Η Ουάσινγκτον και το Πεκίνο φαίνεται να πλησιάζουν σε μια ευρείας κλίμακας εμπορική συμφωνία, ικανή να αποκλιμακώσει τις εντάσεις που είχαν αναζωπυρωθεί το τελευταίο διάστημα. Το νέο πλαίσιο, το οποίο φαίνεται να έχει συμφωνηθεί, βάζει προσωρινά φρένο στις εκατέρωθεν απειλές, επιτρέποντας και στις δύο πλευρές να δηλώσουν ότι «βγήκαν κερδισμένες». Ωστόσο, κατά πόσο η κατάσταση αυτή μπορεί πραγματικά να χαρακτηριστεί ως win–win;

Σύμφωνα με τη βρετανική Telegraph, η Κίνα φαίνεται να κάνει ένα βήμα πίσω όσον αφορά την πρόθεσή της να περιορίσει τις εξαγωγές σπάνιων γαιών – κρίσιμων υλικών για την αμερικανική βιομηχανία όπλων και τεχνολογίας – ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρουν την απειλή επιβολής εξαντλητικών δασμών. Η συμφωνία προβλέπει επίσης απτά ανταλλάγματα, όπως την αύξηση των κινεζικών εισαγωγών αμερικανικής σόγιας, γεγονός που προσφέρει σημαντική ανακούφιση στους αμερικανούς αγρότες. Παράλληλα, η επικείμενη εξαγορά των αμερικανικών δραστηριοτήτων του TikTok από εγχώριους επενδυτές, υπό την εποπτεία της αμερικανικής κυβέρνησης, δείχνει την προσπάθεια εξισορρόπησης ανάμεσα στην προστασία των εθνικών συμφερόντων και τη διατήρηση της τεχνολογικής συνεργασίας.

Την ίδια στιγμή, η Ουάσινγκτον επεκτείνει την εμπορική της παρουσία στην Ασία, συνάπτοντας νέες συμφωνίες με χώρες όπως η Μαλαισία και η Καμπότζη, με στόχο τη διαφοροποίηση των πηγών κρίσιμων πρώτων υλών. Αυτή η πολυεπίπεδη στρατηγική αντικατοπτρίζει την πρόθεση των ΗΠΑ να μειώσουν την εξάρτησή τους από το Πεκίνο, χωρίς ωστόσο να οδηγηθούν σε πλήρη ρήξη. Η πιο ήπια ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ, σε αντίθεση με την επιθετικότητα προηγούμενων περιόδων, υποδηλώνει μια πραγματιστική στροφή στην αμερικανική εμπορική πολιτική. Παρά την πολιτική «σκηνοθεσία» που συνοδεύει τις δηλώσεις του, η σταθεροποίηση των αγορών και η αναθέρμανση των διπλωματικών επαφών δείχνουν μια πρόσκαιρη ανακούφιση — ίσως και μια σπάνια στιγμή συνεργασίας μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.

Ποιο είναι το πλαίσιο

Όπως ανέφερε ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, στο CBS, το πλαίσιο της επικείμενης εμπορικής συμφωνίας περιλαμβάνει το «τελικό σχέδιο» για το μέλλον του TikTok στις ΗΠΑ και αναβάλλει την εφαρμογή των αυστηρότερων ελέγχων της Κίνας στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. Ο Μπέσεντ δήλωσε επίσης ότι δεν αναμένει να τεθεί σε ισχύ ο δασμός 100% στα κινεζικά προϊόντα — όπως είχε απειλήσει να επιβάλει ο Ντόναλντ Τραμπ — ενώ η Κίνα θα επαναλάβει τις αγορές μεγάλων ποσοτήτων αμερικανικής σόγιας. Σύμφωνα με το BBC, και οι δύο χώρες επιχειρούν να αποφύγουν περαιτέρω κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου που έχει ξεσπάσει ανάμεσά τους.

