Γράφει ο Λάζαρος Καμπουρίδης Αντιστράτηγος ε.α.

Η εφαρμογή της αμερικανικής στρατηγικής για τον χώρο του Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου φέρνει την Τουρκία αντιμέτωπη με ένα σοβαρό στρατηγικό σταυροδρόμι. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλείται πλέον να εγκαταλείψει την πολιτική της «επιτήδειας ουδετερότητας» που ακολούθησε τα προηγούμενα χρόνια και να επιλέξει προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί, προκειμένου να διαχειριστεί τις κρίσιμες γεωπολιτικές προκλήσεις για τη χώρα του. Από τη μία πλευρά, η ανάγκη προμήθειας αεροσκαφών, το Κουρδικό, οι σχέσεις με το Ισραήλ και οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο· από την άλλη, η Ρωσία, η φθηνή ενέργεια, τα σχέδια ένταξης στην ευρωπαϊκή άμυνα, η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και η αναζήτηση ξένων επενδύσεων.

Η ανάγκη για ξεκάθαρη επιλογή κατεύθυνσης και εγκατάλειψη της ουδετερότητας έγινε ακόμη πιο εμφανής όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έθεσε ευθέως στον Ερντογάν το δίλημμα: «ή με τη Ρωσία ή με τις ΗΠΑ». Το δίλημμα αυτό αναδεικνύεται έντονα καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος διαπιστώνει ότι η Τουρκία αδυνατεί να διαδραματίσει τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης που προβλέπει το σχέδιο «Αιώνας της Τουρκίας», το οποίο μεταξύ άλλων προωθεί την ιδέα μιας πλήρως ανεξάρτητης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και στρατηγικής.

Ήδη οι πρώτες κινήσεις προσέγγισης της Άγκυρας προς την Ουάσιγκτον έχουν προκαλέσει εμφανή ενόχληση στη Μόσχα, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να εκδηλώνει ανοιχτά τη δυσφορία του προς τον Ερντογάν. Η σοβαρότερη καμπή στις ρωσοτουρκικές σχέσεις ήρθε στις 8 Δεκεμβρίου 2024 με την ανατροπή του Άσαντ και την επικράτηση του Ατνάμ Αλ Σάρα στη Δαμασκό — προσώπου που θεωρείται πλήρως ευθυγραμμισμένο με την Άγκυρα.

Ακολούθησαν μια σειρά από ρωσικές κινήσεις έκφρασης δυσαρέσκειας. Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, και ιδιαίτερα μετά την επίσκεψη Ερντογάν στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Σεπτέμβριο, οι αντιδράσεις της Μόσχας γίνονται ολοένα πιο ευθείες και δημόσιες.

Αρχικά, η ψυχρή χειραψία και σύντομη συνομιλία μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν στη Διάσκεψη του Οργανισμού της Σαγκάης (SCO) στην Κίνα τον Σεπτέμβριο αποτέλεσε σαφές μήνυμα. Ακολούθησε το περιστατικό της 5ης Νοεμβρίου με το τουρκικό πλοίο “Seabridge”, που επιχείρησε, μετά από 14 χρόνια, να επαναφέρει τη γραμμή Τραπεζούντα–Σότσι, μεταφέροντας 18 Ρώσους και 2 Τούρκους επιβάτες. Η είσοδός του δεν έγινε δεκτή από τις ρωσικές αρχές, και αφού παρέμεινε τρεις ημέρες εκτός του λιμανιού, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Τουρκία. Στις 17 Νοεμβρίου, ρωσικό drone έπληξε τουρκικής σημαίας πλοίο που μετέφερε 4.000 τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου σε ουκρανικό λιμάνι κοντά στην Οδησσό. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα τουρκικά ΜΜΕ αποσιώπησαν τις παραπάνω ενέργειες, επιχειρώντας να μην αναδειχθεί ένταση στις σχέσεις Άγκυρας–Μόσχας.

Σ’ όλα αυτά προστέθηκαν και οι όροι που έθεσε ο Τραμπ προς την Άγκυρα για απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Ήδη δύο τουρκικές εταιρείες έχουν περιορίσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, στρεφόμενες σε άλλες αγορές. Το μεγάλο τουρκικό διυλιστήριο STAR, θυγατρική της αζέρικης SOCAR, έχει στραφεί σε μη ρωσικά φορτία αργού, ενώ και η Tupras αυξάνει τις προμήθειές της από εναλλακτικές πηγές.

