Η ένταση στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Καράκας εισήλθε σε νέα, πιο επικίνδυνη φάση μετά το περιστατικό υπέρπτησης δύο βενεζουελάνικων μαχητικών F-16 πάνω από το αμερικανικό αντιτορπιλικό USS Jason Dunham στην Καραϊβική. Το Πεντάγωνο χαρακτήρισε την ενέργεια «ιδιαίτερα προκλητική» και έστειλε σαφές μήνυμα στη Βενεζουέλα να αποφύγει κάθε προσπάθεια παρεμπόδισης των αμερικανικών επιχειρήσεων.

Η επίσημη αμερικανική θέση

Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις της επιχειρούν σε διεθνή ύδατα και έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση της διακίνησης ναρκωτικών και της «ναρκοτρομοκρατίας». Η κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο ότι επιτρέπει – ή ακόμα και διευθύνει – κυκλώματα διακίνησης. Το πρόσφατο χτύπημα σε ταχύπλοο, με την εξόντωση 11 μελών του καρτέλ Tren de Aragua, παρουσιάστηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο ως «καίριο πλήγμα» στην απειλή που δέχεται η αμερικανική κοινωνία από τα ναρκωτικά.

Η βενεζουελάνικη απάντηση

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Μαδούρο βλέπει την ανάπτυξη αμερικανικών πολεμικών πλοίων κοντά στις ακτές της ως άμεση απειλή κυριαρχίας. Ο πρόεδρος κατήγγειλε προετοιμασία επιχείρησης «αλλαγής καθεστώτος» και δήλωσε ότι η Βενεζουέλα είναι έτοιμη για «ένοπλο αγώνα» προκειμένου να υπερασπιστεί την εθνική της επικράτεια. Παράλληλα, κορυφαίοι αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Εσωτερικών Ντιοσντάντο Καμπέγιο, μίλησαν για «εξωδικαστικές εκτελέσεις» και για παραβίαση του διεθνούς δικαίου από τις ΗΠΑ.

Οι εσωτερικές αμερικανικές αντιδράσεις

Η ένταση δεν περιορίζεται μόνο στο εξωτερικό μέτωπο. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ, βουλευτές των Δημοκρατικών, με πιο χαρακτηριστική την Ιλάν Όμαρ, ασκούν κριτική στην κυβέρνηση Τραμπ για «παράνομες ενέργειες». Υπογραμμίζουν ότι το Κογκρέσο δεν έχει κηρύξει πόλεμο ούτε στη Βενεζουέλα ούτε στην Tren de Aragua, άρα ο πρόεδρος υπερβαίνει τις συνταγματικές του αρμοδιότητες. Αυτό ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη διαμάχη εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας στις ΗΠΑ για τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής και των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Γεωπολιτική διάσταση

Η σύγκρουση ΗΠΑ – Βενεζουέλας δεν αφορά μόνο τα ναρκωτικά. Η Βενεζουέλα αποτελεί στρατηγικό κρίκο στη Λατινική Αμερική, διαθέτοντας τεράστια ενεργειακά αποθέματα και στενές σχέσεις με δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν. Η κλιμάκωση στην Καραϊβική, μια περιοχή που οι ΗΠΑ παραδοσιακά θεωρούν «ζώνη επιρροής» τους, αγγίζει ζητήματα γεωπολιτικής ισορροπίας και ανταγωνισμού με αναθεωρητικές δυνάμεις.

Παράλληλα, η προσπάθεια της Ουάσιγκτον να συνδέσει εγκληματικά καρτέλ με την «παγκόσμια τρομοκρατία» εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική: τη διεύρυνση του ορισμού της τρομοκρατίας ώστε να δικαιολογούνται στρατιωτικές επιχειρήσεις πέραν των παραδοσιακών πεδίων. Αυτό, όμως, εγκυμονεί κινδύνους νομιμοποίησης εξωεδαφικών επεμβάσεων που αμφισβητούνται από το διεθνές δίκαιο.

Προοπτικές

Η κατάσταση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους ακούσιας κλιμάκωσης. Ένα μεμονωμένο περιστατικό – όπως η υπέρπτηση ή ένα νέο πλήγμα σε «ναρκοπλοίο» – μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτη στρατιωτική αντιπαράθεση. Το ερώτημα είναι αν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν την πίεση θεωρώντας τη Βενεζουέλα κομβικό κρίκο της «παγκόσμιας απειλής ναρκωτικών», ή αν θα αναζητήσουν διπλωματικά κανάλια επικοινωνίας για να αποφύγουν μια κρίση στην «πίσω αυλή» τους.