Ο Τραμπ και ο Σι Τζινπίνγκ πρόκειται να συναντηθούν την Πέμπτη στη Νότια Κορέα — για πρώτη φορά από το 2019 — και, όπως όλα δείχνουν, θα δώσουν τα χέρια για τη συμφωνία. Ο Μπέσεντ είχε ήδη συναντηθεί με ανώτερους κινέζους αξιωματούχους του τομέα εμπορίου στο περιθώριο της συνόδου της Ένωσης Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) στη Μαλαισία. Το Πεκίνο χαρακτήρισε τις συζητήσεις «εποικοδομητικές». Ο αμερικανός υπουργός ανέφερε ότι οι δύο πλευρές «κατέληξαν σε ένα ουσιαστικό πλαίσιο για τους ηγέτες τους», προσθέτοντας: «Οι δασμοί θα αποφευχθούν». Από την πλευρά της, η κινεζική κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι οι διαπραγματευτικές ομάδες «κατέληξαν σε βασική συναίνεση σχετικά με τη διαχείριση των ανησυχιών μεταξύ των δύο χωρών», τονίζοντας πως «οι δύο πλευρές θα οριστικοποιήσουν περαιτέρω τις λεπτομέρειες».

«Πιάνουν» οι απειλές του Τραμπ για τους δασμούς

Μετά την επανεκλογή του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εφαρμόσει – ή απειλήσει να εφαρμόσει – εκτεταμένους δασμούς στις εισαγωγές από διάφορες χώρες, υποστηρίζοντας ότι η πολιτική αυτή ενισχύει τη βιομηχανία και την απασχόληση των ΗΠΑ. Οι εν λόγω πρακτικές οδήγησαν αρκετά κράτη, μεταξύ των οποίων και το Ηνωμένο Βασίλειο, να συνάψουν νέες εμπορικές συμφωνίες με την Ουάσινγκτον, όπως υπενθυμίζει το BBC. Ωστόσο, η αυστηρότερη δασμολογική πολιτική του Τραμπ στόχευε πρωτίστως την Κίνα.

Το Πεκίνο απάντησε με αντίμετρα, αλλά οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αναστείλουν την επιβολή δασμών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Παρά ταύτα, στις αρχές του μήνα, ο Τραμπ προειδοποίησε ότι θα επιβάλει πρόσθετο δασμό 100% στα κινεζικά προϊόντα από τον Νοέμβριο, αντιδρώντας στους αυστηρότερους περιορισμούς του Πεκίνου στις εξαγωγές σπάνιων γαιών — κρίσιμων υλικών για την παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών. Ο αμερικανός πρόεδρος κατηγόρησε την Κίνα ότι «έχει γίνει υπερβολικά εχθρική» και πως προσπαθεί να κρατήσει τον κόσμο «όμηρο». Πράγματι, η Κίνα επεξεργάζεται περίπου το 90% των σπάνιων γαιών παγκοσμίως, γεγονός που της δίνει σημαντικό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.

Την τελευταία φορά που το Πεκίνο ενίσχυσε τους ελέγχους στις εξαγωγές – μετά την αύξηση των δασμών από τον Τραμπ στις αρχές του έτους – πολλές αμερικανικές εταιρείες, που εξαρτώνται από αυτά τα υλικά, αντέδρασαν έντονα. Σύμφωνα με τον Μπέσεντ, η Κίνα «θα αναβάλει τους περιορισμούς για έναν χρόνο και θα επανεξετάσει το ζήτημα». Ένα ακόμη σημείο τριβής είναι η αμερικανική σόγια, της οποίας η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή διεθνώς. Καθώς ο εμπορικός πόλεμος οξυνόταν, το Πεκίνο ανέστειλε τις παραγγελίες του, προκαλώντας σοβαρό πλήγμα στους αμερικανούς παραγωγούς. Ο υπουργός Οικονομικών υπαινίχθηκε ότι το μποϊκοτάζ πρόκειται σύντομα να λήξει, χωρίς ωστόσο να αποκαλύψει λεπτομέρειες. «Είμαι και εγώ καλλιεργητής σόγιας, επομένως κατανοώ αυτόν τον πόνο. Πιστεύω ότι, μόλις η συμφωνία με την Κίνα γίνει δημόσια, οι αγρότες μας θα αισθανθούν πολύ πιο αισιόδοξοι για την τρέχουσα και τις επόμενες σεζόν», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η συμφωνία για το TikTok