Η Ρωσία έχει έναν ακόμη λόγο να δυσανασχετεί: την προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο πρόγραμμα ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εξοπλισμών SAFE αλλά και στον ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό, που έχει ως στόχο την ανάσχεση της ρωσικής απειλής.

Ο Ερντογάν χρειάζεται την αμερικανική υποστήριξη για να αντιμετωπίσει καθοριστικά ζητήματα στη Μέση Ανατολή, όπως η παρουσία του Ισραήλ στη Συρία και η ακύρωση οποιουδήποτε σχεδίου δημιουργίας αυτόνομου κουρδικού κράτους — ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι Κούρδοι της Rojava απολαύουν την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Την ίδια ώρα, ο Τούρκος Πρόεδρος βλέπει να υποχωρεί το όραμα μετατροπής της Τουρκίας σε ενεργειακό κόμβο, παρά τις υποσχέσεις Πούτιν τα προηγούμενα χρόνια. Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω καθώς η αμερικανική στρατηγική στην περιοχή ενισχύει τον ρόλο κρατών που η Άγκυρα θεωρεί αντιπάλους: της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ. Καθίσταται έτσι σαφές ότι η περίοδος της ουδετερότητας για την Τουρκία φτάνει στο τέλος της και ο Ερντογάν θα πρέπει να επιλέξει στρατόπεδο. Όποια επιλογή κι αν κάνει, θα έχει κόστος: η Τουρκία χρειάζεται τις ΗΠΑ για κρίσιμα περιφερειακά ζητήματα, όμως ταυτόχρονα είναι στενά δεμένη με τη Ρωσία μέσω μιας σειράς ενεργειακών συμφωνιών — από τους φθηνούς ρωσικούς υδρογονάνθρακες μέχρι το πυρηνικό εργοστάσιο στο Άκουγιου.

Το βασικό ερώτημα, λοιπόν, είναι για πόσο ακόμη η Άγκυρα θα μπορεί να «κρύβει κάτω από το χαλί» τα ολοένα πυκνότερα μηνύματα δυσαρέσκειας της Μόσχας, ιδιαίτερα εάν αυτά συνεχιστούν, και ποια θα είναι η τελική της αντίδραση.

Δημοσιεύεται στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής»
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου. Διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη (1995–1999) και Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα, με παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού (2013–2017). Είναι συνεργάτης του αμερικανικού ινστιτούτου αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο 2022.

ΠΗΓΗ: MILITAIRE .gr

Οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται υπέρ περιφερειακών έργων διασύνδεσης που ενισχύουν την ασφάλεια και την συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο, ανέφερε ο Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα οικονομικής ανάπτυξης και ενέργειας, Τζέικομπ Χέλμπεργκ, απαντώντας σε ερώτημα σχετικά με την αξιολόγηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για έργα όπως ο GSI.

Σε συνέντευξή του που δημοσιεύεται στην «Καθημερινή της Κυριακής», ο κ. Χέλμπεργκ έκανε αναφορά στη δέσμευση των Υπουργών Ενέργειας των ΗΠΑ, της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ στην Αθήνα για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, τονίζοντας ότι η συμφωνία αυτή αφορά έργα που ενδυναμώνουν τον ρόλο της περιοχής ως ενεργειακού κόμβου. «Η βιωσιμότητα κάθε προτεινόμενου έργου αποτελεί ζήτημα που θα πρέπει να αξιολογήσουν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές», σημείωσε.

«Ένιωσα ιδιαίτερα ενθαρρυμένος από τις επαφές μου στην Ελλάδα, διαπιστώνοντας τη συνοχή και την αποφασιστικότητα όλων των εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένων της Κύπρου, του Ισραήλ και της Ελλάδας, οι οποίοι επικεντρώνονται πλήρως στη διασφάλιση ενός πλαισίου που θα προάγει την ανθρώπινη ευημερία, την οικονομική ανάπτυξη και την παροχή άφθονης, οικονομικά προσιτής ενέργειας», πρόσθεσε.

