κάθε περίπτωση, η εν λόγω προσέγγιση δείχνει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν είναι απλώς τοπική – αποτελεί μέρος ενός παγκόσμιου παίγνιου ισχύος όπου Κίνα, Ρωσία και ΗΠΑ αναδιαμορφώνουν τους κανόνες του μεταψυχροπολεμικού κόσμου.