Ο ίδιος αξιωματούχος αποκάλυψε επίσης ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία για την αμερικανική θυγατρική του TikTok, με τον Τραμπ και τον Σι Τζινπίνγκ να αναμένεται να «ολοκληρώσουν τη συναλλαγή την Πέμπτη». Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν να εξαγοράσουν την πλατφόρμα από τη μητρική κινεζική εταιρεία ByteDance, επικαλούμενες λόγους εθνικής ασφάλειας. Προηγουμένως, η εταιρεία είχε ενημερωθεί ότι θα έπρεπε να πουλήσει τις δραστηριότητές της στις ΗΠΑ ή να διακινδυνεύσει το κλείσιμό τους, όμως ο Τραμπ έχει ήδη καθυστερήσει τέσσερις φορές την εφαρμογή της απαγόρευσης για να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις, παρατείνοντας εκ νέου την προθεσμία έως τον Δεκέμβριο.

Ο Λευκός Οίκος είχε ανακοινώσει τον περασμένο μήνα ότι αμερικανικές εταιρείες θα ελέγχουν τον αλγόριθμο της πλατφόρμας και ότι έξι από τις επτά θέσεις του διοικητικού συμβουλίου της αμερικανικής θυγατρικής θα ανήκουν σε Αμερικανούς. Αν και ο Τραμπ είχε ζητήσει αρχικά την πλήρη απαγόρευση του TikTok κατά την πρώτη του θητεία, η στάση του έχει μεταβληθεί σημαντικά. Στην πρόσφατη προεκλογική του εκστρατεία για τις εκλογές του 2024, αξιοποίησε ενεργά την πλατφόρμα για να ενισχύσει τη δημοτικότητά του μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων — μια ενδεικτική στροφή από την αυστηρή στάση του παρελθόντος.

Πηγή: Protagon.gr

Η Τουρκία φέρεται να κινήθηκε παρασκηνιακά, σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Ανδρέα Πιμπίσιη στον Φιλελεύθερο, με στόχο να εμποδίσει τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην τελετή υπογραφής για τον τερματισμό των συγκρούσεων στη Γάζα, που διεξήχθη στο Σαρμ Ελ Σέιχ.

Με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συγκαταλέγεται στις χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία, λόγω των στενών του δεσμών με τη Χαμάς, η Άγκυρα φέρεται να επιχείρησε να αποκλείσει την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία θεωρεί «εκλιπούσα». Για τη Λευκωσία, η παρουσία της θεωρήθηκε σημαντική, καθώς στάλθηκε περιορισμένος αριθμός προσκλήσεων για τη Σύνοδο και μία εξ αυτών απευθύνθηκε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν ότι, σε μια περίοδο που η Τουρκία διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη Γάζα και στη Συρία, η παρουσία της Κύπρου στη Σύνοδο της περασμένης Τρίτης είχε βαρύνουσα σημασία. Η συμμετοχή της θεωρείται επίσης αναγνώριση του κύρους και της αξιοπιστίας της, καθώς και αποτέλεσμα της στρατηγικής αξιοποίησης των σχέσεών της με χώρες του Αραβικού Κόλπου και της ευρύτερης περιοχής.

«Κάποιοι δεν ήθελαν κυπριακή παρουσία»

Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, σχολιάζοντας τη συμμετοχή της Κύπρου στη Σύνοδο για τη Γάζα, ανέφερε πως «παρά το γεγονός ότι υπήρχαν κάποιοι που δεν ήθελαν την Κυπριακή Δημοκρατία να ήταν εκεί, εκπροσωπηθήκαμε», υπογραμμίζοντας ότι η πρόσκληση προήλθε τόσο από τον Αμερικανό Πρόεδρο όσο και από τον Πρόεδρο της Αιγύπτου.

