Οι διπλές ιρανικές επιθέσεις στο Ισραήλ, τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του 2024, σηματοδότησαν μια ιστορική καμπή για την εξέλιξη των εναέριων συγκρούσεων και των μεθόδων αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας. Η εμπειρία των Ηνωμένων Πολιτειών –μέσω της Αεροπορίας (USAF) και της Διαστημικής Δύναμης (USSF)– αποκάλυψε κρίσιμα διδάγματα που μπορούν να αξιοποιηθούν από την Ελλάδα, σε μια εποχή όπου η ενίσχυση της αεράμυνας έχει αναχθεί σε ύψιστη κυβερνητική προτεραιότητα μέσω της δημιουργίας της «Ασπίδας του Αχιλλέα».

Από την επίθεση στην Τεχεράνη στη μάχη με τα drones

Η ανάπτυξη 12 μαχητικών F-22 Raptor στην αεροπορική βάση Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ από τη 90ή Μοίρα Μαχητικών, μετά την ισραηλινή προσβολή στην Τεχεράνη, ανέδειξε τη σημασία της ετοιμότητας και της ευελιξίας. Η αποστολή τους περιελάμβανε την αναχαίτιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (ΜΕΑ) και πυραύλων cruise, με τη συμβολή της προηγμένης τεχνολογίας ραντάρ AESA που καθιστά ευκολότερο τον εντοπισμό των στόχων, παρά τις δυσκολίες λόγω μικρού μεγέθους και χαμηλής ταχύτητας.

Ο διοικητής της μοίρας, αντισμήναρχος Ντάστιν Τζόνσον, υπογράμμισε ότι πρόκειται για έναν νέο τύπο εναέριας μάχης, στον οποίο οι δυσκολίες ταυτοποίησης στόχων απαιτούν αναθεώρηση εκπαιδευτικών πρωτοκόλλων και επιχειρησιακών μεθόδων. Ειδική μνεία έγινε σε εργασία του επισμηναγού Μπέντζαμιν Κόφι, που συνέταξε μνημόνιο ενεργειών κατά των ΜΕΑ. Το κείμενο αυτό διανεμήθηκε σε όλες τις μοίρες των ΗΠΑ στην περιοχή, επιταχύνοντας την τελειοποίηση των τακτικών.

Η μαζικότητα της απειλής και τα όρια της αεροπορικής ισχύος

Κατά τη διάρκεια της ιρανικής επίθεσης της 13ης Απριλίου 2024, τα F-15E Strike Eagle της 494ης Μοίρας αναχαίτισαν πλήθος στόχων. Σε ελάχιστα λεπτά, τα περισσότερα μαχητικά είχαν εξαντλήσει τα οκτώ βλήματα αέρος-αέρος που έφεραν και αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν τα πυροβόλα των 20 χλστ. για τα εναπομείναντα ΜΕΑ – με περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Συνολικά, καταρρίφθηκαν περίπου 80 ΜΕΑ. Η εμπειρία αυτή οδήγησε τον πτέραρχο Τζέιμς Χέκερ, διοικητή των Αμερικανικών Αεροπορικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, να δηλώσει ότι «η φύση του πολέμου έχει αλλάξει» – ιδίως απέναντι σε φθηνά, μαζικά μέσα επίθεσης όπως τα drones αυτοκτονίας.

Οι νέες απαιτήσεις της αντιπυραυλικής άμυνας

Η διαστημική δύναμη των ΗΠΑ υποχρεώθηκε να ανταποκριθεί σε μαζικές εκτοξεύσεις βαλλιστικών βλημάτων, εγκαταλείποντας την παραδοσιακή αντίληψη της μεμονωμένης πυραυλικής απειλής. Σύμφωνα με τον αντιπτέραρχο Ντάγκλας Σχις, η πρόκληση πλέον αφορά την ταυτόχρονη παρακολούθηση, ιχνηλάτηση και προειδοποίηση για πολλαπλές απειλές.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα

Η Ελλάδα οφείλει να αναλύσει σε βάθος τα διδάγματα αυτών των επιχειρήσεων και να τα προσαρμόσει στα ιδιαίτερα γεωγραφικά, στρατιωτικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά του ελληνικού θεάτρου επιχειρήσεων. Η «Ασπίδα του Αχιλλέα» πρέπει να λάβει υπόψη:

  • Την ανάγκη για σύγχρονα ραντάρ AESA, ικανά να εντοπίζουν μικρούς και χαμηλά ιπτάμενους στόχους.

  • Την ενίσχυση του στόλου με ικανότητες stealth, όπως τα F-35A, που βρίσκονται ήδη υπό παραγγελία.

  • Τη δημιουργία δικτύου διαμοιρασμού πληροφορίας, που θα επιτρέπει την ταχεία διάγνωση και απάντηση σε εναέριες απειλές.

  • Την ανάπτυξη προηγμένων drones και αντιαεροπορικών όπλων laser ή directed energy, για την αντιμετώπιση μαζικών επιθέσεων χαμηλού κόστους.

  • Τη συνεχή εκπαίδευση προσωπικού πάνω σε πραγματικά σενάρια πολλαπλών και σύνθετων απειλών.

Η στρατηγική απάντηση στην εναέρια και πυραυλική απειλή δεν μπορεί να είναι γραμμική. Απαιτεί συνδυασμό τεχνολογίας, επιχειρησιακής ετοιμότητας, διακλαδικότητας και διεθνούς συνεργασίας. Οι επιθέσεις του Ιράν δείχνουν τον δρόμο – η Ελλάδα καλείται να τον διαβεί, προτού βρεθεί απροετοίμαστη.