Όταν ρωτήθηκε αν οι ΗΠΑ προτίθενται να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση τέτοιων έργων, ο κ. Χέλμπεργκ δήλωσε ότι «είμαστε αποφασισμένοι να συμβάλουμε στον εντοπισμό εταίρων καθώς και πιθανών χρηματοδοτικών πηγών για έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με υποθαλάσσιες γεωτρήσεις ή αγωγούς φυσικού αερίου. Η χρηματοδότηση, τελικά, θα προέλθει από έναν συνδυασμό ιδιωτικών κεφαλαίων και, όπου απαιτείται, δημόσιων χρηματοδοτικών εργαλείων».

Παράλληλα, χαρακτήρισε ως «ορόσημο» τη συμφωνία για την έναρξη ερευνητικών γεωτρήσεων στο Ιόνιο από αμερικανικές εταιρείες. «Η Κυβέρνηση παραμένει αφοσιωμένη σε ένα πρόγραμμα που στοχεύει στη διασφάλιση προσιτής και άφθονης ενέργειας χαμηλού κόστους, σε στενή συνεργασία με συμμάχους και εταίρους», ανέφερε. Σε ερώτηση σχετικά με το αν οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να προστατεύσουν τις επενδύσεις αμερικανικών εταιρειών σε περιοχή ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων που αμφισβητεί η Τουρκία, ο κ. Χέλμπεργκ απάντησε ότι «είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι στην προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων και έργων υποδομής, αξιοποιώντας τη δυναμική των αγορών και των υποδομών ώστε να δημιουργηθεί μια ατζέντα κοινής ευημερίας, με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής σταθερότητας και ειρήνης».

Ο κ. Χέλμπεργκ πρόσθεσε ότι η Κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδείξει εξαιρετικό έργο στη χρήση της οικονομικής διπλωματίας και των υποδομών ως εργαλείων για την υπέρβαση νοοτροπιών «μηδενικού αθροίσματος», υπογραμμίζοντας ότι αυτήν την προσέγγιση επιδιώκουν να εφαρμόσουν και στην ευρύτερη περιοχή.

Αναφερόμενος στον Κάθετο Διάδρομο, τόνισε ότι αποτελεί έργο κομβικής σημασίας για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ανατολικής Ευρώπης. Το έργο, όπως είπε, μπορεί να συμβάλει στην ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης και στη μείωση της εξάρτησης της Ανατολικής Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια, επισημαίνοντας ότι οι ΗΠΑ παραμένουν αφοσιωμένες στην προώθησή του. «Πρόκειται για μια από τις κορυφαίες μας προτεραιότητες. Διαπιστώνουμε τη δυναμική του έργου», ανέφερε, σημειώνοντας ότι ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί τον πιο βιώσιμο τρόπο «για να στηρίξουμε την Ανατολική Ευρώπη». Γι’ αυτό, όπως πρόσθεσε, έχει υιοθετηθεί μια προσέγγιση «όλοι μαζί» ώστε να διασφαλιστεί η έναρξη και η υλοποίησή του.

Τέλος, υπογράμμισε ότι οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται την Ελλάδα ως έναν εν δυνάμει κόμβο logistics και υποδομών στον τομέα της ενέργειας, των οπτικών ινών και των μεταφορών.

ΠΗΓΗ: HELLAS JOURNAL

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενημέρωσαν τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι η Ουκρανία καλείται να αποδεχθεί ένα πλαίσιο που έχει καταρτίσει η Ουάσινγκτον για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία. Το πλαίσιο αυτό προτείνει στο Κίεβο την παραχώρηση εδαφών και ορισμένων όπλων, όπως δήλωσαν σήμερα δύο πηγές που γνωρίζουν τα σχετικά.

Οι πηγές, οι οποίες ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμες λόγω της ευαίσθητης φύσης του θέματος, ανέφεραν ότι οι προτάσεις περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη μείωση του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας. Η Ουάσινγκτον ζητά από το Κίεβο να αποδεχθεί τα βασικά σημεία του σχεδίου.

Ένα τέτοιο σχέδιο θα συνιστούσε σημαντικό πισωγύρισμα για το Κίεβο, δεδομένου ότι στην ανατολική Ουκρανία ο ρωσικός στρατός συνεχίζει να αποκτά εδαφικά κέρδη, ενώ ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει ένα σκάνδαλο διαφθοράς που οδήγησε σήμερα στην αποπομπή των υπουργών Ενέργειας και Δικαιοσύνης από το κοινοβούλιο.

Ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος δήλωσε νωρίτερα στο Reuters ότι το Κίεβο έλαβε «σήματα» για μια σειρά αμερικανικών προτάσεων για τον τερματισμό του πολέμου, τις οποίες η Ουάσινγκτον συζήτησε με τη Ρωσία. Η Ουκρανία δεν συμμετείχε στην προετοιμασία αυτών των προτάσεων, σύμφωνα με την ίδια πηγή.

Το σχέδιο Τραμπ των 28 σημείων προβλέπει ότι η Ρωσία θα αποκτήσει πλήρη de facto έλεγχο των περιοχών Λουχάνσκ και Ντονέτσκ (γνωστές συνολικά ως Ντονμπάς), αν και η Ουκρανία εξακολουθεί να ελέγχει περίπου το 14,5% της περιοχής, σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση του Ινστιτούτου Μελέτης Πολέμου.

Παρά τον έλεγχο της Ρωσίας, οι περιοχές του Ντονμπάς από τις οποίες η Ουκρανία θα αποχωρήσει θα θεωρούνται αποστρατικοποιημένες ζώνες, με τη Ρωσία να μην έχει δικαίωμα να αναπτύξει στρατεύματα εκεί.

Σε άλλες περιοχές που έχουν πληγεί από τον πόλεμο, όπως η Χερσώνα και η Ζαπορίζια, οι τρέχουσες γραμμές ελέγχου θα παραμείνουν κυρίως αμετάβλητες, με τη Ρωσία να επιστρέφει κάποια εδάφη, υπό διαπραγμάτευση.

Εκτός από το στρατιωτικό και γεωπολιτικό σκέλος, το σχέδιο περιλαμβάνει την υποχρέωση της Ουκρανίας να αναγνωρίσει τα ρωσικά ως επίσημη γλώσσα του κράτους και να παραχωρήσει επίσημο καθεστώς στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία υπάγεται στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Αξιωματούχοι στο Κίεβο δήλωσαν στους Financial Times ότι το σχέδιο ανταποκρίνεται σχεδόν πλήρως στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του Κρεμλίνου και είναι απαράδεκτο για την Ουκρανία χωρίς σημαντικές τροποποιήσεις.

Σύμφωνα με το σχέδιο Τραμπ, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες θα αναγνώριζαν την Κριμαία και το Ντονμπάς ως νόμιμα ρωσικά εδάφη, χωρίς όμως η Ουκρανία να ζητηθεί να το πράξει. Ένας Ουκρανός αξιωματούχος ανέφερε επίσης ότι το σχέδιο περιλαμβάνει περιορισμούς στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και στα όπλα μακρού βεληνεκούς, ως αντάλλαγμα για τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρέχουν οι ΗΠΑ.

Το σχέδιο προβλέπει επίσης εδαφικές παραχωρήσεις της Ουκρανίας στο Ντονμπάς.

Ο Ζελένσκι, ο οποίος είχε συνομιλίες στην Τουρκία με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, αναμένεται αύριο να συναντηθεί με αξιωματούχους του αμερικανικού στρατού στο Κίεβο.

Οι ενδείξεις της ανανεωμένης προσπάθειας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου προκάλεσαν τη μεγαλύτερη άνοδο των τιμών των κρατικών ομολόγων της Ουκρανίας εδώ και μήνες.

Απευθείας συνομιλίες μεταξύ Κιέβου και Μόσχας δεν έχουν πραγματοποιηθεί από τη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη τον Ιούλιο, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν τον σχεδόν τετραετή πόλεμο, προκαλώντας σήμερα τον θάνατο 25 ανθρώπων κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Οι προσπάθειες για την αναβίωση ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων φαίνεται να κερδίζουν έδαφος, αν και η Μόσχα δεν έχει δείξει καμία ένδειξη αλλαγής των όρων της για τον τερματισμό του πολέμου.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απαιτεί εδώ και καιρό από το Κίεβο να αποκηρύξει τα σχέδια ένταξής του στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και να αποσύρει τα στρατεύματά του από τέσσερις επαρχίες που η Μόσχα θεωρεί μέρος της Ρωσίας. Η Μόσχα δεν έχει δείξει κανένα σημάδι αποδοχής οποιασδήποτε από αυτές τις απαιτήσεις, ενώ η Ουκρανία δηλώνει ότι δεν θα τις αποδεχθεί.

ΠΗΓΗ: MILITAIRE .gr