Σε σχετική ερώτηση αν η αναφορά του Προέδρου αφορούσε την Τουρκία, ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος δήλωσε στον «Άλφα» πως «σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, το μυαλό μας πάει στον συνήθη ύποπτο». Υπενθύμισε ότι «οτιδήποτε επιχειρούμε στο διπλωματικό πεδίο, από τα μεγάλα έως τα καθημερινά, υπάρχει πάντα μια σκιά».

Αν και απέφυγε να κατονομάσει την Τουρκία, ο Κόμπος τόνισε πως «αυτή η σκιά έχει ρόλο και επιρροή στη διεθνή κοινότητα, με σημαντική ισχύ». Η Λευκωσία, σημείωσε, αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραματίζει η Άγκυρα στη Γάζα, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο κρίσιμη την κυπριακή παρουσία.

Σύμφωνα με τον ΥΠΕΞ, «το γεγονός ότι η Τουρκία έχει έναν πιο πρωταγωνιστικό ρόλο καθιστά ακόμη πιο σημαντική τη δική μας συμμετοχή». Παράλληλα, υπενθύμισε ότι η πάγια θέση της Τουρκίας είναι να θεωρεί την Κυπριακή Δημοκρατία «εκλιπούσα», προσθέτοντας πως «παρά τη στάση αυτή, η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν παρούσα».

Αναφερόμενος στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Χαμάς, ο Υπουργός σημείωσε: «Ο ρόλος της Τουρκίας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη σχέση της με τη Χαμάς, που αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση. Είναι μια σχέση φιλοξενίας και συνεργασίας που επιτρέπει στην Τουρκία να λειτουργεί ως εκπρόσωπός της».

Τόνισε, τέλος, ότι η Κύπρος επιδιώκει να αναδείξει τη δική της αξία και χρησιμότητα, χωρίς πρόθεση αποκλεισμού της Τουρκίας: «Με βάση τις σχέσεις μας στην περιοχή, επικεντρωνόμαστε στο τι μπορούμε εμείς να προσφέρουμε».

Δυσφορία για τον «αυτοματοποιημένο μηδενισμό»

Ενώ στο εξωτερικό η Κύπρος βλέπει να αναγνωρίζεται ο ρόλος και η συμβολή της, στο εσωτερικό καταγράφονται φωνές αμφισβήτησης, προκαλώντας δυσαρέσκεια στην Κυβέρνηση.

Ο Κωνσταντίνος Κόμπος μίλησε για «αυτοματοποιημένο μηδενισμό» από όσους υιοθέτησαν τη λογική ότι «θα πάνε δικές μας εταιρείες να ανοικοδομήσουν τη Γάζα». Υπέδειξε ότι η προσπάθεια αυτή είναι πολυδιάστατη και μακροπρόθεσμη, επισημαίνοντας πως «εργαζόμαστε αξιοποιώντας όλα μας τα πλεονεκτήματα ως χώρα της περιοχής και ταυτόχρονα κράτος-μέλος της ΕΕ».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, από την πλευρά του, υπενθύμισε πως οι πρώτοι που αμφισβήτησαν την πρωτοβουλία «Αμάλθεια» ήταν «δυστυχώς στο εσωτερικό». Από κυβερνητικής πλευράς υπογραμμίζεται ο ρόλος της Κύπρου στη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας, με αναφορά στην έκθεση του UNDP που αναφέρει πως το 10% της βοήθειας προς τη Γάζα, τον Σεπτέμβριο, πέρασε μέσω Κύπρου.

Με την ίδια φόρμουλα και έτοιμη εισήγηση

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι η κυπριακή αποστολή στο Σαρμ Ελ Σέιχ ακολούθησε την ίδια στρατηγική που εφαρμόστηκε τον Οκτώβριο του 2023 στο Παρίσι, κατά την πρώτη παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Αμάλθεια».

