του Χάρη Θεραπή


Αν η ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία είχε την ικανότητα να παράγει στρατηγική, ίσως η ήπειρος να μην είχε μετατραπεί σε απλό παρατηρητή των εξελίξεων. Η έκτακτη σύνοδος κορυφής που συγκάλεσε ο Μακρόν στο Παρίσι κατέληξε σε ένα ανούσιο επικοινωνιακό τέχνασμα: διακηρύξεις περί «υποστήριξης της Ουκρανίας» χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο, προτάσεις που αλληλοαναιρούνται, και –το χειρότερο– μια επικίνδυνη ανοιχτή συζήτηση για την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στο μέτωπο.

Την ώρα που ο Τραμπ θέτει ωμά το ζήτημα της νομιμοποίησης της ουκρανικής κυβέρνησης, απαιτώντας εκλογές ως προϋπόθεση για διαπραγματεύσεις, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιδρούν σαν να τους πέταξαν παγάκι στηραχοκοκαλιά. Η αμηχανία τους είναι εμφανής. Αντί να αναγνωρίσουν ότι η στρατηγική τους –τυφλή στήριξη στο Κίεβο χωρίς προοπτική ειρήνης– έχει αποτύχει, αναζητούν τρόπους να αναβαθμίσουν μια ήδη αδιέξοδη πολιτική.

Και εδώ έρχεται το αδιανόητο: η ιδέα της αποστολής στρατευμάτων. Ο Μακρόν επιμένει ότι η Ρωσία «δεν πρέπει να νικήσει», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο άμεσης εμπλοκής. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να ρισκάρει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο για χάρη ενός πολέμου που ήδη έχει χαθεί στρατιωτικά για την Ουκρανία.

Οι εσωτερικές διαιρέσεις είναι εξίσου τραγικές. Ο ΚιρΣτάρμερ δηλώνει «ανοιχτός» στην αποστολή στρατευμάτων, ο Σολτς τη χαρακτηρίζει «ανάρμοστη», ενώ χώρες όπως η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής πιέζουν για ακόμη σκληρότερη στάση. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα πολιτικό θέατρο που προσπαθεί να κρύψει τη βασική αλήθεια: η Ευρώπη δεν έχει ανεξάρτητη πολιτική.

Και φυσικά, μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, η Ελλάδα και η Κύπρος παραμένουν οι μόνιμοι κομπάρσοι των εξελίξεων. Αποκλεισμένες από τις μεγάλες αποφάσεις, αλλά πάντα πρόθυμες να ευθυγραμμιστούν με τις επιλογές των ισχυρών, αρκούνται στον ρόλο του καλού μαθητή της Δύσης. Στην πραγματικότητα, όμως, οι εξελίξεις αυτές έχουν τεράστιες επιπτώσεις στις εθνικές τους προτεραιότητες. Η Αθήνα και η Λευκωσία επιμένουν να πορεύονται με το δόγμα της «ορθής πλευράς της Ιστορίας», αγνοώντας το γεγονός ότι οιυπόλοιποι μεγάλοι παίκτες αναθεωρούν συνεχώς τις θέσεις τους, ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

Το γεωπολιτικό παιχνίδι παίζεται αλλού. Οι αποφάσεις λαμβάνονται στην Ουάσινγκτον και το Πεκίνο, η Μόσχα έχει τον έλεγχο των εξελίξεων στην Ουκρανία, και οι Ευρωπαίοι… απλά ψάχνουν τρόπο να παραμείνουν σχετικοί. Αντί να αναλάβουν πρωτοβουλίες για μια διπλωματική λύση που θα εξασφάλιζε τη σταθερότητα, χορεύουν στο ρυθμό που τους επιβάλλουν άλλοι.

Η ιστορία είναι γεμάτη από λάθος επιλογές ηγετών που κόστισαν πανάκριβα στους λαούς τους. Ας ελπίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι –και μαζί τους η Ελλάδα και η Κύπρος– δεν θα διαπράξουν το μοιραίο λάθος να οδηγήσουν την ήπειρο σε άμεση πολεμική σύγκρουση. Γιατί αν το κάνουν, δεν θα υπάρχει επιστροφή.

 

*Ο Χάρης Θεραπής είναι Διευθυντής του Vouli.TV