του Χάρη Θεραπή*

Η σκληρή τοποθέτηση του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου δεν αφορά μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, αλλά και τις μικρότερες χώρες-μέλη, όπως η Κύπρος. Οι προειδοποιήσεις Βανς για μια αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη και το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται δημιουργούν σημαντικά ερωτήματα για το νησί, ειδικά όσον αφορά την ασφάλεια, τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομική του σταθερότητα.

Το τέλος των εγγυήσεων από τις ΗΠΑ;

Ένα από τα βασικά μηνύματα της ομιλίας Βανς είναι ότι η Ουάσινγκτον δεν θα συνεχίσει να στηρίζει άνευ όρων την Ευρώπη. Αυτό θα μπορούσε να έχει άμεσες επιπτώσεις για την Κύπρο, η οποία τα τελευταία χρόνια επεδίωξε να ενισχύσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ σε θέματα άμυνας και ασφάλειας. Η άρση του εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ και η εμβάθυνση της στρατηγικής συνεργασίας Κύπρου-ΗΠΑ είχαν δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Ουάσινγκτον αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως παράγοντα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, αν μια νέα αμερικανική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Τραμπ επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές της, η Κύπρος ίσως βρεθεί χωρίς την πολιτική στήριξη που προσδοκούσε.

Οι σχέσεις με την ΕΕ υπό αμφισβήτηση

Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της ΕΕ, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ευρωπαϊκή πολιτική και οικονομική στήριξη. Ωστόσο, η αμερικανική κριτική προς την ΕΕ και οι αναταράξεις που μπορεί να προκληθούν σε επίπεδο ευρωπαϊκής ηγεσίας ενδέχεται να αποδυναμώσουν τη συνοχή της Ένωσης. Αν η ΕΕ βρεθεί σε εσωτερική κρίση λόγω της αμερικανικής αποστασιοποίησης, τότε η Κύπρος ενδέχεται να αντιμετωπίσει προκλήσεις στη διπλωματική και οικονομική της θέση, καθώς βασίζεται στην ευρωπαϊκή ομπρέλα για να ισορροπήσει τις πιέσεις που δέχεται από την Τουρκία.

Το Κυπριακό σε νέα αχαρτογράφητα νερά

Η αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ μπορεί να επηρεάσει άμεσα και το Κυπριακό ζήτημα. Αν η Ουάσινγκτον πάψει να δίνει προτεραιότητα στις διαμεσολαβήσεις και στραφεί σε πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις που εξυπηρετούν τα δικά της συμφέροντα, τότε η Κύπρος θα βρεθεί χωρίς ισχυρό διεθνή σύμμαχο στη διαπραγμάτευση της λύσης. Ταυτόχρονα, αν η αμερικανική εξωτερική πολιτική στραφεί προς μια πιο συμφιλιωτική στάση απέναντι στην Τουρκία – όπως έχει προτείνει ο ίδιος ο Τραμπ στο παρελθόν – τότε η Λευκωσία μπορεί να βρεθεί ακόμα πιο απομονωμένη στις διεκδικήσεις της.

Οικονομικές επιπτώσεις και ενεργειακή στρατηγική

Η Κύπρος προσπαθεί να καθιερωθεί ως ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά η νέα στάση των ΗΠΑ μπορεί να φέρει ανατροπές. Η στήριξη των ΗΠΑ στα ενεργειακά σχέδια της Ανατολικής Μεσογείου, όπως ο αγωγός EastMed, έχει ήδη αμφισβητηθεί στο παρελθόν. Αν η νέα αμερικανική κυβέρνηση δώσει προτεραιότητα σε διπλωματικούς ελιγμούς που ευνοούν την Τουρκία, τότε η Κύπρος ίσως δει τα σχέδιά της να μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.

Συμπέρασμα: Απαιτείται νέα στρατηγική

Η Κύπρος δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένη τη στήριξη των ΗΠΑ ούτε να βασίζεται αποκλειστικά στην ΕΕ, η οποία ενδέχεται να εισέλθει σε μια περίοδο αποδυνάμωσης. Η χώρα καλείται να αναπτύξει μια πιο ευέλικτη εξωτερική πολιτική, να ενισχύσει τις διμερείς της σχέσεις με άλλες χώρες της περιοχής και να αναζητήσει νέες στρατηγικές συνεργασίες. Οι αλλαγές που έρχονται δεν είναι ευχάριστες, αλλά η κατανόηση της νέας πραγματικότητας είναι το πρώτο βήμα για να διαμορφωθεί μια πιο ανεξάρτητη και βιώσιμη στρατηγική για το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
*Ο Χάρης Θεραπής είναι Διευθυντής του Vouli.TV