Επεσήμανε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία κατέθεσε συγκεκριμένο σχέδιο έξι πρωτοβουλιών που μπορεί να αναλάβει στους τομείς της ασφάλειας, της ανοικοδόμησης και της ανθρωπιστικής βοήθειας, βασισμένο στο σχέδιο του Προέδρου Τραμπ με 20 σημεία.

Το έγγραφο αυτό, όπως ανέφερε, έχει ήδη αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα κράτη-μέλη, στις ΗΠΑ και στα εμπλεκόμενα μέρη. «Τώρα είναι η στιγμή να εργαστούμε για την υλοποίηση των συμφωνηθέντων του πρώτου σταδίου, ώστε να προχωρήσουμε στο δεύτερο στάδιο του σχεδίου Τραμπ», είπε.

Καταλήγοντας, τόνισε ότι, ως κράτος-μέλος της ΕΕ με άριστες σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, η Κύπρος οφείλει να αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές της για να συμβάλει ουσιαστικά στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων και στη σταθερότητα της περιοχής.

Σημαντικές διατάξεις για την ενίσχυση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ) και τη θεσμική κατοχύρωση του αμερικανικού ενδιαφέροντος στα ζητήματα ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου περιλαμβάνει η πρώιμη εκδοχή του νομοσχεδίου για τη χρηματοδότηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής (State Reauthorization Act), που κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ.

Οι συγκεκριμένες προβλέψεις προέρχονται από νομοσχέδιο που είχε παρουσιάσει πριν από μερικούς μήνες η βουλευτής Νικόλ Μαλλιωτάκη, με αντικείμενο τη συνεργασία σε θέματα αντιτρομοκρατίας και θαλάσσιας ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Στο State Reauthorization Act ενσωματώθηκαν οι διπλωματικές πρόνοιες του αρχικού κειμένου, ενώ οι αμυντικές μεταφέρθηκαν στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA).

Οι διατάξεις του State Reauthorization Act προβλέπουν την παράταση της διακοινοβουλευτικής ομάδας συνεργασίας 3+1 (ΗΠΑ–Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ) έως το 2027. Η ομάδα αυτή είχε θεσμοθετηθεί με τον Νόμο για την Αμυντική και Διακοινοβουλευτική Εταιρική Σχέση ΗΠΑ–Ελλάδας του 2021, που είχε εισηγηθεί ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, και λήγει στο τέλος του 2025. Παράλληλα, προβλέπεται η σύσταση υποομάδας ασφάλειας, στην οποία θα συμμετέχουν έξι βουλευτές και έξι γερουσιαστές.

Το νέο νομοσχέδιο πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, καθώς για πρώτη φορά θεσμοθετείται σε επίπεδο εκτελεστικής εξουσίας το σχήμα 3+1, μέσω της δημιουργίας Διυπηρεσιακής Ομάδας Συνεργασίας για την Ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτήν θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, του Υπουργείου Άμυνας και του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, οι οποίοι θα συνεδριάζουν δύο φορές τον χρόνο με αξιωματούχους από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, προκειμένου να συζητούν ζητήματα τρομοκρατίας και θαλάσσιας ασφάλειας.

Το State Reauthorization Act επεκτείνεται και στην Κύπρο, μέσω ρύθμισης που προώθησε ο βουλευτής Κρις Πάππας, σχετικά με το εμπάργκο πώλησης όπλων. Η διάταξη δεν αίρει το εμπάργκο, αλλά αυξάνει τη διάρκεια ανανέωσής του από ένα σε πέντε έτη, διευκολύνοντας έτσι τον μακροπρόθεσμο εξοπλιστικό σχεδιασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η εξέταση του νομοσχεδίου από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων έχει ολοκληρωθεί και αναμένεται η συζήτησή του στην Ολομέλεια της Βουλής μετά την επανέναρξη λειτουργίας της αμερικανικής κυβέρνησης. Στη Γερουσία, ωστόσο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων Τζιμ Ρις δεν έχει καταθέσει αντίστοιχο σχέδιο νόμου, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η τελική πορεία των διατάξεων που περιλαμβάνονται στην εκδοχή της Βουλής να παραμείνει αβέβαιη.